Η αιώνια επιστροφή του «Λεφτά υπάρχουν»

Λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία, δήμαρχοι εμφανίζονταν στην τηλεόραση και γεμάτοι υπερηφάνεια δήλωναν ότι προχωρούσαν στην απολύμανση των σχολικών αιθουσών. Μόνο που τα σχολεία παρέμειναν κλειστά για τρεις μήνες το καλοκαίρι και ο κορωνοϊός δεν είχε τρόπο να εισχωρήσει. Ακόμη και αν χρειάστηκε να γίνουν εργασίες συντήρησης και καθαρισμού, αρκούσε να μεσολαβήσουν λίγα εικοσιτετράωρα για να εξαφανιστεί ο ιός.

Οι δήμαρχοι, αντί να ενημερώσουν μαθητές και γονείς ότι δεν υπήρχε κίνδυνος, προτίμησαν να δαπανήσουν αρκετά χρήματα ώστε να μπορούν να δηλώνουν ότι θωρακίζουν τα σχολεία από τον κορωνοϊό. Ξόδεψαν χωρίς λόγο τα χρήματα των πολιτών και βγήκαν και από πάνω, διαλαλώντας το κατόρθωμά τους.

Η κρίση του κορωνοϊού και οι επιπτώσεις που έχει στην οικονομία απαιτούν τη διάθεση σημαντικών δημόσιων πόρων. Οι πόροι αυτοί κατευθύνονται στην ενίσχυση του συστήματος υγείας, στην υποστήριξη της διατήρησης των θέσεων εργασίας και στην αναπλήρωση μέρους των εισοδημάτων που χάνονται όταν οι επιχειρήσεις υποχρεώνονται να κλείσουν. Οι δαπάνες αυτές, μαζί με φορολογικές διευκολύνσεις που βοηθούν στην επιβίωση των επιχειρήσεων, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητες.

Από την άλλη μεριά, η τεράστια ύφεση της οικονομίας στερεί έσοδα από το κράτος. Το γενικό κλείσιμο της οικονομίας την περασμένη άνοιξη και η μεγάλη υποχώρηση τομέων όπως ο τουρισμός είναι προφανές ότι φέρνουν μείωση των εσόδων και των κερδών αρκετών επιχειρήσεων. Χαμηλότερος τζίρος και μειωμένα κέρδη συνεπάγονται πληρωμή λιγότερων φόρων.

Αυξημένα έξοδα και μειωμένα έσοδα σημαίνουν μεγαλύτερα ελλείμματα. Τα ελλείμματα αυξάνουν το χρέος. Το ήδη μεγάλο δημόσιο χρέος θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο και θα ξεπεράσει για πρώτη φορά το 200% του ΑΕΠ. Μπορεί η εξυπηρέτηση του χρέους να γίνεται ευκολότερη με τα πολύ χαμηλά επιτόκια (γύρω στο 1%) που πετυχαίνει το ελληνικό κράτος, αλλά το τεράστιο χρέος θα βαρύνει τους πολίτες - ειδικά τους σημερινούς νέους- για πολλές δεκαετίες.

Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ βρισκόμαστε ακόμη στην εξέλιξη της πανδημίας. Αν και όλες οι τωρινές εκτιμήσεις προβλέπουν ισχυρή ανάπτυξη το 2021, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι δεν θα χρειαστούν νέα μέτρα περιορισμού της κίνησης των πολιτών, τα οποία με τη σειρά τους θα χειροτερέψουν την οικονομία.

Μέχρι τη χρεοκοπία όλοι χαίρονταν για την αύξηση των κρατικών δαπανών, καθώς σχεδόν κανείς δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι η τακτική αυτή δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί επ' άπειρον και στο τέλος θα είχε τραγικές συνέπειες. Οι περισσότεροι νόμιζαν ότι, όταν πληρώνει το κράτος, δεν πληρώνει κανείς.

Σήμερα υπουργοί της κυβέρνησης αποφεύγουν να εξηγήσουν στους πολίτες ότι η οικονομική στενότητα παραμένει και προτιμούν να εμφανίζονται αισιόδοξοι και χαρούμενοι επειδή ο κορωνοϊός έχει αναιρέσει τις υποχρεώσεις της χώρας για πρωτογενή πλεονάσματα και έτσι θα μπορούν να ξοδεύουν.

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ζήτησε την πρόσληψη 30.000 δημοσίων υπαλλήλων στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης. Αυτό αποτελεί πρόοδο για τον ίδιο σε σχέση με τις 100.000 προσλήψεις που ζητούσε στο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης. Βέβαια, όταν ήρθε στην εξουσία τις ξέχασε, παρότι τα δημόσια οικονομικά είχαν βελτιωθεί στο μεταξύ και από τα θηριώδη ελλείμματα των 35 δισ. είχαμε περάσει σε πρωτογενή πλεονάσματα.

Θα ρωτήσει κάποιος «αφού μπορούμε να δανειζόμαστε φθηνά και δεν μας περιορίζουν οι εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί να μη ρίξει τώρα το κράτος λεφτά στην αγορά για να μετριάσουμε την νέα κρίση;». Η απάντηση είναι ότι αν οι κρατικές δαπάνες ξεφύγουν και το χρέος μεγαλώσει ακόμη περισσότερο, οι αγορές θα σταματήσουν να μας δανείζουν με 1% γιατί θα φοβούνται βάσιμα ότι θα χάσουν τα χρήματά τους. Η αδυναμία δανεισμού θα οδηγήσει σε νέα οικονομική κατάρρευση.

Για να το πούμε πιο απλά, πολλοί θα έλεγαν «γιατί να μη διοριστούν ακόμη 15.000 εκπαιδευτικοί;» Οι ίδιοι θα άλλαζαν άποψη αν, για να πληρωθούν οι νεοδιοριζόμενοι, έπρεπε να μειωθούν οι μισθοί και να αυξηθούν οι φόροι. Είδαμε πολύ πρόσφατα ανθρώπους να δυστυχούν όταν δεν ευημερούσαν οι αριθμοί.

Το λεφτόδεντρο υπήρξε μια μεγάλη συλλογική ψευδαίσθηση. Μετά την περιπέτεια της τελευταίας δεκαετίας δείχνει να μαράθηκε, όμως σήμερα υπάρχουν και πάλι αρκετοί που θέλουν να το αναστήσουν.