Ο Λεωνίδας Καστανάς σχολιάζει το φαινόμενο του Τραμπισμού με αφορμή την εισβολή φανατικών στο Καπιτώλιο στις ΗΠΑ και γράφει για τον κίνδυνο του λαϊκισμού.
Βλέπεις στην Αμερική δεν είχαν μονοκλωνικά αντισώματα για τις καταλήψεις και οι αρχές πιάστηκαν στον ύπνο. Κι έτσι τύποι με προβιές και κέρατα μπουκάραν και ξάπλωσαν στους καναπέδες του Καπιτωλίου. Γιατί ο Τραμπ είχε δηλώσει πριν από τις εκλογές ότι δεν θα παραδεχτεί την ήττα του. Όταν οι πολιτικοί απειλούν δεν είναι σίγουρο ότι μπλοφάρουν, ούτε ότι ακολουθεί πάντα κωλοτούμπα. Μπορεί και να εννοούν αυτά που λένε ή μάλλον μπορεί να εννοούν ακόμα χειρότερα. Ο Τραμπ όχι μόνο τήρησε τον λόγο του αλλά έστειλε και τους δικούς του να τα κάνουν «Αmerican bar». Διότι η βία είναι το τελευταίο όπλο κάθε απελπισμένου λαϊκιστή. Ειδικά όταν χάνει, όταν υποχωρεί η πολιτική και ιδεολογική του επιρροή. Τότε καταφεύγει στην εύκολη θεωρία της εναντίον του συνωμοσίας και καλεί τον λαό του να πάρει τον νόμο στα χέρια του. Για να ρεφάρει. Και αυτό το θεωρεί ως εκδήλωση άμεσης δημοκρατίας. Κάπου τα έχουμε ξαναδεί αυτά.
Στην Ελλάδα όμως που τις επιθέσεις εναντίον δημοσίων κτιρίων τις έχουμε για πασατέμπο και οι καταλήψεις θεωρούνται δημοκρατικό δικαίωμα, οι αρχές είναι πιο προσεκτικές. Και έτσι τον Ιούνιο του 2011, τη θλιβερή εποχή των αγανακτισμένων, όταν έγινε η απόπειρα κατάληψης της Βουλής, η αστυνομία απάντησε με δακρυγόνα και δεν γίναμε διεθνώς ρεζίλι σαν τους Αμερικάνους. Διότι «όταν εμείς κάναμε επιθέσεις στη Βουλή οι άλλοι έτρωγαν ακόμα βελανίδια». Μια χώρα που είχε μέχρι χτες 17 πούρους ναζιστές στα έδρανα της Βουλής και 40% κομμουνιστική αριστερά που ποτέ δεν αποκήρυξε τη βία, η Δημοκρατία έχει αποκτήσει αντισώματα και είναι πιο προσεκτική. Όχι ότι απειλείται σοβαρά από τέτοια γεγονότα, αλλά μια γελοιοποίηση την λούζεται. Και το κυριότερο, ότι όλα αυτά φτιάχνουν κλίμα, παράγουν μιμητές, βαθαίνουν τις διαιρέσεις και ενδυναμώνουν τον λαϊκισμό αφού πιστώνονται ως νίκες δικές του.
Να είστε σίγουροι ότι η αμερικάνικη δημοκρατία θα επουλώσει σύντομα τις πληγές της αλλά και να μην είστε καθόλου σίγουροι ότι δεν θα βρεθεί ένας νέος Τραμπ να επαναλάβει τη «φάρσα». Ίσως σε χειρότερη εκδοχή αφού η βαθιά ενδοαμερικανική διαίρεση υπάρχει. Οι αντιθέσεις μεταξύ παράκτιων περιοχών και ενδοχώρας, ή οι μεγάλες οικονομικές ανισότητες δεν θα σβήσουν. Όλα εκείνα που έσπρωξαν τον Τραμπ στην εξουσία μπορεί να γίνουν ισχυρότερα στη μετά την πανδημία εποχή και οι τύποι με τις προβιές και τα κέρατα να καθίσουν στα έδρανα του Καπιτωλίου όχι μετά από μπούκα αλλά μετά από νόμιμη εκλογή. Ο επιθετικός λαϊκισμός είναι η αρρώστια των πολιτικών συστημάτων του παρόντος και του μέλλοντος. Απλά είναι θέμα χρόνου και συγκυρίας πότε και πού θα βγει στην επιφάνεια.
Αν σήμερα υπάρχει ένας κόσμος που αγανακτεί για όσα συνέβησαν στο Καπιτώλιο, υπάρχει και ένας αντίστοιχος κόσμος που πανηγυρίζει, που τα θεωρεί θρίαμβο των αντισυστημικών δυνάμεων. Να μην ξεχνάμε ότι η νίκη του Τραμπ στις αμερικάνικες εκλογές του 2016 θεωρήθηκε νίκη κατά του αμερικάνικου πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου και χαιρετίστηκε από πολλές «εναλλακτικές» πολιτικές δυνάμεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Φυσικά και η ελληνική αριστεροδέξια κυβερνώσα συμμαχία ένα ματάκι τού το έκλεισε γλυκά. Και μόνο το γεγονός ότι υπήρξαν βάσιμες υποψίες για ανάμειξη των Ρώσων υπέρ του Τραμπ στις αμερικάνικες εκλογές ήταν αρκετό για να του δώσει μια καλή θέση στην καρδιά των ψεκασμένων όλου του κόσμου. Οι δυτικές δημοκρατίες δεν κινδυνεύουν σήμερα από στρατιωτικά πραξικοπήματα αλλά από λαϊκίστικες ορδές, που με μια ιδιαίτερη περσόνα επικεφαλής είναι ικανές να επιφέρουν σημαντικά πλήγματα στον ορθολογισμό και ως εκ τούτου να καταστήσουν όμηρό τους μια χώρα. Ακόμα και όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση.
Γιατί καλό είναι να θυμόμαστε και τα δικά μας καθώς κρυφογελάμε με τα παθήματα των Αμερικανών. Πολιτικοί της ακροαριστεράς, που αγκαλιά με αυτούς της ακροδεξιάς καλούσαν το πόπολο στο Σύνταγμα να πάρει τη χώρα στα χέρια του, δεν μπορούν σήμερα να καταγγέλλουν τα γεγονότα της Ουάσιγκτον. Όταν μπουκάρουν οι Αμερικάνοι είναι ακροδεξιοί, ενώ όταν μπουκάρουν οι Έλληνες είναι εναλλακτικοί και προοδευτικοί; Τα δικά μας γεγονότα δεν είναι τόσο μακρινά ούτε έχουμε πάθει όλοι αμνησία. Τραμπούκοι και εχθροί της δημοκρατίας ήταν εδώ τότε και είναι εκεί τώρα. Και φυσικά όλοι επιβήτορες της εξουσίας. Διότι η εξουσία είναι γλυκιά και συμφέρουσα.
Για τους Τραμπ όλου του κόσμου υπάρχει ακόμα πολύ ψωμί στον πλανήτη. Όποιος νομίζει ότι ο λαϊκίστικος κίνδυνος στην πατρίδα εξέλιπε για πάντα μετά τη νίκη του Μητσοτάκη και της ΝΔ πλανάται. Ο Κυριάκος και η ομάδα του δεν θα μείνουν για πάντα στην εξουσία. Όπως δεν είναι καθόλου πιθανό να αλλάξει το προφίλ και το μυαλό της δικής μας αριστεράς. Γιατί αυτή είναι ο δεύτερος εταίρος του πολιτικού μας συστήματος. Όλα δείχνουν ότι ο επιθετικός λαϊκισμός που την έφερε στην εξουσία το 2015 αποτελεί οδηγό κάθε επίδοξου διάδοχου της σημερινής της ηγεσίας. Ούτε είναι πιθανό τα επόμενα 10 χρόνια να εμφανιστεί κάποιο ισχυρό, σοβαρό και έλλογο σοσιαλδημοκρατικό σχήμα ως κόμμα εξουσίας. Η μαρξική και μαρξίζουσα αριστερά παγκοσμίως δεν έχει θεωρία, λόγο και αφήγημα για τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης που ξεπροβάλλει. Αλλά δεν θα μείνει και με σταυρωμένα χέρια, δεν θα αυτοδιαλυθεί. Ο μόνος δρόμος που της απέμεινε είναι αυτός της συνεχούς καταγγελίας και του άκρατου λαϊκισμού προσμένοντας, τι άλλο, μια κρίση. Μια κρίση οικονομική, οικολογική, υγειονομική για να ανέβει στη σκηνή και να κάνει το νούμερό της φροντίζοντας όμως να αφήσει πίσω της συντρίμμια.
Σήμερα είναι εθνική επιταγή το παρόν πολιτικό σχήμα που κυβερνά να κλειδώσει έγκαιρα κάποιες σοβαρές γενναίες μεταρρυθμίσεις ώστε να προλάβουν να γίνουν κτήμα της κοινωνίας, να ενταχθούν στην καθημερινότητά της, πριν έρθουν πάλι οι επόμενοι και τις ακυρώσουν. Το παλιό δεν πεθαίνει τόσο εύκολα και θα δώσει τη μάχη του μέχρι τέλους γιατί έχει συμφέρον να μην αλλάξει η Ελλάδα πίστα. Και το παλιό, το αντιδραστικό, το ψευδεπίγραφο, το δήθεν προοδευτικό, το τεχνοφοβικό, το αντιεπιστημονικό είναι ισχυρό μέσα σ’ αυτήν την κοινωνία. Είναι το άλλοθί της, το κουτσό σκυλί της. Αρκεί μια πανδημία για να μας το θυμίσει. Τα όσα έγιναν με την ιεραρχία στο θέμα των εκκλησιών δεν μας τιμούν σαν χώρα. Ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους είναι επίκαιρος όσο ποτέ. Το γεγονός ότι ακόμα λιβανίζουμε την υπόθεση της ασφάλειας των πανεπιστημίων ή τη μεταφορά της διοίκησης από τους πρυτάνεις σε εκλεγμένα συμβούλια διοίκησης είναι αποκαρδιωτικό. Αλλά και στην οικονομία υπάρχει ένας οδικός χάρτης για την τύχη της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας που οδεύουν σε πλήρη αφανισμό;
Και το πιο δραματικό; Όταν ωριμάζουν οι συνθήκες και φτάνουμε στο σημείο μη επιστροφής και οι εστίες της αλλαγής είναι έτοιμες να ξεφουρνίσουν, πάντα κάποια εκλογική αναμέτρηση θα βρεθεί μπροστά μας για να γίνουν δεύτερες σκέψεις. Αλλά ποτέ ολόκληρη η κοινωνία δεν θα είναι ώριμη για το μεγάλο διαφορετικό. Δεν είναι μόνο η ελευθερία που απαιτεί τόλμη. Είναι και η πρόοδος.
Ο επιτυχημένος προσεταιρισμός των ψηφοφόρων της μεσαίας τάξης σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν αποτελεί εφάπαξ κατάκτηση ενός κόμματος, αλλά πρόσκαιρο χαρτί
12°
