Ψευτοδιλήμματα: Ατομική Ευθύνη Vs Κρατική Μέριμνα

Σχεδόν 10 μήνες έχουν περάσει από όταν ξεκίνησε η παγκόσμια μάχη εναντίον του κορωνοϊού. Σχεδόν 10 μήνες, εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και μια μεγάλη οικονομική καταστροφή μετά, μερικά ψευτοδιλήμματα ακόμα απασχολούν (και καμιά φορά διχάζουν) εκείνους τους συμπολίτες οι οποίοι είναι κάπως πιο επιρρεπείς στο να τρέχουν να διαλέξουν πλευρά ακόμα κι όταν στην πραγματικότητα πλευρές δεν υπάρχουν.

Το πιο συνηθισμένο από τα ψευτοδιλήμματα είναι αυτό στο οποίο η αντιμετώπιση της πανδημίας είναι είτε θέμα ατομικής ευθύνης, είτε θέμα κρατικής μέριμνας και όπως συχνά συμβαίνει με τα ψευτοδιλήμματα είναι αντίστοιχο της ερώτησης «ποιο απο τα δύο σου πόδια χρειάζεσαι για να τρέξεις;».

Και όσο προφανής είναι η απάντηση στην ερώτηση με τα πόδια και τον τρέξιμο, άλλο τόσο προφανές είναι ότι σε κάθε απειλή που αντιμετωπίζει η κοινωνία, η ατομική ευθύνη μόνη της ή η κρατική μέριμνα μόνη της, δεν μπορούν να καταφέρουν και πάρα πολλά. Και η πανδημία δεν είναι η εξαίρεση.

Η ατομική ευθύνη είναι απολύτως απαραίτητη γιατί ένας πληθυσμός, ακόμα και μια πλειονότητα, ανεύθυνων αρκεί για να αχρηστέψει οποιαδήποτε κυβερνητική μέριμνα. Ο λόγος που δεν χρειάζεται «να έχουμε έναν αστυνομικό πίσω από κάθε πολίτη» (όπως συχνά ακούγεται από όσους θέλουν να αθωώσουν το αδιάφορο κράτος) είναι η ατομική ευθύνη που επιδεικνύει η πλειονότητα των πολιτών. Η πλειονότητα που απο μόνη της δεν κλέβει, δεν σκοτώνει, δεν τραμπουκίζει, δεν βανδαλίζει και τώρα στον κορωνοϊό τηρεί τα μέτρα.

Κι όμως, αυτή η ατομική ευθύνη από μόνη της δεν αρκεί.

Και δεν αρκεί γιατί σε μια κοινωνία υπάρχουν οι κλέφτες, οι δολοφόνοι, οι τραμπούκοι, οι βάνδαλοι και οι απλώς ανεύθυνοι.  Υπάρχουν αυτοί που είτε δεν θέλουν, είτε δεν έχουν την ψυχοπνευματική συγκρότηση να δείξουν υπευθυνότητα. Υπάρχουν αυτοί που η ατομική ευθύνη των υπόλοιπων δεν αρκεί για να τους να σταματήσει. Αυτοί που αν αφεθούν να δρουν ανενόχλητοι μπορεί να φέρουν την καταστροφή.

Για να εμποδιστούν αυτοί είναι απολύτως απαραίτητη η κρατική μέριμνα.

Φανταστείτε ας πούμε μια κοινωνία στην οποία η οδηγία για την αντμετώπιση της κλοπής είναι η επιστράτευση της ατομικής ευθύνης. Όλοι καταλαβαίνουμε πως το ότι οι πολλοί δεν θα κλέβουν δεν θα εμποδίσει τους λίγους που θα το κάνουν. Και όσο μένουν ανενόχλητοι από οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση αυτοί που κλέβουν θα το κάνουν όλο και περισσότερο μέχρι που δεν θα τολμάς να βγεις έξω και θα παραφυλάς πίσω από την πόρτα σου με ότι έχεις πρόχειρο για να αμυνθείς.

Από την άλλη φανταστείτε μια κοινωνία στην οποία σχεδόν όλοι κλέβουν και δεν αισθάνονται καμία ευθύνη αυτοσυγκράτησης κάθε φορά που βλέπουν κάτι που επιθυμούν για δικό τους. Είναι δυνατόν να υπάρχει οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση ή ακόμα και αν υπάρξει, είναι δυνατόν να έχει οποιοδήποτε αποτέλεσμα;

Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι. Μη δίνετε σημασία σε όσους μιλούν μόνο για ατομική ευθύνη και σε όσους μιλούν μόνο για την κρατική μέριμνα. Και οι δύο θέλουν από την κοινωνία να τρέξει έχοντας μόνο ένα πόδι. Η διαφορά τους είναι απλώς αν το πόδι θα είναι το δεξί ή το αριστερό και όποιον και από τους δύο κι αν ακούσουμε η κοινωνία θα σωριαστεί στο χώμα.

Και δεν χρειάζεται να ακούσουμε κάποιον από τους δύο. Μπορούμε πολύ απλά να τους αγνοήσουμε. Αρκεί να καταλάβουμε πως η ατομική ευθύνη χωρίς κρατική μέριμνα είναι τόσο άχρηστη όσο η κρατική μέριμνα χωρίς ατομική ευθύνη. Και μπράβο μας.