Η Τουρκία σε ρόλο ευέλικτου οσφυοκάμπτη

Όποιος στοιχημάτιζε πως οι ημέρες του Ταγίπ Ερντογάν είναι μετρημένες και πως η τουρκική οικονομία θα παρέσυρε στην κατηφόρα και τον πρόεδρο της Τουρκίας, προφανώς λογάριαζε χωρίς τον «πανδοχέα», κατά Μπαμπινιώτη. Η Τουρκία κατάφερε στο 3ο τρίμηνο να πετύχει ανάπτυξη της τάξης του 6,7%, ονειρικό ποσοστό για όλες τις δυτικές αλλά και ασιατικές οικονομίες εν καιρώ Covid-19. Επίσης κατάφερε να κερδίσει πόντους, εντυπώσεις και διεθνή ισχύ με την επικράτηση της PaxRussia στη σύγκρουση του Καυκάσου έστω και σε ρόλο «κολαούζου» του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Ευρώπη ηττήθηκε κατά κράτος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δεν ήταν απλώς απούσα. Ήταν ανύπαρκτη.

Η τρίτη παράμετρος που μετρά θετικά για την Άγκυρα είναι πως η Τουρκία, αντιλαμβανόμενη την ανατροπή στην Ουάσινγκτον, σπεύδει να καλύψει τα κενά επιχειρώντας με ιδιαίτερη εμμονή να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ την ώρα που οι ισορροπίες επανακαθορίζονται στη Μέση και Εγγύς Ανατολή. Κανείς δεν διέψευσε την πληροφορία που δημοσίευσε η Al Monitor, η ενημερωτική ιστοσελίδα η οποία έχει έδρα την Ουάσινγκτον και καλύπτει αποκλειστικά τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, πως ο αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, Hakan Fidan, έχει συναντηθεί με αντίστοιχους ισραηλινούς αξιωματούχους με σκοπό την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και την επιστροφή των πρέσβεων σε Άγκυρα και Τελ Αβίβ. Οι αντίστοιχοι πρέσβεις αποχώρησαν από τις δύο πρωτεύουσες το 2016. Οι μυστικές συναντήσεις των ηγετικών κλιμακίων των υπηρεσιών ασφαλείας Τουρκίας και Ισραήλ προφανώς καταδεικνύουν πως τα πράγματα στη Μέση και Εγγύς Ανατολή αλλάζουν άρδην για την Άγκυρα και πως ο Ταγίπ Ερντογάν αντιλαμβάνεται πως εφεξής η χώρα του θα είναι όλο και περισσότερο απομονωμένη.

Μία επιπρόσθετη κίνηση του Ταγίπ Ερτνογάν, προσωπικά, ερμηνεύει ίσως καλύτερα το πώς εκλαμβάνει ο τούρκος πολιτικός τις νέες παραμέτρους των διεθνών ισορροπιών στην περιοχή. Εδώ και τουλάχιστον δύο εβδομάδες και εν όψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ της 10ης Δεκεμβρίου, η Άγκυρα επιχειρεί με μέθοδο και σχέδιο την εκτόνωση της έντασης με την Ευρώπη, προφανώς διότι αντιλαμβάνεται πως οι νέοι συσχετισμοί στον δυτικό κόσμο δεν εξυπηρετούν πια τη διπλωματική και στρατιωτική αλητεία στην οποία επιδίδεται η Τουρκία την τελευταία διετία (Συρία, Λιβύη, Καύκασος, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος) με τις ευλογίες αλλά και την προτροπή ή ανοχή (ενίοτε, αν όχι πάντα) της Μόσχας. Το γεγονός ότι η τουρκική οικονομία παρά τη νομισματική κρίση κατάφερε να παρουσιάσει ένα ζηλευτό ποσοστό ανάπτυξης μέσα στην πανδημία σημαίνει απλώς ότι οι πελάτες της Τουρκίας, δηλαδή  οι ευρωπαϊκές αγορές σε ένα ποσοστό της τάξης του 80%, στήριξαν την τουρκική παραγωγή αγαθών και απορρόφησαν τις τουρκικές εξαγωγές, χρηματοδοτώντας όπου χρειάστηκε τον παραγωγικό ιστό της χώρας μέσω των ιδιωτικών τραπεζών. Αυτή είναι η πραγματικότητα έστω και αν δεν αρέσει σε κάποιους (πολλούς) έλληνες παρατηρητές και υπεύθυνους της χάραξης (;) εξωτερικής πολιτικής.

Προφανώς το Ισραήλ με τρεις κινήσεις ματ σε έναν μήνα αναδεικνύεται σε μείζονα ρυθμιστή στην περιοχή. Υπογράφει συμφωνία αναγνώρισης και συνεργασίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πραγματοποιείται μυστική συνάντηση του Μπεναζαμίν Νετανιάχου με τον πρίγκιπα διάδοχο Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας στην Ερυθρά Θάλασσα. Δολοφονείται με άκρως θεαματικό τρόπο, λίγο έξω από την Τεχεράνη, ο επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Οι πάντες βλέπουν τη Μοσάντ, και για την ακρίβεια την Κidon (Ξιφολόγχη), που είναι η  ομάδα ειδικών αποστολών της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών, πίσω από αυτή την ενέργεια. «Θα έπρεπε όλες οι χώρες του πλανήτη να μας ευχαριστήσουν γι’ αυτό που κάναμε» δήλωσε γνωστός ισραηλινός αξιωματούχος της Μοσάντ στους «New York Times» διατηρώντας βεβαίως την ανωνυμία του. Αλλά όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους χώρους, και ξέρουν και καταλαβαίνουν.

Με τις τρεις αυτές κινήσεις το Ισραήλ κατέδειξε πως υπό το καθεστώς αλλαγών στον Λευκό Οίκο και απόσυρσης του Ντόναλντ Τραμπ, το Τελ Αβίβ αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και προετοιμάζει ήδη την υπονόμευση των πολιτικών επιλογών της ομάδας Μπάιντεν ως προς το Ιράν και τη Μέση Ανατολή γενικότερα. Με λίγα λόγια, ο Νετανιάχου δημιουργεί τετελεσμένα ώστε στην πράξη να ακυρωθεί κάθε πολιτική των ΗΠΑ με την οποία δεν θα συμφωνεί το Ισραήλ. Βλέπε νέα συμφωνία για τα πυρηνικά με την Τεχεράνη φερ’ ειπείν. Αυτή είναι η μία ανάγνωση της πραγματικότητας. Υπάρχει και μία δεύτερη ανάγνωση. Πως το Ισραήλ στην πραγματικότητα ρυθμίζει τους διεθνείς συσχετισμούς στην περιοχή. Άρα μία προσέγγιση με την Τουρκία υπό τις παρούσες συνθήκες θα αποτελούσε μείζον και ευαίσθητο πολιτικό ζήτημα για την ελληνική διπλωματία. Άλλωστε μία εκτόνωση της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ θα ικανοποιούσε την Ουάσινγκτον και τη νέα διακυβέρνηση Μπάιντεν αφού θα σήμαινε προς το παρόν έναν λιγότερο πονοκέφαλο προς διαχείριση.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι «και τώρα τι κάνουμε με όλους αυτούς τους... βαρβάρους;». Η απάντηση είναι προφανής. Τίποτε. Διότι καμία από τις σημαντικές αυτές εξελίξεις δεν προσδιορίζεται ή δεν επηρεάζεται από την Ελλάδα και καμία επιρροή δεν δύναται να έχει η ελληνική διπλωματία στη διαμόρφωση των συνθηκών στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Η Αθήνα μπορεί μόνο να παρακολουθεί, να παρατηρεί και να έχει διαρκώς το χέρι στην τσέπη. Διότι κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να κατανοήσει τη σπουδή με την οποία η Αθήνα ζητά να εξοπλιστεί με F-35 προκειμένου να περιφρουρήσει το Αιγαίο. Αντιθέτως και ο πλέον ανίδεος περί των εξοπλιστικών αντιλαμβάνεται πως η Ελληνική Αεροπορία με F-35 θα έχει τη δυνατότητα συμμετοχής σε πολεμικές δραστηριότητες εκτός του Αρχιπελάγους και εντός Μεσανατολικής εμβέλειας. Αν αυτό είναι το ζητούμενο, που προφανώς δεν είναι. 
Ενδεχομένως, ωστόσο, να είναι αυτονόητα απαραίτητη προϋπόθεση για όλους εκείνους που προσυπέγραφαν άνευ αντιρρήσεων για την αποστολή των ελληνικών Patriot στη Σαουδική Αραβία για την προστασία των πετρελαιοπηγών της από τους κακούς Υεμενίτες, με τους οποίους ως γνωστόν μας συνδέει πατροπαράδοτη έχθρα. Ούτε τους ξέρουμε, ούτε μας ξέρουν, ούτε και γνωρίζουμε κατά πού πέφτει η Σαναά. Ακούγαμε για τη Βασίλισσα του Σαβά και άλλα παραμύθια με τις Χίλιες και μία Νύκτες αλλά τίποτε για Σιίτες, Σουνίτες, Άραβες και Πέρσες που σκοτώνονται για κάποιους κόκκους άμμου και μια χούφτα πέτρες λες και έχουν να χωρίσουν τα ανύπαρκτα πλούτη τους.

Επί του προκειμένου, λοιπόν. Αν μας προορίζουν για κάτι άλλο εκτός από τη διασφάλιση του Αρχιπελάγους, ας μας το πουν. Αν πάλι νομίζουν πως με την άνεσή τους μπορούν να διεκδικούν Βάσεις, Ορμητήρια και Διευκολύνσεις χωρίς ανταλλάγματα και διασφαλίσεις, τότε κάτι λείπει από την εξίσωση. Στην περιοχή διαμορφώνονται συνθήκες επαναπροσδιορισμού των συμμαχιών, των γραμμών άμυνας και των οδών διακίνησης αγαθών. Η πρόσφατη κινητικότητα θυμίζει πολύ τις τελευταίες ημέρες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ανορθολογική ίδρυση νέων κρατικών οντοτήτων, χάραξη ανύπαρκτων συνόρων και διευθέτηση εκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου της Μέσης Ανατολής. Στην εικόνα αυτή έχουν προστεθεί οι ενεργειακοί πόροι της Κεντρικής Ασίας, της Ανατολικής Μεσογείου και οι οδοί μεταφοράς τους. 

Οι χθεσινές συμμαχίες δίνουν τη θέση τους σε εφήμερες συνεργασίες, οι οποίες καταλήγουν σε εικονικούς συνεταιρισμούς. Η Τουρκία έχει δείξει επιτυχώς πως διαθέτει την άνεση του οσφυοκάμπτη και την ευελιξία του ανατολίτη έμπορα χαλιών αλλά σε συνδυασμό με τη βάναυση αυστηρότητα γερμανού επιλοχία. Μάλλον θα χρειαζόταν να υιοθετηθεί μία εντελώς διαφορετική γλώσσα εκεί στους διαδρόμους της συνδιαλλαγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη και η Ουγγαρία το κατάλαβε. Φανταστείτε…!