Η Κύπρος και η χαμένη μας αυτογνωσία

Λίγα είναι τα κυβερνώντα κόμματα που ήρθαν πρώτα στις ευρωεκλογές και ακόμη λιγότερα εκείνα που είδαν τις δυνάμεις τους να αυξάνουν. Ένα από αυτά είναι ο ΔΗΣΥ της Κύπρου, το κόμμα του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Τη στιγμή που όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης παρουσίασαν πτώση ο ΔΗΣΥ ανέβασε τα ποσοστά του από τις βουλευτικές εκλογές και τις προηγούμενες ευρωεκλογές, παρότι η κυβέρνησή του υπέγραψε και εφαρμόζει το κυπριακό μνημόνιο. Μνημόνιο, που εκτός των άλλων, επέβαλε το γνωστό κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες.

Η επιδοκιμασία του κόμματος του προέδρου από τους Κύπριους ψηφοφόρους δεν είναι ένδειξη μαζοχισμού. Είναι αποτέλεσμα μιας διαφορετικής προσέγγισης των πραγμάτων από αυτή που κυριαρχεί στην Ελλάδα και απομονώνει το μνημόνιο από αυτά που προηγήθηκαν και από τις εναλλακτικές λύσεις που υπήρχαν. Το ερώτημα δεν είναι αν μας αρέσει ή όχι το μνημόνιο. Σε κανέναν δεν αρέσει. Το ερώτημα είναι αν οι άλλες επιλογές ήταν καλύτερες ή χειρότερες.

Οι Κύπριοι δεν τιμώρησαν αυτούς που «τους έβαλαν στο μνημόνιο», αλλά αυτούς που τους έκαναν να χρειάζονται μνημόνιο. Τα αριστερό ΑΚΕΛ έχασε 5,7% σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές και 8,4% σε σχέση με τις προηγούμενες ευρωεκλογές, αντιπολιτευόμενο την κυβέρνηση που παίρνει τα δύσκολα μέτρα. Ο Δημήτρης Χριστόφιας, που άφησε πίσω του ερείπια, ήταν ο μοναδικός αριστερός ηγέτης στην Ευρώπη. Παρέλαβε την ανεργία στην Κύπρο κάτω από το 4% και την παρέδωσε στο 16%, χωρίς μνημόνια και τρόικες. Απέφυγε να αντιμετωπίσει τα οικονομικά αδιέξοδα της διακυβέρνησής του και τα κληροδότησε στο διάδοχό του.

Στον κόσμο που ζούμε κανείς δεν μπορεί να θεωρείται φίλος του λαού απλά επειδή δηλώνει αριστερός. Αυτή η ηθικολογική αγιογραφία της αριστεράς κατέρρευσε με τραγικό τρόπο στην τόσο κοντινή μας Κύπρο. Μαζί της κατέρρευσαν και οι ισχυρότεροι μύθοι της ελληνικής κρίσης. Ένας από αυτούς έλεγε ότι οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Κίνας μάς παρακαλούσαν να μας δανείσουν και οι πουλημένοι Έλληνες πολιτικοί είπαν όχι για να μπούμε στο μνημόνιο. Η Ρωσία αρνήθηκε στους Κύπριους ένα μικρό δάνειο λίγων δισεκατομμυρίων, παρά τα μεγάλα συμφέροντά της στο νησί.

Στην Κύπρο διαψεύστηκε και η πολύ διαδεδομένη στην Ελλάδα πεποίθηση ότι η θέλησή μας αρκεί για να αναγκάσουμε τους ξένους να προσαρμοστούν στις επιδιώξεις μας. Αν τα ΑΤΜ ξεμείνουν από χρήματα και οι τράπεζες κλείσουν, τα περιθώρια στενεύουν ασφυκτικά. Οι τράπεζες ξανανοίγουν μόνο όταν κάποιος φέρει χρήματα. Στην Κύπρο, όπως και στην Ελλάδα, οι μόνοι που ήταν διατεθειμένοι να βάλουν πραγματικά κεφάλαια ήταν οι γνωστοί μας δανειστές. Χωρίς τις χρηματαποστολές τους δεν θα είχαμε γίνει Αργεντινή, αλλά κάτι πολύ χειρότερο, καθώς η ελληνική οικονομία δεν έχει τις παραγωγικές και εξαγωγικές δυνατότητες της αργεντίνικης.

Εμείς, χωρίς αυτογνωσία και με πολύ αυταρέσκεια, ψάχναμε αυτούς που συνωμότησαν για να «μας βάλουν στο μνημόνιο» αντί να εντοπίσουμε τα αίτια που οδήγησαν το κράτος στη χρεοκοπία και έκαναν την οικονομία μας μη ανταγωνιστική. Ακόμη και όταν άλλες χώρες της Ευρωζώνης, με πολύ μικρότερα προβλήματα από εμάς, ακολούθησαν το δρόμο του μνημονίου, εμείς αντί να διαπιστώσουμε ότι η θεωρία συνωμοσίας διαψεύδεται, νομίσαμε ότι αυτή επιβεβαιώθηκε: Οι ξένοι μάς ήθελαν, λέει, για να ανοίξουμε την πόρτα της Ευρώπης στο ΔΝΤ. Δηλαδή εμείς με αυξανόμενη ύφεση, με 36 δισ. δημόσιο έλλειμμα, με τεράστιο χρέος, με πολλές εισαγωγές και λίγες εξαγωγές, είχαμε βρει τη λύση στο να ξοδεύει το κράτος περισσότερα λεφτά –όταν δεν υπήρχαν ούτε δανεικά– και οι ξένοι μάς ανάγκασαν να πάμε στο ΔΝΤ γιατί χρειάζονταν κάποιον να ανοίξει την πόρτα.

Αυτές και άλλες εξωπραγματικές θεωρήσεις έγιναν περιζήτητες στην Ελλάδα της κρίσης και διαδόθηκαν από χρεοκοπημένα ΜΜΕ και το βαθύ ίντερνετ, χειραγωγώντας τμήματα της κοινής γνώμης. Έτσι η αγανάκτηση, αντί να στραφεί εναντίον του πελατειακού συστήματος, έγινε υπερασπιστής του. Οι φταίχτες για όσα συνέβαιναν ήταν οι δυνάμεις κατοχής, οι τοκογλύφοι, οι γερμανοτσολιάδες…

Είχαμε μια κοινωνία η οποία δεν μπορούσε να αναγνωρίσει την πραγματικότητα που προέκυψε από την κατάρρευση μιας ευημερίας αναντίστοιχης με την παραγωγή της χώρας. Και μαζί ένα ανάπηρο πολιτικό σύστημα, που έχοντας συνηθίσει να μοιράζει λεφτά και προνόμια, αδυνατούσε να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση και να προστατεύσει τα αδύναμα στρώματα από τις συνέπειες της κρίσης.

Οι εθνικές μας ψευδαισθήσεις δεν ήταν χωρίς συνέπειες. Μόνο εμείς από όλες τις χώρες σε κρίση είχαμε νεκρούς, καταστρέψαμε το κέντρο της πρωτεύουσας, προκαλέσαμε τη μείωση του τουρισμού και τη συνακόλουθη απώλεια θέσεων εργασίας. Ποιος Έλληνας ή ξένος θα επένδυε σε μια χώρα που απειλείται με αλλαγή νομίσματος και καθολικό χάος; Και χωρίς επενδύσεις πώς θα μειωθεί η ανεργία; Αυτά μπορεί να μην ενδιαφέρουν εκείνους που περιφρονούν την οικονομική δραστηριότητα, καθώς εξαρτώνται από το Δημόσιο, αλλά αποτελούν καθοριστικά ζητήματα για τις ζωές των πραγματικών θυμάτων της κρίσης και των δημιουργικών Ελλήνων.