Η Χρύσα Μακρή σχολιάζει το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη δημιουργία Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος.
Ώστε μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της βίας στα πανεπιστήμια με την παρουσία αστυνομικών; Σκέφτηκε κανείς τι πρόκειται να συμβεί εάν οι διοικήσεις των ιδρυμάτων (πρυτάνεις και διδακτικό προσωπικό) δεν δεχθούν τα νέα μέτρα;
Όλοι, όσοι ζήσαμε στα πανεπιστήμια είτε ως φοιτητές, είτε ως εκπαιδευτικοί συντάκτες, βιώσαμε σκηνές βίας και τον τρόμο να μας κατακλύζει μέσα στα ίδια τα κτίρια που άλλες μέρες επικρατούσε μία ήρεμη καθημερινότητα.
Θυμάμαι μία επέτειο του Πολυτεχνείου, όπου όλο το βράδυ, «οι γνωστοί άγνωστοι» είχαν ταμπουρωθεί (με την κυριολεκτική σημασία της λέξης) στο Πολυτεχνείο της Πατησίων και έκαιγαν και κατέστρεφαν ότι μπορούσαν. Τόσο εκτός όσο και εντός του κτιρίου. Την επόμενη το πρωί, αφού τους έβγαλαν και τους οδήγησαν «για άλλη μια φορά» στον εισαγγελέα (και αφέθηκαν και πάλι ελεύθεροι), περιφερόμουν, με το κινητό στο χέρι, στο κτίριο και περιέγραφα «στον αέρα» τις καταστροφές που έβλεπα. Κάποια στιγμή βρέθηκα μόνη μου και όταν ολοκληρώθηκε η μετάδοση και βγήκα έξω, είδα τον πρύτανη να με κοιτάζει με τρόμο, λέγοντας μου πόσο επικίνδυνο ήταν που βρέθηκα μόνη μου στις αίθουσες. Ένοιωσα τότε τον φόβο, όχι μόνο τον δικό μου αλλά όλης της ομάδας περιφρούρησης, του πρύτανη συμπεριλαμβανομένου. Από τότε έζησα πολλές τέτοιες εικόνες φόβου σε περιόδους καταλήψεων και εορτασμών της επετείου της 17ης Νοέμβρη.
Θα ισχυριζόταν κανείς με άνεση, ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα ανέχθηκε αυτά τα φαινόμενα, αποδεχόμενη ότι δεν μπορούσε να τα αντιμετωπίσει και δεν έλαβε ποτέ κανένα μέτρο. Για παράδειγμα είχε προταθεί πολλές φορές να αλλάξει ο τρόπος εορτασμού της επετείου, να μην κλείνουν οι Πύλες, να υπάρχει έλεγχος των εισερχομένων από υπαλλήλους των ιδρυμάτων. Κανένα από αυτά τα μέτρα δεν υιοθετήθηκε, ούτε καν συζητήθηκε, αντίθετα χλευάστηκε. Ακόμη και η άρση του ασύλου που παρέχει πια, τη δυνατότητα στην αστυνομία να εισέλθει στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, δεν μπορεί να αποτρέψει τη βία. Η άρση του ασύλου, την οποία υποδεχθήκαμε ως μάνα εξ ουρανού, δεν λειτούργησε ούτε στην πρόσφατη περίπτωση του ΟΠΑ, ούτε όταν χτίζανε τις πόρτες και λήστευαν τα ιδρύματα. Αναρωτήθηκε κανείς γιατί;
Φοβάμαι ότι ούτε και τώρα θα καταφέρει το νέο σώμα ΟΠΠΙ να αποτρέψει την άσκηση βίας, ενώ είναι βέβαιο ότι θα πολεμηθεί σθεναρά για τον επιπλέον λόγο ότι πάει να επιβληθεί στους «ανυπάκουους» πανεπιστημιακούς, συνδεόμενο με την απειλή περικοπής χρηματοδότησης των ιδρυμάτων. Επόμενο δεν είναι να προκληθεί κύμα αντίδρασης και να δημιουργηθεί το απαραίτητο περιβάλλον εξέγερσης όσων βλάπτονται από το νέο μέτρο; Ο Ουγκώ είχε πει ότι η κοινωνία προετοιμάζει το έγκλημα. Και η ελληνική κοινωνία δεν έχει παιδευτεί να αποκηρύσσει τη βία, να την απομονώνει, να την συνθλίβει. Το είδα σε γονείς που υποστηρίζουν τις καταλήψεις των παιδιών τους, σε εκπαιδευτικούς να «βολεύονται» με κλειστά τα σχολεία ακόμη και στον 12χρονο γιο μου που επιστρέφοντας από το σχολείο με γέμισε ανησυχία «με τις μολότοφ που θα ρίξει» ως ένδειξη ενηλικίωσης. Και αναρωτιέμαι εάν θα είχε αποτέλεσμα ένας διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης της βίας. Με επικοινωνία, κοινωνικά μηνύματα, με αλλαγή πολιτικής σε όλα τα πεδία. Στο τελευταίο μου ταξίδι – προ καραντίνας – στην Ολλανδία πάντως όπου επισκέφθηκα πανεπιστήμια για να συναντήσω γνωστούς, δεν είδα πουθενά αστυνομικές δυνάμεις. Η ηρεμία και η ησυχία που επικρατούσε σε όλες τις εγκαταστάσεις και ο σεβασμός στην τάξη και την καθαριότητα ήταν ζηλευτές. Εξ όσων γνωρίζω, αυτό συμβαίνει στα περισσότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ευρώπης.
Αλλά η εικόνα αυτή, είναι ακολούθημα όλης της ζωής στη χώρα. Δεν μπορώ να φανταστώ για εκεί, παρόμοια εικόνα σαν τη χθεσινή με την υπουργό Παιδείας και τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη να ανακοινώνουν από κοινού μέτρα για τα ΑΕΙ.
Θα μπορούσατε να φανταστείτε τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, δίπλα στον αρχιεπίσκοπο να ανακοινώνει «αστυνομία για τους ναούς» η οποία θα αποτρέπει τον συνωστισμό των πιστών ή δίπλα στον πρόεδρο της ΚΕΔΚΕ, για να ανακοινώνει «αστυνομία για τα πάρκα και τα άλση» που θα αποτρέπει όσους θέλουν να αθληθούν και να τρέχουν ο ένας δίπλα στον άλλο;
Δεν λύνονται αυτά τα ζητήματα με «αντί» βία. Χρειάζεται Παιδεία. Όπως «η αγανάκτηση δεν αρκεί», για να επιλυθεί κάποιο πρόβλημα, έτσι δεν γίνεται να παράγεις Παιδεία με τη χρήση οποιασδήποτε μορφής κατασταλτικών μέτρων. Ο σεβασμός ενός χώρου – και του Πανεπιστημίου – είναι κάτι που διδάσκεται σε όλες τις βαθμίδες ξανά και ξανά, που γίνεται συνείδηση. Αυτό το γνωρίζουν όλοι.
Επί της ουσίας. Διαπιστώνονται όντως ώριμες οι συνθήκες για βαθιές τομές στον χώρο της Παιδείας γιατί έχει αποδειχτεί πλέον ότι η εποχή απαιτεί νέες προοπτικές και κυρίως εναρμόνιση με σύγχρονα δυτικά πρότυπα. Όμως, φοβάμαι πως ο τρόπος διαχείρισης που επέλεξε το υπουργείο θα φέρει αντιδράσεις που μπορεί να ανατρέψουν τους σχεδιασμούς του.
13°
