Με αφορμή τη γενναία ομολογία της Σοφίας Μπεκατώρου για τον βιασμό της και την απαράδεκτη ανακοίνωση της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας
Δεν ξέρω αν ένας άντρας μπορεί να μπει σε αυτή την ψυχολογία. Τι σημαίνει να έχεις υπάρξει θύμα βιασμού, ή σεξουαλικής παρενόχλησης, μεμονωμένες φορές στη ζωή σου, ή εξακολουθητικά και παρατεταμένα από το ίδιο πρόσωπο. Δεν ξέρω αν όλες οι γυναίκες έχουν αυτή την εμπειρία, αλλά νομίζω οι περισσότερες γνωρίζουν για ποιο πράγμα μιλάμε. Γιατί και τα πειράγματα ακόμα στον δρόμο από μεγαλύτερους άντρες, αν είσαι ένα μικρό κορίτσι, δεν είναι αμελητέα, για να πάρουμε μια λάιτ, ανώδυνη εκδοχή. Στην άλλη άκρη είναι ο βιασμός, και ενδιαμέσως υπάρχουν χίλιες δυο βαθμίδες. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται για ένα «δυσάρεστο περιστατικό» (για ποιον αλήθεια;), όπως αναφέρει ανάμεσα σε άλλα στην απάντησή της η Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία μετά την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου.
Ας το εξηγήσουμε, όμως, λίγο. Όταν είσαι μικρή και σκύβεις το κεφάλι σε ένα χυδαίο πείραγμα εκεί που περπατάς αμέριμνη, είναι μια βιωμένη γνώση. Όπως και το να μη μιλάς, να μην «πρέπει» να μιλήσεις, αν σου έχει συμβεί κάτι πολύ άσχημο. Να μην μπορείς να το πεις στους γονείς σου αν είσαι μικρό κοριτσάκι, ή στους φίλους σου αν είσαι έφηβη, ή δημόσια αν είσαι νεαρή κοπέλα, να μη μπορείς να καταγγείλεις ή να πας στην Αστυνομία. Να πρέπει να ζήσεις με ένα κακό που κάποιος άλλος σου έχει κάνει ή συνεχίζει να σου κάνει, μια μύχια παραβίαση που δεν περιγράφεται με λόγια, γιατί εσύ, που έχεις υποστεί ένα από τα πιο ταπεινωτικά είδη βίας, νιώθεις την ίδια στιγμή ενοχές, μια κοινωνική συναίνεση εναντίον σου, μάλλον θα προκάλεσες. Είσαι το αδύναμο φύλο έναντι του ισχυρού που έχει μια εξουσία πάνω σου, που σου δείχνει τα ποντίκια από τους τρικεφάλους και σου λέει «μη τολμήσεις και πεις κουβέντα». Που έχει μια θέση ανώτερη από τη δική σου στο εργασιακό σου περιβάλλον, που έχει θέση ισχύος ή κινεί τα νήματα στην αθλητική σου ομοσπονδία, που είναι φίλος των γονιών σου και έρχεται σπίτι σου και σε ξεμοναχιάζει ως παιδάκι και κάνει πράγματα στο σώμα σου που δεν καταλαβαίνεις, αλλά σε πονάνε, σε τρομάζουν και σε κλείνουν σε μια φυλακή.
Δεν ξέρω αν ένας άντρας μπορεί να καταλάβει την ψυχολογία να φοβάσαι να μείνεις στον ίδιο χώρο μόνη σου με κάποιον συγκεκριμένο, ως παιδάκι, έφηβη ή νεαρή γυναίκα, το μέγεθος του τρόμου ή της απειλής, τον βαθμό εσωτερίκευσής τους που μπορεί να κουβαλάς μια ζωή. Ή πώς είναι γυρίζεις το βράδυ μόνη σου στο σπίτι μετά από διασκέδαση και αν δεις από μακριά μια φιγούρα αντρική, ή δυο μαζί, να σφίγγεσαι ή να αλλάζεις δρόμο ή να ανοίγεις το βήμα σου. Ή να φοβάσαι πως αν καταγγείλεις, αν αρνηθείς, αν αντισταθείς, μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου, να αντιμετωπίσεις καχυποψία, ή ότι μπορεί και να βρεθείς να μη σε πιστεύουν, να πουν ότι φταις, ότι λες ψέματα. Και να πρέπει, μαζεύοντας τις πληγές σου, να δώσεις και μια ολόκληρη μάχη, ενώ δεν σε έχουν μεγαλώσει έτσι, δεν σου έχουν μάθει να πολεμάς, να διεκδικείς, να προστατεύεσαι. Αλλά να υποτάσσεσαι και να σιωπάς.
Ή, ακόμα, πώς είναι να πρέπει να ξαναζήσεις κάτι που το μόνο που θες είναι να ξεχάσεις, να χρειάζεται το αφηγηθείς με λεπτομέρειες στον αστυνομικό, στο δικαστήριο, στους γονείς σου, στο όποιο περιβάλλον σου. Και να έχεις να αντιμετωπίσεις το στίγμα, την ντροπή, τον τρόμο του να έρθεις πρόσωπο με πρόσωπο με τον θύτη σου.
Είσαι το αδύναμο φύλο. Έτσι μεγάλωσαν οι δικές μας γενιές και δεν γνωρίζω πολλές γυναίκες που να μην έχουν κάποια από τις εμπειρίες που προσπαθώ να περιγράψω. Αν το περιορίσουμε στους βιασμούς, ή στις απόπειρες βιασμού, παλεύεις μετά μέσα σου μια ζωή, χρειάζεται να το επεξεργαστείς σε ένα δωμάτιο ψυχοθεραπείας, στο μεταξύ μέσα σου δεν θα είσαι ποτέ η ίδια. Μια ανεπανόρθωτη πληγή που με πολλή δουλειά μπορείς να θεραπεύσεις, αλλά όχι να ξεριζώσεις. Που μαθαίνεις να ζεις μαζί της. Και θέλει θάρρος, πολύ θάρρος, να βγεις να μιλήσεις, ακόμα πιο πολύ ίσως αν είσαι δημόσιο πρόσωπο, γιατί όλα τα φώτα θα πέσουν πάνω σου και θα φωτίσουν αυτό που χρόνια ζούσες μαζί του σιωπηλά.
Είναι ένα βήμα ζωής και μπορεί να σου πάρει και 25 χρόνια να βρεις τη δύναμη να το βγάλεις από μέσα σου, να το ξαναζήσεις, να έρθεις πρόσωπο με πρόσωπο με τον βιαστή σου, να τον αντιμετωπίσεις. Όσο για τις πιο λάιτ εκδοχές, μαθαίνεις, συνηθίζεις, δίνεις μάχες, με την ευχή ότι τα πράγματα σιγά-σιγά αλλάζουν.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η Σοφία Μπεκατώρου είναι μια γενναία γυναίκα που τα κατάφερε να φέρει στο φως τον προσωπικό της εφιάλτη και να τον περιγράψει λεπτό προς λεπτό. «Κλαμένη και ντροπιασμένη έφυγα από το δωμάτιο όταν αυτός ολοκλήρωσε και σηκώθηκε από πάνω μου. Γύρισα στο δωμάτιό μου όπου η συναθλήτριά μου κοιμόταν ανυποψίαστη. Έκανα μπάνιο, ένιωθα βρώμικη, εξαντλημένη, ταπεινωμένη και ανίκανη να υπερασπιστώ τα δικαιώματά μου».
Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει αυτό το συναίσθημα, αν δεν το έχει ζήσει.
«Ο Χ ουδέποτε δήλωσε μετάνοια ή άλλαξε τον τρόπο που λειτουργούσε. Με την αλλαγή της στάσης μου και την ψυχρότητά μου έγινε ειρωνικός και σε γενικές γραμμές αμφισβήτησε τις ικανότητες και τις επιδόσεις μου, σε κάθε δυνατή ευκαιρία, λέγοντας ότι οι νεότεροι αθλητές πρέπει να έχουν πλέον ευκαιρίες και όχι αυτοί των οποίων η καριέρα τους βρίσκεται στη δύση της. Τη νοοτροπία αυτή υιοθέτησα από το 1999 μέχρι το 2019. Στο διάστημα αυτό έχω πετύχει τις περισσότερες διακρίσεις για τη χώρα μας στην ιστιοπλοΐα,έχοντας όμως χάσει το σημαντικότερο αγαθό ως προσωπικότητα: την αγάπη προς τον εαυτό μου».
Γιατί, λοιπόν, μετά από 25 χρόνια; Γιατί είναι επώδυνο. Και γιατί, ο χώρος της τώρα της έδωσε ένα θεσμικό πλαίσιο να το κάνει. Η διαδικτυακή ημερίδα «Start to Talk / Σπάσε τη Σιωπή - Μίλησε, Μην Ανέχεσαι», στο πλαίσιο του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την «Προστασία των Παιδιών στον Αθλητισμό» που διοργάνωσε το Υφυπουργείο Αθλητισμού, σημαίνει πολλά.
Όπως πολλά σημαίνει και η απάντηση της Ομοσπονδίας, για το γιατί δεν το έκανε τόσα χρόνια. Διαβάζω ότι ο παράγοντας της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας απέναντι στον οποίο η Σ. Μπ. ορθώνει το ανάστημά της εξακολουθεί να παραμένει στη διοίκηση και ότι το θέμα έχει πάει στον εισαγγελέα. Ένα από τα πράγματα που σου λένε όταν έχεις πέσει θύμα βιασμού είναι, πες το, για να μην το κάνει και σε άλλες. Δεν ξέρουμε για τον συγκεκριμένο, αλλά δεν πρέπει να διερευνηθεί; Δεν πρέπει να υπάρξει δικαίωση;
Όπως και να έχει, το παράδειγμά της είναι τρανό και θα ανοίξει δρόμο. Να δείτε που θα αρχίσουν να βγαίνουν στο φως τώρα κι άλλες ιστορίες από αθλήτριες που είχαν ανάλογα «δυσάρεστες» εμπειρίες. Είμαστε στο πλευρό της Σοφία Μπεκατώρου, όλοι και όλες. Και τη θαυμάζουμε γιατί με το θάρρος της δίνει μια έμπρακτη προτροπή και ένα διαφορετικό παράδειγμα σε άλλα κορίτσια από τον χώρο του αθλητισμού, και όχι μόνο, να κάνουν το ίδιο. Να μη φοβηθούν. Να προστατευτούν. Να σπάσουν τη σιωπή και να μιλήσουν.
12°
