Για την επαγγελματική εκπαίδευση της αγοράς

Δεν χρειαζόμασταν την «επιτροπή Πισσαρίδη» για να μας πει το προφανές, ότι η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) πρέπει να συνδεθεί στενά με την αγορά εργασίας.  Είναι αυτονόητο εξ ορισμού. Φυσική, κοινωνιολογία, ή φιλοσοφία μπορεί να σπουδάσει κάποιος και από χόμπι, για προσωπική απόλαυση. Κλιματισμό, ηλεκτροτεχνία ή νοσηλευτική σπουδάζει μόνο για να ασκήσει το αντίστοιχο επάγγελμα και να ζήσει. Οι μεγάλες εταιρίες που επενδύουν σε όλο τον κόσμο τα πρώτα που ζητούν από την κάθε χώρα που επιλέγουν είναι τα εξής δύο. Εργαζόμενους με μεσαία προσόντα που να ξέρουν καλά Αγγλικά. Τα «Harvard» που χρειάζονται για την διοίκηση, θα τα βάλλουν αυτές. Αγγλικά μαθαίνουμε μέσω της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Την τέχνη πώς θα μάθουμε;

Αν θέλουμε να αναπτυχθούμε βιώσιμα, δηλαδή να μην κρεμόμαστε μόνο από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, πρέπει να επενδύσουμε σε μια ρεαλιστική επαγγελματική εκπαίδευση. Δηλαδή στο σημερινό παρία του ελληνικού σχολείου. Και είναι παρίας διότι τα τελευταία 40 χρόνια η παραγωγή τέθηκε υπό διωγμό σ’ αυτήν τη χώρα. Τον πρώτο λόγο είχαν οι αεριτζήδες, οι προμηθευτές του δημοσίου, οι κομματικοί σουλατσαδόροι, οι «έχω δικό μου άνθρωπο». Αυτή είναι η ροπή της ελληνικής κοινωνίας που την οδήγησε στην κρίση. Και αν εστιάσουμε στο σήμερα θα δούμε πόσο δύσκολα στήνεται  οποιαδήποτε επένδυση παραγωγής και μεταποίησης σ’ αυτόν τον τόπο. Με πόσα εμπόδια, πόσο κόπο, πόσο χρόνο, ακόμα και όταν υπάρχουν τα κεφάλαια. Σ’ αυτήν τη χώρα έχει «χυθεί αίμα» για να κλείσουν και όχι να ανοίξουν επιχειρήσεις που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και φέρνουν πλούτο.

H υπέρμετρη επιβάρυνση της μισθωτής εργασίας με φόρους και εισφορές ειδικά στη μεσαία εισοδηματική κλίμακα μειώνει την ανταγωνιστικότητα λέει η επιτροπή. Πως θα κρατήσεις στη χώρα το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και πως θα δώσεις κίνητρα στην επίσημη εργασία; Πως πείθεις έναν νέο και μια νέα να επιλέξουν την ΕΕΚ αντί της πανεπιστημιακής; Να επιλέξουν δηλαδή την άμεση και καλά αμειβόμενη εργασία από την μετανάστευση, την ανεργία ή το κυνήγι μιας πρόσκαιρης σύμβασης με το δημόσιο;  Διότι ένα 03 ή 05 όλοι μπορούν να το γράψουν στις πανελλαδικές και να χωθούν σε κάποιο ΑΕΙ ή «ΑΕΙ», με την ελπίδα... Σχολές υπάρχουν.

Το πρώτο που πρέπει να κάνεις είναι να εξορθολογήσεις την ίδια την αγορά εργασίας. Δηλαδή να μειώσεις την φορολογία και την γραφειοκρατία, να επιταχύνεις τη δικαιοσύνη, να ψηφιοποιήσεις το κράτος, να προχωρήσεις τις αποκρατικοποιήσεις, για να δώσεις κίνητρα για σοβαρές δουλειές, να προσελκύσεις κεφάλαια. Δηλαδή να τελειώσεις με τον ελληνικό σοσιαλισμό. Δεν το λέω μόνο εγώ το λέει και η «επιτροπή Πισσαρίδη».   Από αυτά άλλα προχωρούν και άλλα όχι. Υποθέτω ότι υπάρχει ένα κάποιο σχέδιο που το φρέναρε η πανδημία. Το δεύτερο είναι να θεσπίσεις αλλά και να εφαρμόζεις νόμους προστασίας της εργασίας. Όχι νόμους λάστιχο αλλά ούτε και τέτοιους που να καθιστούν αδύνατη την επιχειρηματικότητα. Οι θέσεις εργασίας και τα μεροκάματα προφανώς και δεν αυξάνονται δια νόμου, αλλά μόνο με την ανάπτυξη. Το τρίτο, που αφορά και το άρθρο,  είναι η εκπαίδευση, τα προσόντα των εργαζομένων.

Είναι η επαγγελματική εκπαίδευση  πραγματική και όχι προσχηματική; Είναι τα εργαστήρια σύγχρονα και πλήρως εξοπλισμένα; Είναι οι εκπαιδευτές εξειδικευμένοι, επιμορφωμένοι  και αξιολογημένοι; Άπτονται της κάθε ειδικότητας τα προγράμματα σπουδών ή διαμορφώνονται έτσι ώστε να καλύπτουν το ωράριο των υπαρχόντων εκπαιδευτικών; Υπάρχει μαθητεία σε πραγματικούς χώρους δουλειάς; Υπάρχει σοβαρός επαγγελματικός προσανατολισμός; Ποιες ειδικότητες έχουν  ζήτηση  και πως αυτές συνδέονται με τις τοπικές ανάγκες αλλά και προοπτικές; Και τι σχέση έχει το όλο σύστημα με το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο; Στα ερωτήματα αυτά οι απαντήσεις του παρελθόντος ήταν ή άκυρες ή ελλειμματικές. Και γι’ αυτό  το ποσοστό των μαθητών που παρακολουθούν την επαγγελματική εκπαίδευση  την τελευταία 5ετία κυμαίνεται από 27-33%.

Το νομοσχέδιο που κατέθεσε η Νίκη Κεραμέως στη Βουλή αυτήν την εβδομάδα φιλοδοξεί να δώσει πληρέστερες απαντήσεις στα ερωτήματα που ταλανίζουν χρόνια τώρα όσους ασχολούνται με την ΕΕΚ. Σημαντικά βέβαια και τα 120 εκατ. που ζητά από τον προϋπολογισμό για τον εξοπλισμό των εργαστηριακών κέντρων. Διότι η ΕΕΚ είναι ακριβή αν θέλεις να είναι πραγματική. Καλά και τα πρότυπα ΕΠΑΛ, αναγκαία και η αναβάθμιση της Μαθητείας και των ΙΕΚ, χρήσιμη η κινητικότητα που φτάνει μέχρι τα ΑΕΙ. Απαραίτητες και οι Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (επίπεδο 3) που δίνουν τη δυνατότητα σε απόφοιτους Γυμνασίου να ακολουθήσουν την επαγγελματική και όχι τη γενική εκπαίδευση αν και θα λειτουργήσουν ανταγωνιστικά ως προς τα ΕΠΑΛ. Με αυτόν τον μεγάλο ασθενή της τυπικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, τι θα γίνει; Αλλά και χωρίς μια γενναία μείωση των «άπειρων» πανεπιστημιακών σχολών δύσκολα θα δούμε ένα ισχυρό ρεύμα προς την ΕΕΚ.

Το ζητούμενο όμως είναι πάντοτε η ποιότητα των σπουδών σε σχέση με το μαθητικό δυναμικό. Η επιμόρφωση και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών επί του πεδίου. Το κατά πόσο τα νέα προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια θα είναι φτιαγμένα για να διαβάζονται και να κατανοούνται από τους μαθητές. Η ποιότητα και η χρηστικότητα των εργαστηρίων και η σχέση τους με την πραγματική αγορά. Ο κανονισμός λειτουργίας των σχολών και κατά πόσο το πλαίσιο θα είναι τόσο σφιχτό και αυστηρό όπως αρμόζει σε μια ευρωπαϊκή επαγγελματική σχολή του 21ο αιώνα. Και βέβαια η σημαντική διαδικασία της πιστοποίησης των τίτλων. Και για όλα αυτά αναμένουμε απαντήσεις που ακούω ότι ήδη ετοιμάζονται.  

Υπάρχει χρόνια παθολογία στην ελληνική επαγγελματική εκπαίδευση ως  απότοκο της λεγόμενης «αντιαυταρχικής εκπαίδευσης» και για την οποία πρέπει να βρεθεί το εμβόλιο τώρα. Και αυτό είναι η σύνδεση με την αγορά εργασίας που οραματίζονται και νομοθετούν οι δημιουργοί του νομοσχεδίου. Ο σκληρός ανταγωνισμός. Αν δεν μπουν οι εταιρίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα για τα καλά στα προγράμματα και την οργάνωση της ΕΕΚ, αν δεν έχουν πραγματικό και όχι εικονικό λόγο, όπως σε όλον τον σύγχρονο κόσμο, θα έχουμε κάνει και πάλι μια τρύπα στο νερό. Η ΕΕΚ πρέπει να βγάζει επαγγελματίες έτοιμους να δουλέψουν στην παραγωγή. Ελπίζω, οι συνεχείς αποτυχίες των προηγούμενων ημιτελών διορθώσεων της επαγγελματικής εκπαίδευσης να αποτελέσουν κίνητρο για μια ολοκληρωμένη και γενναία μεταρρύθμιση τώρα.