Οι κωλοτούμπες του Brexit

Το φάντασμα του Brexit επέστρεψε για το καλά. Και ενώ τα περιθώρια στενεύουν για την επίτευξη μιας κάποιας -έστω και μινιμαλιστικής- εμπορικής συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου, οι λεονταρισμοί και από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να εκλείπουν αλλά να γιγαντώνονται.

Από την πλευρά της η βρετανική κυβέρνηση φαίνεται να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να τορπιλίσει το ενδεχόμενο αυτό, καθώς με σχολαστική ακρίβεια «καίει» και τα τελευταία ίχνη εμπιστοσύνης που έτρεφαν γι’ αυτήν οι ευρωπαίοι εταίροι της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της διεξοδικής προσπάθειας, είναι η δήλωση του υπουργού για θέματα Βορείου Ιρλανδίας λίγα λεπτά πριν την έναρξη του όγδοου γύρου των διαπραγματεύσεων το μεσημέρι της Τρίτης (08/09). Ο Μπράντον Λιούις, επιβεβαίωνε από το βήμα της Βουλής την πρόθεση της Downing Street «να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο μ’ ένα πολύ περιορισμένο και συγκεριμένο τρόπο»[1], επαναπροσδιορίζοντας σκέλη της πρόσφατη επικυρωμένης Συμφωνίας Αποχώρησης που αφορούν τη Βόρεια Ιρλανδία.

Παράλληλα ένα εικοσιτετράωρο νωρίτερα, ο Μπόρις Τζόνσον εξαπέλυε για μια ακόμα φορά απειλές-πυροτεχνήματα. Τόσο πεπεισμένος είναι για τις προοπτικές της Μεγάλης Βρετανίας που πλέον διατυμπανίζει ότι αν δεν υπάρξει συμφωνία μέχρι τις 15 Οκτωβρίου η κυβέρνηση θα πρέπει να αποχωρήσει από τις συζητήσεις καθώς είναι σίγουρος ότι ακόμα και σε περίπτωση No-Deal «η χώρα θα ευημερήσει ως αποτέλεσμα»[2].

Βέβαια, οι επικοινωνιακοί σύμβουλοι του κ. Τζόνσον έχουν φροντίσει εδώ και μήνες να ξαναβαφτίσουν το No-Deal σε «αυστραλιανού –τύπου συμφωνία» σε μια ακόμη προσπάθεια να κατευνάσουν τους Βρετανούς που πλέον έχουν κουραστεί από τις ατέρμονες κωλοτούμπες, αναβολές και διατριβές περί Brexit.

Όμως, παρά το ομολογουμένωςεντυπωσιακό rebranding, παραμένει αναμφισβήτητο γεγονός ότι η Αυστραλία δεν έχει συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι απέχει 16.000 χιλιόμετρα από την ΕΕ και ότι το μέγεθος των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και Αυστραλίας δεν είναι συγκρίσιμο με το μέγεθος των συναλλαγών μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ.

Επιπλέον, ο ενθουσιασμός του Μπόρις Τζόνσον και της σκληροπυρηνικής πτέρυγας των Τόρηδων για ένα ενδεχόμενο No-Deal δεν φαίνεται να έχει πείσει τους Βρετανούς για την επιτυχία του ριψοκίνδυνου αυτού εγχειρήματος. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από το YouGov[3], το 50% των Βρετανών θεωρούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε ένα πολύ κακό/αρκετά κακό αποτέλεσμα για τη χώρα, ενώ μόνο το 24% το θεωρεί πολύ καλή/αρκετά καλή εξέλιξη. 

Πού όμως έχει «κολλήσει» η εμπορική συμφωνία; Πέρα από το ζήτημα της αλιείας –όπου διαφαίνεται το ενδεχόμενο συμβιβασμού παρά τη σκληρή στάση της Γαλλίας- η συμφωνία φαίνεται να θυσιάζεται στον βωμό των κρατικών ενισχύσεων. Σύμφωνα με την ανάλυση του δημοσιογράφου Ρόμπερτ Πρέστον[4] , ο διαβόητος κονσιλιέρι του κ. Τζόνσον, Ντόμινικ Κάμινγκς, φαίνεται να έχει πείσει τον Πρωθυπουργό, ότι βασικό πλεονέκτημα της βρετανικής κυβέρνησης στην μετά-Brexit εποχή, θα είναι η «ευχέρειά της να χρηματοδοτεί χωρίς περιορισμούς» εταιρείες υψηλής τεχνολογίας που βρίσκονται στο επίκεντρο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Έτσι οι «διάδοχοι της Θάτσερ» αντί να επιδεικνύουν την αλλεργία τους σε οποιαδήποτε μορφή κρατικού παρεμβατισμού, βρίσκονται πλέον στην αντίπερα όχθη. Παρά τις συνεχείς αξιώσεις της ΕΕ να ξεκαθαρίσουν το καθεστώς κρατικής ενίσχυσης που θα εφαρμόσουν μετά το πέρας της μεταβατικής περιόδου, εκείνοι αρνούνται πεισματικά προτάσσοντας την ανεξαρτησία τους ως επιχείρημα. Και κάπως έτσι καταλήγουμε στο σημερινό αδιέξοδο. 

Και ενώ η κλεψύδρα αδειάζει με γοργούς ρυθμούς, εν μέσω μιας πανδημίας που εκτός από τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, έχει βυθίσει την βρετανική οικονομία σε ύφεση για πρώτη φορά μετά από 11 χρόνια, η κυβέρνηση της χώρας μοιάζει οχυρωμένη πίσω από τους χάρτινους πύργους της. Έτσι για μια ακόμη φορά Ευρωπαίοι και Βρετανοί αναλυτές αλλά και πολιτικοί προσπαθούν μετά μανίας να αποκρυπτογραφήσουν τις κινήσεις του Μπόρις Τζόνσον, με τα πιο πιθανά σενάρια να είναι τα ακόλουθα:

1) Η Downing Street επιδιώκει μια εμπορική συμφωνία αλλά προσπαθεί να εκβιάσει τον ειδικό διαπραγματευτή της ΕΕ, Μισέλ Μπαρνιέ και τα 27 κράτη-μέλη να υποχωρήσουν στα αιτήματά της.

2) Η βρετανική κυβέρνηση έχει καταλήξει ότι δεν θέλει να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις και προσπαθεί είτε να προετοιμάσει το έδαφος για ένα No-Deal, είτε να προκαλέσει την ΕΕ να αποχωρήσει πρώτη.

3) Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να υποχωρήσει, αλλά επιδιώκει με πολιτικούς θεατρινισμούς να θολώσει τα νερά. Από τη μια επιδεικνύει την αδιαλλαξία της για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, αλλά από την άλλη ετοιμάζεται για μια ακόμη κωλοτούμπα. Επικοινωνιακά αυτό θα τη βοηθήσει να διαχειριστεί τη σκληροπυρηνική πτέρυγα των Τόρηδων και να διακηρύξει τη νίκη της ενάντια στην «δυνάστιδα» ΕΕ.

4) Ο Μπόρις Τζόνσον δεν έχει αποφασίσει τι θέλει. Ενδεικτικό παράδειγμα της αναποφασιστικότητάς του, σύμφωνα με τους γνώστες της τακτικής του, είναι ο τρόπος με τον οποίο κατέληξε στη στάση του για το δημοψήφισμα - έγραψε δύο αντικρουόμενες στήλες για την εφημερίδα που αρθρογραφούσε και μετά κατέληξε (!)

Παρά την αναπόφευκτη αίσθηση deja-vu και κρίνοντας από την τελευταία τετραετία -τα σκαμπανεβάσματα, τις κωλοτούμπες και τα πισωγυρίσματα στο δρόμο για το Brexit- κανείς δεν θέλει να προβλέψει τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Όμως μετά τις τελευταίες κινήσεις της Βρετανικής κυβέρνησης οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι το ενδεχόμενο ενός No-Deal αποτελεί πλέον το επικρατέστερο σενάριο. Η δημοσίευση του νομοσχεδίου που αφορά την εσωτερική βρετανική αγορά και επιβεβαίωνει την πρόθεση της κυβέρνησης να τροποποιήσει μονομερώς το πρωτόκολο για τη Βόρεια Ιρλανδία, έχει ανοίξει για τα καλά το κουτί της πανδώρας, χωρίς πλέον να διαφαίνεται κάποιος δρόμος επιστροφής.

[1]https://twitter.com/AdamJSchwarz/status/1303307680329740288

[2]https://www.gov.uk/government/speeches/prime-ministers-words-on-eu-negotiations-7-september-2020

[3]https://yougov.co.uk/topics/politics/survey-results/daily/2020/09/07/6101e/1?utm_source=twitter&utm_medium=daily_questions&utm_campaign=question_1

[4]https://www.itv.com/news/2020-09-07/the-reason-why-boris-johnson-is-jeopardising-an-eu-free-trade-deal