Η σοσιαλδημοκρατία στο «απόσπασμα»;

Στη μεταπολίτευση ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας εκφράστηκε κυρίως με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, σταδιακά, αποτέλεσε την εναλλακτική πρόταση στη διακυβέρνηση της χώρας. Το ΠΑΣΟΚ ως πολιτικός οργανισμός ήταν βασικά ένα αρχηγικό μεταρρυθμιστικό κίνημα που βάσισε κυρίως την πολιτική στα αντιδεξιά συναισθήματα των πολιτών που εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα έντονα. Μια εποχή όπου εξ αιτίας της εφτάχρονης δικτατορίας και της αδυναμίας της συντηρητικής παράταξης στη διατύπωση ενός εκσυγχρονιστικού λόγου, που θα «έκλεινε» μ’ έναν πολιτικά γενναιόδωρο τρόπο το κεφάλαιο του εμφυλίου, η χώρα κυρίως στο επίπεδο του εποικοδομήματος παρέμενε σταθερά υπανάπτυκτη και αναχρονιστική.

Η πολιτική διορατικότητα του Α. Παπανδρέου, έδωσε στο ΠΑΣΟΚ τη δυναμική που χρειαζόταν έτσι ώστε να καταστεί ο «αντίπαλος πόλος» στη διακυβέρνηση της χώρας και πολύ σύντομα το οδήγησε στην εξουσία, με τα περίφημα μεταξύ άλλων συνθήματα: «το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση ο λαός της εξουσίας», και «η Ελλάδα στους Έλληνες». Με βάση πολιτικές που εκκινούσαν από τον εθνικοπατριωτισμό, την «επάρατη δεξιά» και κατέληγαν στον «τρίτο δρόμο για το σοσιαλισμό», το ΠΑΣΟΚ άγγιξε συναισθηματικά σχεδόν το 50% των ψηφοφόρων. Έτσι, εκμεταλλεύτηκε πολιτικά το δήθεν κινηματικό του χαρακτήρα αλλά στην πορεία ουσιαστικά αναγνωρίστηκε ως ο εκπρόσωπος της μικροαστικής αντίληψης, υιοθετώντας εντελώς λαϊκίστικες πολιτικές που ενίσχυαν ένα κρατικοδίαιτο σύστημα. Δεν ήταν βέβαια κάτι το διαφορετικό από αντίστοιχες πολιτικές που ασκούνταν την ίδια εποχή από τα δυτικο-ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, και το ΠΑΣΟΚ ήταν μέλος της σοσιαλιστικής διεθνούς. Ήταν όμως οι ίδιες πολιτικές μ’ εκείνες της Λαϊκής δεξιάς και των αριστερών συνδικάτων που οδήγησαν στη διόγκωση του δημόσιου τομέα και στις πτωχεύσεις μιας σειράς κρατών, όπως η χώρα μας και έφεραν στο προσκήνιο το νεοφιλελευθερισμό.

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι στις σημερινές συνθήκες μια επανάληψη των ίδιων πολιτικών, θα οδηγήσει με μαθητική ακρίβεια πάλι σε νέα αδιέξοδα. Είναι επίσης σαφές ότι η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είχε έντονα αυτά τα λαϊκίστικα χαρακτηριστικά και ακόμα χειρότερα αφού στόχευσε στην εξαφάνιση των μεσαίων στρωμάτων και δεν είχε ίχνος εκσυγχρονιστικής αντίληψης, το αντίθετο μάλιστα.

Είναι επίσης σαφές ότι αυτού του τύπου η σοσιαλδημοκρατική πολιτική ξεπεράστηκε από τα πράγματα. Προς τι λοιπόν ο προβληματισμός που επανεμφανίστηκε στους κόλπους του ΚΙΝΑΛ για μια επιστροφή στο όνομα ΠΑΣΟΚ; Είναι το όνομα ή η ιδεολογική στρατηγική το σημαντικό; Ή μήπως τελικά για κάποιους μέσα στο ΚΙΝΑΛ υπάρχει μια ταύτιση του ονόματος με την ιδεολογία και τελικά της υποκατάστασης της ιδεολογίας από το κόμμα; Γιατί ποιο είναι το σημαντικότερο η ιδεολογικοπολιτική στρατηγική ή το όνομα του κόμματος; Σε τι λοιπόν εξυπηρετεί αυτή η άποψη; Μήπως ότι τίποτα δεν άλλαξε ή δεν έγινε και τίποτα. Επίσης ένα κομματικό στέλεχος προσδιορίζεται μόνο από την κομματική ή και την ιδεολογική του ταυτότητα; Ποιο είναι το σημαντικότερο;

Από την εμπειρία των τελευταίων ετών προέκυψε ότι το σημαντικότερο  πρόβλημα της χώρας εξακολουθεί και είναι ο αναχρονισμός. Υπάρχει καθήλωση και επανάληψη στα ίδια συμπτώματα. Πρέπει να εκσυγχρονιστούμε πολλαπλώς και πολυδιάστατα.

Τα πρώην σημαντικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ που σήμερα κατέχουν υπουργικές θέσεις, εκτός του ότι είναι ικανοί άνθρωποι, εξακολουθούν και πρεσβεύουν θέσεις σοσιαλδημοκρατικές που όμως δεν ταυτίζονται μ’ εκείνες του ΚΙΝΑΛ. Δεν έχουν σταματήσει να έχουν ιδεολογικό στίγμα και το κυριότερο δεν έχουν πάψει να σκέπτονται και να αναγνωρίζουν την τρέχουσα πραγματικότητα της χώρας και να επιδιώκουν να την εκσυγχρονίσουν και μέσα από μια κυβέρνηση που επίσης επιδιώκει κάτι τέτοιο. Το σημαντικότερο δεν έχει καμία σχέση με τη «δεξιά» ούτε καν της περιόδου 2004-2009. Όμως το ΚΙΝΑΛ βιάστηκε να μιλήσει για επάνοδο της δεξιάς, επαναλαμβάνοντας άστοχα πολιτικές άλλων εποχών.

Είναι προφανές λοιπόν ότι μια ιδεολογία ούτε εκφράζεται μόνο από ένα χώρο, ούτε υποκαθίσταται από ένα κόμμα, ούτε είναι ιδιοκτησία κανενός και το σημαντικότερο χρειάζεται να ακολουθεί μια πραγματικότητα. Γιατί εάν ισχύει κάτι από τα παραπάνω πρόκειται για χειραγώγηση μέσω της ιδεολογίας και απάρνησης της πραγματικότητας. Ωστόσο τελικά πέρα από ιδεολογίες και πολιτικές θεωρίες έχουν σημασία και τα πρόσωπα και αυτό είναι κάτι που χρειάζεται να απασχολήσει ιδιαίτερα κάποιες κομματικές ηγεσίες.