«Αγάπα τον πλησίον σου» – με κυνισμό και αδιαφορία

Οι θάνατοι από κορωνοϊό στην Ελλάδα ανέρχονται σε 490 ανά εκατομμύριο. Οι θάνατοι στην ιεραρχία της εκκλησίας από κορωνοϊό ανέρχονται σε 3 στους 106 – δηλαδή 28.300 ανά εκατομμύριο. 58 φορές επάνω από τον μέσο όρο της χώρας. Ενδεικτικά,το Βέλγιο που έχει πληθυσμό συγκρινόμενο με την Ελλάδα αλλά πολύ χειρότερη διαχείριση της κρίσης, έχει 1.707 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων (και βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην παγκόσμια κατάταξη, μετά το πολύ μικρό Σαν Μαρίνο). Το μέτρο αυτό μάς δίνει μία αίσθηση της επικινδυνότητας της συμπεριφοράς των ιεραρχών. Είναι γνωστό ότι πολλοί ιεράρχες, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος, νόσησαν και νοσηλεύτηκαν, μετά από συνεδρίαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου στις αρχές Νοεμβρίου και γεύμα που παρατέθηκε, ενώ η χώρα ολόκληρη βρισκόταν σε lockdown. Δεν έχει γίνει γνωστό πόσοι νόσησαν συνολικά, για να δούμε και το ποσοστό στο σύνολο, είναι όμως πολύ πιθανό και αυτό να είναι ιδιαίτερα αυξημένο σε σχέση με τον μέσο όρο της χώρας.

Στην Ελλάδα, (Pew Research, 2018) εννιά στους δέκα ενήλικες αναφέρουν ότι πιστεύουν στον Θεό. Το 55% λένε ότι η θρησκεία είναι πολύ σημαντική στη ζωή τους και το 49% δηλώνουν ότι είναι «πολύ πιστοί» (highly religious), δηλαδή, σύμφωνα με τα κριτήρια των ερευνητών, πηγαίνουν στη λειτουργία τουλάχιστον μία φορά τον μήνα ή/και προσεύχονται καθημερινά, ή/και πιστεύουν με βεβαιότητα στην ύπαρξη του Θεού ή/και αναφέρουν ότι η θρησκεία είναι σημαντική γι αυτούς. Η έρευνα αφορά όλες τις θρησκείες, αλλά ο ορθόδοξος χριστιανισμός είναι μακράν η επικρατούσα θρησκεία στη χώρα μας (90%).

Με αυτά τα δεδομένα, η συμπεριφορά των μητροπολιτών είναι προκλητικά ανήθικη. Αν και γνωρίζουν ότι αποτελούν παράδειγμα για χιλιάδες πιστούς συμπολίτες μας, και μάλιστα (εμπειρικό δεδομένο) μεγαλύτερες σε ηλικία πληθυσμιακές ομάδες που μάλλον είναι πιο ευάλωτες στον κορωνοϊό, συστηματικά με τη συμπεριφορά τους εξέθεσαν τους εαυτούς τους, τους πιστούς και κατ’ επέκταση το σύνολο της κοινωνίας σε θανάσιμο κίνδυνο.Υπάρχουν (και στην Ευρώπη) χώρες που είναι εξίσου ή και περισσότερο θρησκευόμενοι οι πολίτες, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει άλλη χώρα όπου να έχουν γίνει καθημερινό θέμα συζήτησης οι αντιδράσεις της εκκλησίας στα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας – με αποκορύφωμα το «αντάρτικο» των Θεοφανείων, που κατέληξε στις εικόνες που είδαμε.

Δεν υπάρχει κανένας άλλος συλλογικός οργανισμός που να έχει φερθεί αντίστοιχα αυτή την περίοδο: δεν έκανε αντάρτικο ο ΣΕΤΕ επειδή έκλεισαν τα ξενοδοχεία, ούτε οι φορείς, οι επιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό, επειδή μένουν κλειστά τα καταστήματα και οι επιχειρήσεις τους. Όλοι αυτοί (και πολλοί άλλοι) χάνουν πραγματικά το βιος τους, δεν μισθοδοτούνται από τα χρήματα των φορολογουμένων. Γι αυτό σχολιάζουμε την εκκλησία, όχι από κάποιο υποτιθέμενο αντικληρικό μένος.

Σε μία περίοδο που η θρησκευτική πίστη βρίσκεται σε καθοδική πορεία στην Ευρώπη (το 53% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι δεν είναι ούτε πιστοί ούτε «spiritual», Paw Research 2018) και στην Ελλάδα έχει αρχίσει να συζητείται με πρωτοφανή ένταση το ζήτημα του διαχωρισμού του κράτους από την εκκλησία, η ιεραρχία χειρίστηκε λανθασμένα την υπόθεση της πανδημίας. Είχε τη μοναδική ευκαιρία να κερδίσει την κοινή γνώμη, συντασσόμενη με την επιστήμη και την πρόοδο, χωρίς ούτε στιγμή να αμφισβητήσει το δόγμα και την πίστη,ή να εγκαταλείψει άλλες -αναχρονιστικές– ιδέες (όπως π.χ. η άποψή της για την αυτοδιάθεση του ατόμου, και δη της γυναίκας).

Δεν θα είχε ανοίξει μύτη αν η ιεραρχία είχε κατευθύνει τους πιστούς σε προσεκτικότερες πρακτικές, αν τους είχε ενθαρρύνει να τηρούν με ευλάβεια τα μέτρα και να κάνουν το εμβόλιο, αν συνεδρίαζε η ΔΙΣ μέσω τηλεδιάσκεψης, αν έκλεινε τις εκκλησίες όπως έκλεισαν όλοι οι άλλοι χώροι μαζικών συγκεντρώσεων, αν έβαζε στη θέση τους αμέσως τα μέλη της που έκαναν απαράδεκτες δηλώσεις (όπως ότι το εμβόλιο περιέχει υπολείμματα από έμβρυα, που δήλωσε ο Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, και γι αυτό αξίζει να αναφερθεί ονομαστικά και να αποδοκιμαστεί) και αν είχε παραδεχθεί το προφανές, ότι η μετάληψη από το ίδιο κουταλάκι εκθέτει τους πιστούς σε κίνδυνο (αντί να γίνονται γελοίες συζητήσεις ότι ποτέ δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο, και δυστυχώς να υποστηρίζονται από ανεύθυνους ειδικούς).

Αντιθέτως, θα είχε κερδίσει σε αποδοχή και σεβασμό και μεταξύτων πιστών ή ομάδων που τη βλέπουν με δυσπιστία και πιθανώς αποδοκιμασία, θα έδειχνε ενσυναίσθηση για την κοινή δοκιμασία και πραγματική αγάπη για τον πλησίον. Τώρα επέδειξε κυνισμό και αδιαφορία, και προκάλεσε σχόλια για το παγκάρι που άδειασε.

Και η κυβέρνηση από την πλευρά της ενήργησε λανθασμένα. Όχι επειδή δεν επενέβη η αστυνομία τους ναούς, αλλά επειδή ανακοίνωσε το κλείσιμο γνωρίζοντας ότι αδυνατούσε να το επιβάλει. Συστηματικά κατά το δεύτερο lockdown, που οι πολίτες αντιδρούν γιατί έχουν κουραστεί οικονομικά και ψυχικά από τα μέτρα, και παράλληλα δεν φοβούνται πλέον τόσο πολύ (την άνοιξη συμμορφωθήκαμε και λόγω του φόβου μπροστά στον άγνωστο κίνδυνο), η κυβέρνηση έχει επιδείξει αυτή την αδυναμία, π.χ. στις εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο, στην επέτειο της δολοφονίας του Γρηγορόπουλου και σε άλλες περιπτώσεις. Περιμέναμε καλύτερο ζύγισμα των δυνάμεων και πολιτικό χειρισμό. Και σίγουρα λιγότερες δηλώσεις ότι την ευθύνη φέρει η εκκλησία για την εφαρμογή των μέτρων –την ευθύνη φέρει η εκτελεστική εξουσία.

Αξίζει, τέλος, να αναρωτηθεί κανείς, τι είδους Θεός είναι αυτός που όχι μόνο δεν προστάτεψε το δημιούργημά του από την πανδημία, αλλά και δεν του «επιτρέπει» να αναστείλει για λίγο διάστημα τις λατρευτικές του τελετές για να αποφύγει το κακό.