Έχουμε συνηθίσει να περιμένουμε από άλλους να φροντίζουν για την υγεία μας. Όλα τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη έχουν βάση το κράτος είτε ως πάροχο υπηρεσιών υγείας (περιφερειακά ιατρεία, κέντρα υγείας, νοσοκομεία), ή σαν πληρωτή μέσω κρατικών ασφαλιστικών ταμείων. Η κρίση οδήγησε σε αδύναμα κράτη, και αύξησε το φόβο ότι μέτρα περιορισμού των δαπανών θα οδηγήσουν αναγκαστικά σε μειωμένη ποιότητα αλλά και ποσότητα και υπηρεσιών και προϊόντων υγείας (πχ. φάρμακα).
Η Ελλάδα έχει αιρετές Περιφέρειες, αλλά όχι αυτοδιοικούμενες. Η εξάρτηση από ένα κράτος που έχει ουσιαστικά χρεωκοπήσει είναι θεσμικά οριοθετημένη, τη στιγμή όμως που η διοικητική μονάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι το κράτος, αλλά η Περιφέρεια. Και στην άλλη Ευρώπη, αυτή που αναδεικνύει το ρόλο των Περιφερειών και δεν τις συνδέει με το κομματικό κράτος-αφέντη, οι Περιφέρειες αναπτύσσουν πρωτοπόρα και καινοτόμα προγράμματα υγείας διασφαλίζοντας την υγεία των πολιτών τους, αλλά και δημιουργώντας θέσεις εργασίας με καινοτόμα προγράμματα υγείας.
Η Βαυαρία στη Γερμανία έτρεξε ένα πρόγραμμα με αφίσες στους αυτοκινητοδρόμους για την οδική ασφάλεια ζωγραφισμένες από παιδιά δημοτικού που έχασαν συγγενικά πρόσωπα στο δρόμο (με την καθοδήγηση ψυχολόγων). Δυο πόλεις στη βόρεια Γαλλία (Fleurbaix και Laventie) θεμελίωσαν από κοινού ένα κοινοτικό πρόγραμμα κατά της παιδικής παχυσαρκίας. Με απλές αλλά συντονισμένες ενέργειες εκπαίδευσαν τα παιδιά για τις συνέπειες της παχυσαρκίας και τη σημασία υγιών συνηθειών διατροφής, βελτίωσαν τις προσφορές υγιεινών τροφών στις σχολικές καντίνες, προμήθευσαν οικογενειακά πρωινά στα σχολεία και ξεκίνησαν μαθήματα μαγειρικής για παιδιά και γονείς. Λίγα χρόνια μετά προσέλαβαν διαιτολόγους και γυμναστές κι επικεντρώθηκαν σε περαιτέρω εκπαίδευση διατροφής και σωματικής άσκησης. Έκτισαν γυμναστήρια, σχεδίασαν ομάδες περιπάτου προς το σχολείο και άλλες δραστηριότητες και ανέπτυξαν οικογενειακές δραστηριότητες για να προωθήσουν τη σωματική άσκηση. Περαιτέρω, ενθάρρυναν γενικούς ιατρούς να διαγνώσκουν παιδική κι εφηβική παχυσαρκία και να τους στέλνουν στους διαιτολόγους για να μειώνουν το δείκτη ΒΜΙ (δείκτης μάζας σώματος). Τέλος στα τοπικά ΜΜΕ έκαναν καμπάνια υγιεινής διατροφής. Τα καταπληκτικά αποτελέσματά τους έγιναν παράδειγμα για το περιφερειακό πρόγραμμα EPODE—Ensemble, Prévenons l’Obésité Des Enfants (μαζί, ας προλάβουμε την παιδική παχυσαρκία) και σε άλλα προγράμματα σε Βέλγιο, Ισπανία κι Αυστραλία. Σήμερα πρωτοπόρα ευρωπαϊκά προγράμματα ηλεκτρονικής υγείας τρέχουν (ενδεικτικά): στην Ανδαλουσία της Ισπανίας για ασθενείς με διαβήτη, στη Λομβαρδία της Ιταλίας για ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, στη Στύρια της Αυστρίας για ηλεκτρονικό φάκελο υγείας και υπολογισμό της δόσης ακτινοβολίας που έχουν δεχθεί, στη Χώρα των Βάσκων στην Ισπανία ειδικό πρόγραμμα τηλεϊατρικής για όλους τους πολίτες. Ολοκληρωμένα προγράμματα υγείας χρηματοδοτημένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση τρέχουν στην Περιφέρεια Πιεμόντε της Ιταλίας, Γκαλίτσια της Ισπανίας και Αγκιτάνη της Γαλλίας. Όλα έχουν δημιουργήσει θέσεις εργασίας κι όλα συντελούν στην τοπική ανάπτυξη! Επιπλέον το πρόγραμμα ιατρικού τουρισμού της Περιφέρειας Βένετο στην Ιταλία θεωρείται από τα καλύτερα στην Ευρώπη.
Η Καλλικρατική Περιφέρεια είχε πρόβλεψη για ανάληψη της διαχείρισης των υπηρεσιών υγείας, αλλά το “μεγάλο κρατικό χέρι” (με ονοματεπώνυμο φυσικά) ακύρωσε αυτή την αλλαγή. Δε χρειάζεται κανείς σήμερα να ανακαλύψει τον τροχό. Χρειάζεται να συνθέσει δυνάμεις και διαθέσιμους πόρους και να συνεργαστεί σε μια “πορφυρή συμμαχία”, όπου καμιά και κανείς δεν περισσεύουν. Χρειάζεται να δει το δάσος κι όχι το δένδρο, χρειάζεται να σηκώσει τα μανίκια ψηλά.
Η όποια παράταξη εκλεγεί στην Περιφέρεια και η όποια αντιπολίτευση πρέπει να δουλέψουν μαζί με γνώμονα 3 φιλελεύθερες αρχές: την αρχή της επικουρικότητας (σύμφωνα με την οποία ο μικρότερος και πιο τοπικός φορέας αντιμετωπίζει το πρόβλημα που παρουσιάζεται στον πολίτη), την αρχή της Αυτοδιαχείρισης, (σύμφωνα με την οποία η Περιφέρεια θα έχει δικούς της πόρους και διοικητική αυτοτέλεια σε κάθε κοινωνικό τομέα, όπως παιδεία, υγεία, περιβάλλον) και την αρχή του Συνεργατικότητας, (σύμφωνα με την οποία οι ευθύνες μεταφέρονται από το κράτος ή την Περιφέρεια σε επαγγελματικές ενώσεις, οι οποίες συμμετέχουν στη διαμόρφωση και υλοποίηση πολιτικών αποφάσεων). ΄Ετσι λειτουργεί η Ευρώπη χωρίς γραφειοκρατία και κομματικό στρατό, έτσι επιτυγχάνονται αποτελέσματα κι ανάπτυξη.
Αλήθεια κανείς δε σκέφτηκε να δημιουργήσει στην Περιφέρεια έναν ηλεκτρονικό πλοηγό υγείας (health care navigator), όπου θα καταγράφει όλες τις δομές κι υπηρεσίες δημόσιες και ιδιωτικές σε αντίστοιχες γλώσσες για κατοίκους και τουρίστες (ιδέα της Neelie Kroes, αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής);
Ο Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι manager υπηρεσιών υγείας, μέλος της ΔΕ και υπεύθυνος τομέα υγείας στη Δράση και υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Ηρακλείου στην Περιφέρεια Κρήτης με το συνδυασμό ΚΡΗΤΗ - ΠΡΩΤΗ ΔΥΝΑΜΗ του Σταύρου Αρναουτάκη.
19°
