Pax Europaea in mare nostrum

Αν κανείς ξεπεράσει τις  «βεβαιότητες» απαισιοδοξίας για το ευρωπαικό όραμα, θα μπορούσε να φανταστεί πως θα είναι η ευρύτερη περιοχή μας, σε δέκα ή πενήντα χρόνια. Όχι όμως με τα σημερινά δεδομένα αλλά με έναν αλγόριθμο που θα μας προκύψει από τις πληθυσμιακές μεταβολές, την κλιματική αλλαγή, τις υγειονομικές κρίσεις και τις κοινωνικές αλλαγές. Κυρίως όμως, από τις οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές επεκτατικές διαθέσεις μικρών ή μεγάλων δυνάμεων.

Κατά συνέπεια, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να μπορεί η πολιτική σκέψη να προβλέψει το υπαρξιακό ζήτημα της Ελλάδας ή της Γερμανίας το 2050 ή το 2070. Με τις προσφυγικές πιέσεις ή τον οικονομικό επεκτατισμό της Κίνας ή αργότερα, της Ινδίας και της Αφρικής.  Στοιχειώδης καταγραφή δεδομένων θα έδινε μία απολύτως ζοφερή εικόνα και για τις δύο χώρες. Και για την «φτωχή» του Νότου. Και για την «πλούσια» του Βορά…

Την Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2020, επτά μεσογειακές ευρωπαικές χώρες, υπό την ηγεσία του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμμανουέλ Μακρόν,  εξέδωσαν ένα ήπιο ανακοινωθέν για το αποτέλεσμα της συνόδου ΜΕD7. Συμπράττοντας όλοι σε μία προσπάθεια εμπέδωσης της Pax Mediterranea στην περιοχή. Και δημιουργώντας ταυτόχρονα, μία αισιόδοξη διάθεση –προς στιγμήν, απλή διάθεση- για το όραμα της Pax Europaea για το μέλλον.

Η ηγετική ανάταση της Γαλλίας και προσωπικά του Ε. Μακρόν, δεν είναι βεβαίως αρκετή. Αποτελεί όμως μία σημαντική ενστικτώδης αντίδραση στην φυσική επιθετική τάση που η Ανατολή εξέφραζε κατά καιρούς προς την Ευρώπη.

Με λίγα λόγια, η Ασία βρίσκεται, δια του Ερντογάν και του προσφυγικού, σε φάση έξαρσης. Και κάποιος από την Ευρώπη αποφάσισε να αντιδράσει. Δεν  είναι η Γερμανία αλλά η Γαλλία. Δεν είναι τελικά αυτός που κρατάει το ταμείο της Ευρώπης αλλά αυτός που εκπροσωπεί τον θεματοφύλακα της συνείδησής της!

Η ιστορική συγκυρία επιβάλλει οπωσδήποτε μία Pax Mediterranea. Και στη συνέχεια την Pax  Europaea. Διαφορετικά, σε μερικές δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι θα τρώνε μόνο από τούρκικο, ινδικό ή κινέζικο μενού. Όχι τόσο πολύ στη Γαλλία αλλά κυρίως  στην Γερμανία…

Ακόμα και οι πιο αρνητές της ευρωπαικής ολοκλήρωσης θα πρέπει να συμφωνήσουν ότι  η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα είδος «αυτοκρατορίας». Μια σύγχρονη - ή, σύμφωνα με ορισμένους, μια μεταμοντέρνα - εκδοχή όχι των συγκεντρωτικών ρωμαϊκών ή βρετανικών αυτοκρατοριών, αλλά της μεσαιωνικής ιερής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Με το μεγαλύτερο μέρος της αποτελεσματικής εξουσίας να μοιράζεται στους θεσμούς της. Και αυτό που προτείνεται εδώ είναι ότι η μεταμοντέρνα ή η νεο-μεσαιωνική αυτοκρατορία της Ευρώπης πρέπει τώρα να απορροφήσει ή να εξωραίσει  τα ερείπια άλλων αυτοκρατοριών. Ίσως και της αυτοκρατορίας του Σουλεϊμάν…

Η Ευρωπαική Ένωση έχει τουλάχιστον, κάθε επιβεβαιωμένο, από την ιστορία, δικαίωμα, να αντικαταστήσει την Pax Americana στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί μία εν δυνάμει δυναμική δημοκρατία ανεξάρτητων εθνών, οφείλει να ορίσει το ζωτικό της χώρο, έχει πολιτιστικό χρέος να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα στις πολυπληθείς αυταρχικές κοινωνίες της νότιας και ανατολικής Μεσογείου και οπωσδήποτε, πρέπει να εξελιχθεί ως η κυρίαρχη δύναμη σταθερότητας και ειρήνης μεταξύ Ασίας και Αφρικής.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο πόλεμος σε Λίβανο, Λιβύη και Συρία θα είχε αποτραπεί αν στην περιοχή υπήρχε η Pax Europaea και όχι η Pax Americana. Αναλογιζόμενοι οι ηγέτες της Ευρώπης αυτά που δεν αναλογίστηκαν ως επιπτώσεις οι ηγέτες πέρα από τον Ατλαντικό. Όπως και τι θα συμβεί στο μέλλον, αν αφεθεί η μετα- Ερντογάν Τουρκία αποκλειστικά,  στα χέρια της αμερικανικής πολιτικής.

Η Μεσόγειος είναι  η θάλασσά μας. Και η Ευρώπη η χώρα μας. Αργά ή γρήγορα, και ο νότος και ο βοράς θα συνειδητοποιήσουν ότι τα ευρωπαικά όρια και η σφαίρα επιρροής ενός οικονομικού και αμυντικού δόγματος είναι απαραίτητα.  Για να υπάρξουμε και στο μέλλον ως Ευρωπαίοι, μέσα από τις πολιτιστικές και εθνικές μας ταυτότητες.