Covid-19: Η δεύτερη φάση είναι ένα παιχνίδι ωριμότητας

Όταν στα Μέσα Ενημέρωσης γράφουμε ότι είναι επικίνδυνος ο συνωστισμός στις πλατείες, κάποιοι πάντα θα πουν, μη στοχοποιείτε τη νεολαία που διασκεδάζει, γιατί δεν μιλάτε για τις εκκλησίες που οι ηλικιωμένοι κοινωνούν με το ίδιο κουταλάκι; Άμα γράψουμε για τον επικίνδυνο συνωστισμό ευπαθών ομάδων στη θεία λειτουργία, κάποιοι πάλι θα μας απαντήσουν, μη στοχοποιείτε την πίστη μας, γιατί τα βάζετε με τους χριστιανούς, δεν βλέπετε τι γίνεται στους μετανάστες;

Για να το ξεκαθαρίσουμε αυτό το θέμα, δεν τα βάζουμε με κανέναν. Γιατί αυτοί που πίνουν μπίρες στις πλατείες, εμείς είμαστε. Και στις παραλίες και στα μπιτς-μπαρ εμείς είμαστε, ακόμα και στις εκκλησίες στη θεία λειτουργία πάλι εμείς είμαστε. Εμείς είμαστε όλοι αυτοί οι άνθρωποι και όταν το λέμε σ’ αυτούς, το λέμε στους εαυτούς μας. Γιατί, έτσι είμαστε οι άνθρωποι. Κουρασμένοι από 10 χρόνια οικονομική κρίση, πιεσμένοι από 8 μήνες φόβο για την πανδημία, επιπόλαιοι, λίγο ανεύθυνοι, φερόμαστε σπασμωδικά, κλείνουμε τα μάτια μπροστά στον κίνδυνο, λέμε δεν θα συμβεί σε μένα, δεν έχουμε αυτοπειθαρχία, είμαστε επιρρεπείς στους πειρασμούς, σκεφτόμαστε τον εαυτό μας, είμαστε εγωιστές, έχουμε στερηθεί τις αγκαλιές και τα φιλιά, έχουμε ανάγκη την επαφή, κάνουμε ριψοκίνδυνα πράγματα, κάνουμε βλακείες, είμαστε άνθρωποι.

Τα λέμε μεταξύ μας ξανά και ξανά, για να φρενάρει ο ένας τον άλλον, τον διπλανό του, την αγαπημένη του, τον συμπολίτη του. Για να σωθούμε, να περάσει η μπόρα.

Δεν τα βάζουμε με καμία νεολαία και κανένα πιστό. Αν πρέπει να τα βάλουμε με κάποιους, είναι με αυτούς που την κούραση και τον θυμό και τον φόβο και την επιπολαιότητα τα μετουσιώνουν σε πολιτική γραμμή. Που υποδαυλίζουν τις ανεύθυνες συμπεριφορές ονομάζοντάς τις «αντίσταση στο σύστημα». Που ενισχύουν κάθε ψεκασμένη αντίρρηση έτσι ώστε να αποτύχει η προσπάθεια της οργανωμένης κοινωνίας να αποφύγει τον θάνατο. Γιατί ξέρουν ότι οι δημαγωγοί βρίσκουν έδαφος για να κυριαρχήσουν, μόνο στην καταστροφή. Όταν τα άγρια συναισθήματα του πανικού και της οργής κυριαρχούν τυφλά και σπρώχνουν σε ανορθολογικές λύσεις.

Γι’ αυτό προσπαθούν να μετατρέψουν το 2020 σε 2010 και να ξαναπαίξουμε το ίδιο έργο. «Πρέπει να πολιτικοποιήσουμε την υγειονομική κρίση», λένε, «γι’ αυτό χτυπούν με χημικά και ξύλο στις πλατείες, για να μην πολιτικοποιηθεί η υγειονομική κρίση». Έχουν το «Κίνημα της μπίρας» στις πλατείες του 2020, έχουν και τους θεωρητικούς τους. Όπως το 2010 ήταν ο Ζίζεκ, έτσι ο φετινός κήρυκας της ψεκασμένης αντίστασης ήταν ο Αγκάμπεν που μίλαγε για «ξέφρενα παράλογα μέτρα έκτακτης ανάγκης για μια υποτιθέμενη πανδημία». Μετά άρχισαν να μεταφέρουν κάθε βράδυ φέρετρα τα καμιόνια του στρατού στο Μπέργκαμο και ο Αγκάμπεν χάθηκε από το προσκήνιο και από τις ελληνικές εφημερίδες. Με 1 εκατομμύριο νεκρούς είναι δύσκολο να αρνηθείς την πραγματικότητα. Γι’ αυτό τώρα οι κήρυκες του ανορθολογισμού κάνουν δολιοφθορά στοχοποιώντας συνεχώς τους γιατρούς, την πολιτεία, τα Μέσα Ενημέρωσης. Τα μέτρα περιορισμού «είναι ξενοφοβικά, εθνικιστικά, διευρύνουν τη λευκή υπεροχή, τη βία εναντίον γυναικών, κουίρ, τρανς». Το λοκ ντάουν «είναι η ταφόπλακα του ανθρώπινου εαυτού, όπως ο αντικαπνιστικός νόμος έγινε για να σπάσουν την παρέα, έτσι και τώρα η καραντίνα γίνεται για να διαλυθεί η συναναστροφή». «Το θέατρο είναι μέσο έκφρασης γι’ αυτό θέλουν να το δολοφονήσουν». «Μάσκες να φορέσουν τα αφεντικά, δεν είναι πανδημία είναι κρίση του καπιταλισμού», «οι γιατροί είναι τα νέα αφεντικά». Παραζάλη. Αμφιβάλλει κανείς πως αν αύριο πει το κράτος, βρέθηκε το εμβόλιο αλλά δεν φτάνει για όλους και θα εμβολιαστούν μόνο οι μισοί, οι ίδιοι άνθρωποι που τώρα καταγγέλλουν τη συνωμοσία των εμβολιασμών, τότε θα καταγγέλλουν «τις ελίτ που στερούν το εμβόλιο από τον λαό»;  

Στην πρώτη φάση, το οριζόντιο μέτρο της καραντίνας ήταν τόσο συνολικό που δεν άφησε περιθώρια για πολλές αντιρρήσεις. Συγχρόνως το κράτος μοίρασε αρκετά χρήματα σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις ώστε να ανταπεξέλθουν στη στάση εργασίας δύο μηνών. Στη δεύτερη φάση η εξίσωση είναι πολύ πιο δύσκολη. Η οικονομία πρέπει να δουλέψει αλλά και να μη δουλέψει πολύ. Κι αυτό είναι ήδη αντιφατικό. Να λειτουργεί η χώρα αλλά όχι με φουλ τις μηχανές. Με κοινωνική απόσταση, με μάσκες, λιγότερες ώρες, με προφυλάξεις, μόνο τα απαραίτητα. Είναι ένα δύσκολο παιχνίδι ωριμότητας. Καθώς τα μέτρα αλλάζουν ανάλογα με την πορεία εξάπλωσης του ιού, κάθε στιγμή κάποιοι συνεχίζουν και κάποιοι άλλοι θεωρούν τους εαυτούς τους ριγμένους. Κάποιοι ελπίζουν και κάποιοι απελπίζονται. Κάποιοι θα προσαρμοστούν και κάποιοι θα αναδείξουν την αντικοινωνική συμπεριφορά που ξέρουμε. Αμέσως η «αγανακτισμένη Ελλάδα» ξεπρόβαλε πάλι: «Ποιοι φταίνε; Ποιο σχέδιο ξετυλίγεται εναντίον μας;» Είναι αμαρτία σε μια κρίσιμη στιγμή που συνταράσσει ολόκληρο τον πλανήτη, εμείς να μαλώνουμε για τις καταλήψεις στα σχολεία και για τις μπίρες στα περίπτερα.

Τώρα πια το ξέρουμε. Σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα, σ’ αυτούς τους φοβισμένους και αβέβαιους καιρούς, υπάρχει πια ένα ποσοστό περίπου 30-35% του πληθυσμού που νιώθει ότι κινδυνεύει και αισθάνεται «απέναντι» σε οτιδήποτε θεωρεί ότι δεν το περιλαμβάνει με μια μόνιμη, παράλογη, αλλά σταθερή άρνηση σε όλα. Αυτό το ποσοστό, όταν γίνεται πλειοψηφικό, οδηγεί τα κράτη στην καταστροφή. Η τωρινή δολιοφθορά από τους δημαγωγούς των άκρων ποντάρει σ’ αυτό το σενάριο. Ακόμα κι όταν δεν αρνείται ρητά την πανδημία με τις γνωστές συνωμοσιολογικές θεωρίες, δημιουργεί μια συνεχή φθορά εκείνων των θεσμών που κρατάνε την οργανωμένη κοινωνία όρθια και ενωμένη. Το κράτος είναι αυταρχικό και έχει κρυφό σκοπό να καταπνίξει τις ελευθερίες μας, οι γιατροί είναι ελίτ, οι νέες «αυθεντίες» που πρέπει να τους αφαιρέσουμε την εξουσία πάνω στις ζωές μας, τα ΜΜΕ που προειδοποιούν για τους κινδύνους είναι πουλημένα και τρομοκρατούν τον κόσμο, οι βιομηχανίες που φτιάχνουν μάσκες πλουτίζουν εις βάρος μας, οι φαρμακευτικές εταιρείες που θα πουλήσουν τα εμβόλια έχουν συμφέρον να λένε ψέματα και ούτω καθ’ εξής.

Ένα αρρωστημένο κλίμα που επαναφέρει τη διχόνοια, την αμφιβολία, την καχυποψία, τον ανορθολογισμό. Γι’ αυτό είναι και τόσο έντονες οι επιθέσεις στην έννοια της «ατομικής ευθύνης». Όχι γιατί με την επίκλησή της δήθεν αθωώνεται η κυβερνητική πολιτική. Αλλά γιατί απευθύνεται σε πολίτες και όχι σε μάζες. Γιατί ο ώριμος άνθρωπος, αυτός που ξέρει τι συμβαίνει και λειτουργεί από μόνος του σωστά και όχι επειδή του το επιβάλλουν, είναι ο πολίτης που δεν θα γίνει έρμαιο στις θεωρίες συνωμοσίας και στον λαϊκισμό.

Αν στην προηγούμενη φάση η μάχη ήταν για την οικονομία και τη χάσαμε γιατί κέρδισαν ο ανορθολογισμός και η δημαγωγία, αυτή τη φορά η μάχη είναι για τις ζωές μας. Αν δεν θέλουμε την «τελευταία λέξη να την έχει ο θάνατος», οφείλουμε να υπερασπιστούμε την κοινωνία μας, να την κρατήσουμε ολόκληρη και ενωμένη σ’ αυτή την περιπέτεια, χωρίς διακρίσεις, διχασμό και διαιρέσεις. Είναι δύσκολο με την προϊστορία που έχουμε, αλλά είναι και κρίμα να ξανακάνουμε τα ίδια λάθη.