Πριν από χρόνια, στα γραφεία ενός πτωχευμένου, σήμερα, περιοδικού, ένας ηλίθιος με παρέσυρε γεμάτος ενθουσιασμό μπροστά σε μια οθόνη. Περίμενα ότι θα μου δείξει ένα αστείο βίντεο ή –ακόμα καλύτερα- κάτι σχετικό με το σεξ. Αντίκρισα όμως κάποιους άντρες με γένια να πριονίζουν τον λαιμό ενός αποσβολωμένου αιχμαλώτου.
Τότε, αυτού του είδους τα βιντεάκια διακινούνταν ακόμα από mail σε mail. Είχες λοιπόν αρκετές πιθανότητες να τα αποφύγεις. Σήμερα όμως ο βόμβος των γεγονότων δεν καλύπτεται με τίποτα. Τα πάντα καταγράφονται και διασκορπίζονται ταχύτατα μέσα από τα social media και τα «ενημερωτικά» σάιτ. Η αντανάκλαση της φρίκης, του πόνου και του θανάτου, είναι διαρκώς παρούσα. Είναι κάτι οικείο, συνηθισμένο. Παίζει στο ίδιο ταμπλό με τα χαριτωμένα γατάκια, με τα γλυκούτσικα μωρά και με τις αστείες τούμπες. Χρησιμοποιεί διαφημιστικά κόλπα για να κλέψει την προσοχή σου. (Σοκαριστικό! Λιοντάρι κατασπαράζει άνθρωπο! Προσοχή, σκληρές εικόνες! Δείτε το βίντεο!). Στην αρχή ταράζεσαι αλλά μετά το συνηθίζεις. Όλα τα συνηθίζει ο άνθρωπος -αρκεί βέβαια να μην είναι ο δικός του λαιμός εκείνος που πριονίζεται.
Κάποιες φορές καταφέρνω και αντιστέκομαι σ’ αυτήν την απρόκλητη (;) επίθεση της μαυρίλας. Για παράδειγμα, επέλεξα να μην δω τα βιντεάκια που τράβηξαν τα μελλοθάνατα παιδιά του κορεατικού πλοίου με τα ολοκαίνουρια iPhone τους. Η μικρή ηλικία των θυμάτων, η αδυναμία τους να αντιδράσουν, η σύγχυσή τους μπροστά στην κοινή ανθρώπινη μοίρα που ερχόταν τόσο νωρίς… Όλα αυτά έφτιαχναν μια συνταγή ικανή να με κάνει να χάσω τον ύπνο μου.
Επιτυχημένη, αρχικά, ήταν η αντίστασή μου και στο βίντεο από το ναυάγιο της Λαμπεντούζα που δημοσίευσε πρόσφατα η εφημερίδα La Repubblica. Όμως αυτό επέμενε. Εμφανιζόταν όλη την ώρα στο φέισμπουκ, όπου όλο και κάποιος φίλος το κοινοποιούσε ή δήλωνε ότι του αρέσει. Επιπλέον, η ιταλική εφημερίδα το ανέβασε για καλό σκοπό: Για να ευαισθητοποιηθεί ο κόσμος σχετικά με την τραγωδία που εξελίσσεται στη Μεσόγειο.
Τα δημοφιλή βίντεο έχουν ενσωματωμένα διαφημιστικά σποτ. Εδώ, ένα ζευγάρι πρόκειται να ταξιδέψει με μια πάμφθηνη αεροπορική εταιρία. Το μετανιώνει όμως όταν βλέπει την άκομψη αεροσυνοδό, τον ζουρλό πιλότο, τα σωσίβια-ζωάκια... Χάζεψα το σποτάκι μέχρι να μου δοθεί η δυνατότητα να τον κλείσω και μετά άρχισαν να προβάλλονται οι λήψεις από τον βυθό, συνοδευόμενες από τον ήχο της αναπνοής του δύτη (προφανώς είχε μπει εκ των υστέρων, στο μοντάζ, για να δώσει έναν πιο δραματικό τόνο). Κάθε λίγο η εικόνα θολώνει. Ο θεατής όμως προλαβαίνει να δει κάποια σώματα ξαπλωμένα εδώ κι εκεί στο βυθισμένο σκάφος. Ένας άντρας και μια γυναίκα έχουν παραμείνει αγκαλιασμένοι. Πιο πέρα υπάρχει μια άλλη γυναίκα που μοιάζει να κρατάει κάτι. Ένα μωρό, ίσως.
Την ίδια στιγμή, ένα μπανεράκι στο κάτω μέρος του κάδρου, μας πληροφορεί ότι το τάδε σούπερ μάρκετ έχει τυρί γκούντα σε πολύ καλή τιμή. Προσπαθώ να το κλείσω, αλλά αστοχώ με αποτέλεσμα να πεταχτεί μπροστά μου η σελίδα του σούπερ μάρκετ. Πληροφορούμαι λοιπόν υπάρχουν και άλλα προϊόντα σε χαμηλή τιμή. Γιαούρτια, μακαρόνια, μωρουδιακές πάνες... Το μωρό της Λαμπεντούζα δεν θα χρειαστεί, βέβαια, πάνες. Το γεγονός αυτό όμως δεν το απαλλάσσει από την υποχρέωση να τις διαφημίζει.
Το βίντεο τελειώνει και ρίχνω μια ματιά στα σχόλια. «Για τους αθώους που θα σφάζανε όλοι αυτοί, κουβέντα», γράφει ένας παραπλανημένος. Ένας ευαισθητοποιημένος τον σκυλοβρίζει και το ξόδι ολοκληρώνεται με εκατέρωθεν υποσχέσεις για κρεμάλες.
Δεν είμαι από εκείνους που οικτίρουν διαρκώς την εποχή μας, νοσταλγώντας την παλιά καλή εποχή (ποια παλιά καλή εποχή;). Φοβάμαι όμως ότι όλη αυτή η εξοικείωση με την φρίκη, όλη αυτή η έλλειψη σεβασμού προς τις σκοτεινές πλευρές της ζωής, όλη αυτή η ευκολία με την οποία αντιμετωπίζουμε το καθετί, δεν θα μας βγει σε καλό. Έχοντας απολέσει προ πολλού το ασφαλές καταφύγιο που μας πρόσφεραν τα ήθη και οι παραδόσεις των μικρών περιχαρακωμένων μας κοινοτήτων, αδυνατούμε να βρούμε ένα αξιόπιστο, καινούριο. Περιφερόμαστε λοιπόν σαν χαμένοι, ακολουθώντας κάποιους εξίσου ή και περισσότερο μπερδεμένους ανθρώπους (τους αμόρφωτους διαφημιστές, τους Τριανταφυλλόπουλους, τους κοινούς σκατόψυχους κ.α.)
Στους υπολογιστές υπάρχει μια εντολή που σου επιτρέπει να επαναφέρεις τα αρχεία του συστήματος σ’ ένα παλαιότερο χρονικό σημείο, όταν όλα λειτουργούσαν κανονικά. Αναζητώντας ένα τέτοιο σημείο επαναφοράς που θα μπορούσε να χρησιμέψει στην πραγματική ζωή, πέφτω πάνω σ’ ένα παλιό ανάγνωσμα. Μιλάει για έναν άλλο χαμένο ταξιδιώτη, ο οποίος βρίσκει ένα απρόσμενο σωσίβιο και τα θαλάσσια ρεύματα τον οδηγούν εκεί που πρέπει:
«Ανεβασμένος πάνω στο φέρετρο εκείνο, έμεινα στον αφρό πλέοντας μια μέρα και μια νύχτα σχεδόν σε μια ήσυχη θάλασσα που έμοιαζε να μοιρολογούσε. Οι άβλαβοι καρχαρίες γλιστρούσαν δίπλα μου σα να είχαν λουκέτα στο στόμα τους. Οι άγριοι θαλασσαετοί πετούσαν με θήκες στα ράμφη. Τη δεύτερη μέρα ένα καράβι πλησίασε, ήρθε κοντά μου και με μάζεψε τελικά. Ήταν η Ραχήλ που αρμένιζε με εκείνα τα ζιγκ ζαγκ –παλινωδώντας καθώς έψαχνε για τα χαμένα παιδιά της…»
(Χ. Μέλβιλ, «Μόμπι Ντικ ή Η Φάλαινα», μετάφραση Α.Κ. Χριστοδούλου)
11°
