Δόμνα Μιχαηλίδου: Οι αδύναμοι πολίτες στο επίκεντρο

Η συζήτησή μας με την υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με αρμοδιότητα τα θέματα της Πρόνοιας, Δόμνα Μιχαηλίδου, ήταν αποκαλυπτική. Η Δόμνα Μιχαηλίδου εξηγεί μεταξύ άλλων στην ATHENS VOICE τις προσπάθειες τις οποίες καταβάλλουν η ίδια και η κυβέρνηση προκειμένου η χώρα μας να περάσει από την επιδοματική Πρόνοια, που εγκλωβίζει στην κοινωνική εξάρτηση και τη φτώχεια, στην ενεργητική Πρόνοια, που θα φέρνει τους αδύναμους πολίτες στο επίκεντρο της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής της χώρας. Η υφυπουργός μάς μιλάει για τη βαθιά της εκτίμηση στον αγαπητό σε όλους καθηγητή, Σωτήρη Τσιόδρα, ενώ αναφέρεται διεξοδικά στα πρωτόκολλα προστασίας στις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ) της χώρας μας.

Κυρία Μιχαηλίδου, η έναρξη της ιδιαίτερης φετινής σχολικής χρονιάς σάς ανησυχεί, όσον αφορά την επιδημιολογική κατάσταση της χώρας μας; Πώς θωρακίζονται οι δομές που φιλοξενούν παιδιά με αναπηρία;
Έχουμε πάρει σε συνεργασία με τους λοιμωξιολόγους, τον ΕΟΔΥ και τις συναρμόδιες αρχές όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αποτραπεί κάθε αρνητικό σενάριο. Κανένα μέτρο όμως από μόνο του δεν μπορεί να θωρακίσει τις δομές χωρίς την αυστηρή τήρησή του από όλους. Γι’ αυτό είναι σημαντικό όλοι να ακολουθούμε κατά γράμμα όλα όσα προβλέπονται από τους ειδικούς. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις δομές ανοιχτής φροντίδας για παιδιά και συνανθρώπους μας με αναπηρία είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσει να παρέχεται απρόσκοπτα το θεραπευτικό έργο και η δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Αυτό είναι, άλλωστε, η κοινή προτεραιότητα για την Πολιτεία, την οικογένεια και τους εκπαιδευτικούς. Σε αυτές τις δομές έχουμε λάβει όλα τα επιπλέον μέτρα που έχουν υποδειχθεί από τους ειδικούς και πλέον από τη νέα σχολική χρονιά λειτουργούν χωρίς περιορισμούς στη δυναμικότητά τους. 

Τι θα λέγατε στους γονείς που ανησυχούν και φοβούνται να πάνε τα παιδιά τους στις δομές;
Το αυτονόητο. Τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά, θα έλεγα απλώς να ακολουθούν όλα τα μέτρα προστασίας και τις οδηγίες των ειδικών. Τα παιδιά είναι απαραίτητο να πάνε στις δομές δημιουργικής απασχόλησης ατόμων με αναπηρία ώστε να παραμείνουν κοινωνικοποιημένα και να μη χάσουν την επαφή τους με δραστηριότητες και θεραπείες που είναι σημαντικές για τη σωματική και νοητική εξέλιξή τους. Είναι βασικό να ακολουθούμε όλοι τα μέτρα προστασίας που προβλέπονται ανά περίπτωση τόσο εντός όσο και εκτός δομών.

Τελικά, η Πρόνοια είναι τα επιδόματα; Ακόμη και σήμερα, όταν ακούμε την έννοια της Πρόνοιας, το μυαλό μας πηγαίνει στη χορήγηση διαφόρων κατηγοριών επιδομάτων…
Έχετε δίκιο, υπάρχει ένα στερεότυπο που περιορίζει την έννοια της Πρόνοιας στη χορήγηση επιδομάτων και στις παροχές οικονομικής βοήθειας. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η εικόνα προέκυψε από τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε η Πρόνοια επί δεκαετίες στη χώρα μας. Αυτό προσπαθούμε πλέον να το αλλάξουμε και να θέσουμε τις προνοιακές πολιτικές σε ένα σύγχρονο πλαίσιο το οποίο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής. Ένα πλαίσιο ουσιαστικής προάσπισης του αδύναμου, με τη χρήση πολλών διαφορετικών εργαλείων. Θα ήθελα να γίνει κατανοητό ότι η επιδοματική πολιτική είναι ένας μόνο από τους πολλούς μηχανισμούς που έχει η Πολιτεία για να υλοποιήσει την κοινωνική πολιτική της. Ως κυβέρνηση ενδυναμώνουμε και αναπτύσσουμε παροχές εξειδικευμένων υπηρεσιών, κοινωνικές επενδύσεις και βέβαια κατάρτιση, είτε επαγγελματική είτε δεξιοτήτων, για την ένταξη των ευάλωτων συμπολιτών μας στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Σε αυτή τη λογική αναμορφώσαμε το σύστημα υιοθεσιών / αναδοχών, εστιάσαμε στη σύνδεση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής αυξάνοντας τις θέσεις στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, σχεδιάζουμε την Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία με την προώθηση καινοτόμων υπηρεσιών και όχι επιδομάτων, όπως για παράδειγμα ο προσωπικός βοηθός. Με όλες αυτές τις πολιτικές επαναπροσδιορίζουμε την Πρόνοια ως έναν ενεργητικό μοχλό προώθησης αλλαγών στην κοινωνία προς όφελος και ενδυνάμωση των πλέον ευάλωτων και όχι πια ως «παρηγορητική θεραπεία» σε μια στάσιμη ευαλωτότητα.

Μπορεί η χώρα μας, η οποία περνάει μία δεύτερη ασφυκτική δημοσιονομική στενωπό, δεύτερη μετά από την περίοδο των μνημονίων, να αναπτύξει μία Πρόνοια σύγχρονη, που να μην εγκλωβίζει τους πιο αδύναμους από τους πολίτες στα επιδόματα και τη φτώχεια; Μπορούμε, σε αυτές τις συνθήκες, να προχωρήσουμε προς μία ενεργητική Πρόνοια;
Αυτή είναι η στόχευσή μας και την υπηρετούμε με συγκεκριμένα μέτρα και πολιτικές. Προωθούμε τον εκσυγχρονισμό του αντικειμένου της Πρόνοιας σε κάθε επίπεδο, με την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του ΟΠΕΚΑ και με τη δημιουργία της κάρτας ΑμεΑ, ώστε συμπολίτες μας με ήδη αυξημένες δυσκολίες να μη χρειάζεται να ξοδεύουν παραπάνω χρόνο και ενέργεια σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. Την ίδια στιγμή προωθούμε πολιτικές όπως η ενίσχυση των βρεφονηπιακών σταθμών που βασίζονται στη λογική της ισότιμης ένταξης στην αγορά εργασίας, της κατάρτισης του ανθρωπίνου δυναμικού και της άρσης των περιορισμών προσβασιμότητας στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Ακριβώς γιατί, όπως είπατε κι εσείς, δεν αποδεχόμαστε την παθητική αντιμετώπιση και τον εγκλωβισμό των πιο αδύναμων συμπολιτών μας σε ένα καθεστώς χρόνιας εξάρτησης από κάθε είδους βοηθήματα. Οι συνθήκες για αυτή την κρίσιμη μεταρρύθμιση στο περιεχόμενο και τους στόχους της Πρόνοιας είναι ώριμες, μετά και τη δύσκολη εμπειρία της τελευταίας δεκαετίας. Είναι η κατάλληλη στιγμή και έχουμε ήδη προχωρήσει.

Κυρία Μιχαηλίδου, πώς απαντάτε στην κριτική της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία κατηγορεί την κυβέρνηση ότι είχε αφήσει χωρίς ουσιαστικά μέτρα προστασίας τους οίκους ευγηρίας, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της εξάπλωσης της επιδημίας του νέου κορωνοϊού SARS-COV 2 στη χώρα μας;
Ειδικά στο πρώτο κύμα, η Ελλάδα αποτέλεσε τη θετική εξαίρεση στον κανόνα που ήθελε χιλιάδες κρούσματα μέσα σε κλειστές δομές, ακόμα και στις πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης. Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που είχε ελάχιστα κρούσματα κι ακόμα λιγότερες απώλειες. Το δεύτερο κύμα είναι σαφώς πιο επιθετικό. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, προχωρήσαμε αμέσως στη λήψη νέων και αυστηρότερων μέτρων προστασίας. Έχουμε πλέον τρία όπλα στη διάθεσή μας για να απομακρύνουμε το ενδεχόμενο διασποράς του ιού μέσα στις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων: Τα νέα αυστηρότερα πρωτόκολλα λειτουργίας, τα συνεχή μοριακά τεστ σε εργαζόμενους και προσωπικό και τους διαρκείς ελέγχους για την τήρηση των μέτρων. Πρόσφατα επικοινώνησα με τους πρέσβεις μας σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία και Σουηδία. Στις χώρες δηλαδή με τις περισσότερες απώλειες σε κλειστές δομές ηλικιωμένων, για να δω πώς έχουν πλέον διαμορφώσει τα μέτρα προστασίας των συνανθρώπων μας στην τρίτη ηλικία. Διαπίστωσα λοιπόν ότι τα μέτρα προστασίας που έχουμε ορίσει στην Ελλάδα είναι τα αυστηρότερα όλων. Αλλά δεν εφησυχάζουμε με αυτό. Ελέγχουμε και μεριμνούμε αδιάκοπα για τη σωστή και πλήρη εφαρμογή τους. 

Η τραγωδία η οποία συνέβη στον οίκο ευγηρίας του Ασβεστοχωρίου της Θεσσαλονίκης θυμίζει ανάλογες καταστάσεις στον ευρωπαϊκό χώρο, τις οποίες θέλαμε πάση θυσία να αποφύγουμε. Τι πήγε στραβά, κατά τη γνώμη σας;
Η επαφή με ένα και μοναδικό κρούσμα είναι αρκετή για να προκαλέσει μια αλυσίδα κρουσμάτων και απωλειών. Για αυτό τον λόγο, και συνεκτιμώντας την επιδείνωση των εθνικών επιδημιολογικών δεδομένων, προχωρήσαμε στην αυστηροποίηση των μέτρων στις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Ειδικά σε ό,τι αφορά τους εργαζομένους στις κλειστές δομές αναγνωρίζουμε πως το έργο που επιτελούν φροντίζοντας τους ηλικιωμένους και τους χρονίως πάσχοντες είναι πολύ σημαντικό και δύσκολο ανεξαρτήτως του κορωνοϊού. Τώρα, μέσα στις συνθήκες της πανδημίας καθίσταται ακόμη σημαντικότερο. Για τον λόγο αυτό θέσαμε ακόμα πιο αυστηρούς κανόνες λειτουργίας των δομών αυτών αλλά και «Οδηγό Ασφαλούς Συμπεριφοράς» των εργαζομένων απαιτώντας μεγαλύτερη προσοχή και σχολαστικότητα εντός αλλά και εκτός χώρου εργασίας τους. Την ίδια στιγμή διενεργούμε διαρκείς ελέγχους τήρησης των μέτρων και διεξάγουμε συνεχώς μοριακά τεστ για να προλάβουμε τυχόν κρούσμα και να παρέμβουμε έγκαιρα. Το ενθαρρυντικό είναι ότι με τα έως τώρα αποτελέσματα των ελέγχων δεν έχει καταγραφεί κανένα νέο κρούσμα σε φιλοξενούμενους σε δομές και αυτό καταδεικνύει ότι τα μέτρα –εφόσον τηρούνται– αποδίδουν. Παραμένουμε φυσικά πάντα σε επιφυλακή.

Έχετε συνεργαστεί με τον αγαπητό σε όλους μας καθηγητή, Σωτήρη Τσιόδρα; Ποιες εντυπώσεις σας άφησε η συνεργασία σας μαζί του;
Ο καθηγητής, εκτός από εξαιρετικός επιστήμονας, είναι κι ένας εξαιρετικά υπεύθυνος και καλοπροαίρετος άνθρωπος. Νομίζω ότι η ευαισθησία του μαζί με την επιστημοσύνη του ήταν ο συνδυασμός που βοήθησε να αντιληφθούν οι πολίτες πόσο σημαντικός είναι και ο δικός τους ρόλος. Με τη βοήθειά του και με τη βοήθεια όλων των επιστημόνων που απαρτίζουν την ειδική επιστημονική επιτροπή μπορέσαμε ως πολιτεία να προστατεύσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους συμπολίτες μας σε αυτή την πρωτοφανή πανδημία. Έχω τις καλύτερες εντυπώσεις από τη συνεργασία μαζί του, ειδικά για την προστασία των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας στις Μονάδες Φροντίδας, για τους οποίους η ευαισθησία του αποτέλεσε έμπνευση για όλους.

Είστε, τελικά, αισιόδοξη ότι η χώρα μας θα καταφέρει να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά και με επάρκεια το χειμερινό κύμα της εξάπλωσης της επιδημίας του νέου κορωνοϊού SARS-COV 2;
Ως κυβέρνηση έχουμε αποδείξει ότι έχουμε εξαιρετικά γρήγορα αντανακλαστικά και είμαστε έτοιμοι να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις. Έχω εμπιστοσύνη τόσο στους επιστήμονες που προτείνουν τα μέτρα όσο και στους πολίτες που ξέρουν στα δύσκολα να ανταποκρίνονται με αλληλεγγύη και υπευθυνότητα. Φυσικά η πρόκληση είναι μεγάλη. Σε ό,τι αφορά στις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και χρονίως πασχόντων, έχουμε προβλέψει όλα τα σενάρια και έχουμε σχεδιάσει μέτρα για κάθε ενδεχόμενο. Ακόμη και για πλήρη στεγανοποίηση δομών, αν απαιτηθεί ή την αντικατάσταση του προσωπικού από ειδικές ομάδες έκτακτου προσωπικού εκεί όπου θα διαπιστωθεί συρροή κρουσμάτων. Δεν είναι, επομένως, ζήτημα αισιοδοξίας αλλά σωστής προετοιμασίας και ως προς αυτό δουλεύουμε διαρκώς.