Ο Ανδρέας Ζαμπούκας γράφει για τη βία των ανηλίκων, με αφορμή τον άγριο ξυλοδαρμό εργαζόμενου στο μετρό, και τον τρόπο που αντιμετωπίζεται στην Ελλάδα.
Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (Στάνλεϊ Κιούμπρικ 1971) είναι μία ταινία που αναφέρεται στη βία συμμοριών, του κράτους και του σωφρονιστικού συστήματος. Νεαροί διαπράττουν βανδαλισμούς, κλοπές, βιασμούς χωρίς λόγο, ενώ φαίνεται να το διασκεδάζουν. Ο πρωταγωνιστής Άλεξ (Μάλκολμ Μακ Ντάουελ) καταλήγει στη φυλακή και ακολουθεί ένα νέο «παβλοφικό» σωφρονιστικό πρόγραμμα που επινόησε η κυβέρνηση.
Η βία εκπορεύεται από παντού. Από το άτομο, την ομάδα, την εξουσία και τη φυλακή. Κάπου υπάρχει μια χαρακτηριστική σκηνή όπου ο Άλεξ επιτίθεται σε μία γυναίκα με γάτες με ένα τεράστιο φαλλικό γλυπτό. Εκείνη προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της με μία προτομή του Μπετόβεν. Είναι η προαιώνια μάχη του πολιτισμού και της βίας…
Αυτή η τόσο αληθινή ταινία απαγορευόταν στην Αγγλία, μέχρι και το 2000 όταν και πέθανε ο Kιούμπρικ. Οι σινεφίλ έδειχναν τόσο ενδιαφέρον, που τα video clubs τοποθετούσαν σημειώματα στην πόρτα αναγράφοντας: «Όχι, δεν έχουμε Το Κουρδιστό Πορτοκάλι».
Το βίντεο με τους νεαρούς που χτυπούν με κτηνωδία τον σταθμάρχη στο μετρό μοιάζει με απόσπασμα της ταινίας! Και δίνει μια καλή ευκαιρία δραματικής «απόλαυσης» στο κοινό που επανειλημμένα το παρακολουθεί στις τηλεοράσεις και στα social media.
Το σίγουρο είναι ότι η βία δεν πρόκειται ποτέ να εξαλειφθεί από τις κοινωνίες. Ούτε και από τον κόσμο των νέων που βιώνουν την έπαρση της αλαζονείας απέναντι σε ένα αδιάφορο σύστημα εξουσίας.
Οι νεαροί έχουν συλληφθεί και όσα περιγράφονται για το συμβάν, δείχνουν ότι πρόκειται για άτομα που κουβαλούν μέσα τους απίστευτη οργή, μανία εκδικητικής διάθεσης και άγνοια κινδύνου για τις επιπτώσεις στη συμπεριφορά τους.
Σκληρές σκηνές σαν αυτή, διαδραματίζονται σε γήπεδα, πανεπιστήμια και ενίοτε σε σχολεία. Οπουδήποτε δημιουργούνται σκηνικά αντιπαράθεσης με την ανεκτικότητα να κυριαρχεί στους νόμους και τους κανονισμούς.
Διάβασα ότι κλήθηκε ψυχολόγος να μιλήσει με τους συλληφθέντες. Και το πιθανότερο είναι ότι αυτό έγινε για πρώτη φορά στη ζωή τους. Μέχρι τώρα, ούτε το σχολείο ούτε η πολιτεία θεώρησε απαραίτητο να ασχοληθεί με την νοσηρότητα της περίπτωσης αυτών των παιδιών. Θεωρώντας, προφανώς, πολυτέλεια την πρόληψη η την θεραπεία της παραβατικής τους συμπεριφοράς. Γιατί δεν μπορώ να φανταστώ πως δεν έχουν απασχολήσει ποτέ ως τώρα την κοινότητα του σχολείου τους…
Το πρόβλημα με όλες αυτές τις περιπτώσεις βίας των ανηλίκων είναι ότι αντιμετωπίζονται -συνήθως με προκλητική ανοχή- ως παραβατικές συμπεριφορές. Και όχι ως «ψυχιατρικές». Με αποτέλεσμα η παραβατικότητα να τους οδηγεί στην ηρωοποίηση.
Θα είχαμε προλάβει πολλά ως κοινωνία αν σε κάθε σχολείο πληρώναμε έναν ψυχολόγο αντί για δύο θεολόγους. Αν κάθε σχολική μονάδα, είχε τουλάχιστον, την έγκριση του υπουργείου να συνεργαστεί με ιδιώτες ψυχολόγους της περιοχής που θα έβλεπαν όλα τα παιδιά με συχνότητα και αντιμετώπιζαν τις ακραίες περιπτώσεις. Κι ακόμα καλύτερα, αν κάθε αποκλίνουσα συμπεριφορά βίας, θεωρούνταν δείγμα «απώλειας ελέγχου» και όχι «τρομοκρατική ενέργεια» που «νομιμοποιεί» τον «επαναστάτη» έφηβο στη συνείδηση των άλλων. Σε πολλούς αρέσει να τους αντιμετωπίζουν ως «τσαμπουκάδες» αλλά σε κανέναν να τον λένε «τρελό»!
Το παιχνίδι βίας και πολιτισμού δεν θα σταματήσει ποτέ. Έχει σημασία να θυμηθούμε ότι στο «Κουρδιστό Πορτοκάλι» βάζουν στον Άλεξ, να ακούσει την ενάτη συμφωνία του Beethoven. Κι εκείνος, μην αντέχοντας την ίδια τη μουσική που πρώτα ήταν η αγαπημένη του, πηδάει από το παράθυρο και τραυματίζεται σοβαρά…
12°
