Ή κανόνες ή φωτιές

Δεν νομίζω πως πολλοί συμπολίτες ένιωσαν στ’ αλήθεια έκπληξη από τις φωτιές στη Μόρια. Οι περισσότεροι από εμάς, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουμε καταλάβει πως η απουσία κανόνων, πρόνοιας και ελέγχου οδηγεί πάντα σε μια καταστροφή. Είτε αυτή είναι οικονομική, είτε υγειονομική, είτε υλική, η καταστροφή είναι το αναπόφευκτο επακόλουθο της απροθυμίας του κράτους να κάνει τη δουλειά για την οποία υπάρχει. Και υπό αυτή την έννοια οι πυρκαγιές στη Μόρια δεν είναι μια πτυχή του μεταναστευτικού προβλήματος, αλλά άλλη μια εκδήλωση του ελληνικού προβλήματος: της διαχρονικής απροθυμίας των ελληνικών κυβερνήσεων να ακολουθήσουν και να επιβάλλουν κανόνες (νόμους τους λέμε) και τελικά της διαχρονικής απροθυμίας τους να κυβερνήσουν στ’ αλήθεια.

Στη Μόρια δεν συνέβαινε τίποτα διαφορετικό από ό,τι συμβαίνει δεκαετίες τώρα σε ολόκληρη τη χώρα: μια κοινωνία ανθρώπων, παρατημένων στη μοίρα τους, χωρίς την απαραίτητη πρόνοια, χωρίς τον απαραίτητο έλεγχο, χωρίς τήρηση και επιβολή των κανόνων. 13.000 άνθρωποι (που είχαν φτάσει και τους 25.000) να ζουν σε εγκαταστάσεις φτιαγμένες για 2.500, στις οποίες κουμάντο έκαναν οι ΜΚΟ την ώρα που τεράστια κονδύλια ξοδεύονταν σε απευθείας αναθέσεις (θυμάστε την υπόθεση με τα συσσίτια;). Και πάνω από όλα αυτά, ξεχασμένη στη μακαριότητα της εξουσίας της, η κατ’ όνομα οργανωμένη (αλλά γελοιωδώς ανοργάνωτη) πολιτεία. Απούσα. Όσο απούσα είναι πάντα και παντού. 

Μπορεί στο μεταναστευτικό η δυστυχία και ο πόνος να είναι πιο προφανείς από όσο π.χ. στην εκπαίδευση ή στην τήρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ίσως όχι και τόσο, αν σκεφτούμε πόσοι άνθρωποι χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους στον δρόμο εξαιτίας της κρατικής απροθυμίας για έλεγχο), αλλά το μοτίβο είναι πάντα το ίδιο: νόμοι που ψηφίζονται αλλά δεν τηρούνται, υποσχέσεις που δίνονται και ξεχνιούνται, απουσία ελέγχου, παραβατικότητα, λαμογιές, εγκατάλειψη.

Τη μία φορά που η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει στ’ αλήθεια κάτι (που τώρα καταλαβαίνουν και οι πιο ανόητοι πόσο απαραίτητο ήταν) και αποφάσισε την κατασκευή κλειστών δομών, έβαλε την ουρά κάτω από τα σκέλια μπροστά στις «τοπικές αντιδράσεις», δηλώνοντας στην ουσία απρόθυμη να κάνει τη δουλειά της και να κυβερνήσει. Ίσως επειδή είναι πιο εύκολο να λες «οι κάτοικοι φταίνε που δεν μας άφησαν να φτιάξουμε τα κλειστά κέντρα» από το να κάνεις τη δουλειά σου και να κάνεις αυτό που ξέρεις πως είναι καλό για τη χώρα, ανεξαρτήτως αντιδράσεων. Ίσως επειδή είναι ξεκούραστο (και αποδοτικό στις επόμενες εκλογές) να είσαι παρατηρητής των εξελίξεων παρά να τις προλαβαίνεις. Ίσως επειδή είναι πιο βολικό απλώς να διατηρείς στη ζωή ένα άρρωστο κράτος παρά να προσπαθείς να το γιατρέψεις.

Το κακό είναι πως ένα άρρωστο κράτος δεν μπορεί να έχει υγιείς τομείς. Ένα κράτος που δεν μπορεί να βάλει σε τάξη τα πιο απλά, μάλλον δύσκολα θα τα καταφέρει στα πιο σύνθετα. Ένα κράτος που ανέχεται την παραβατικότητα σε κάθε τομέα, στα εργασιακά, τα φορολογικά, τα οδικά, τα ποδοσφαιρικά, τα υγειονομικά, τα... (προσθέτετε όποιον τομέα θέλετε), δεν θα μπορούσε να επιβάλλει τη νομιμότητα σε κάτι τόσο μεγάλο όσο το μεταναστευτικό. Μια κυβέρνηση που προτιμά να μην κάνει αυτό που θεωρεί σωστό για τη χώρα προκειμένου να μην συγκρουστεί, δεν μπορεί να δώσει λύσεις.

Έχουν μαλλιάσει τα δάχτυλα μου να το γράφω και η γλώσσα μου να το λέει αλλά και στη Μόρια η αιτία του κακού ήταν η ίδια με την αιτία κάθε άλλου κακού σ’ αυτή τη χώρα: ήταν η απροθυμία των κυβερνήσεων να επιβάλουν τους κανόνες.

Πολλοί νομίζουν πως οι κανόνες δεν επιβλήθηκαν μόνο στους μετανάστες, αλλά κάνουν μεγάλο λάθος. Οι κανόνες δεν επιβλήθηκαν σε κανέναν. Δεν επιβλήθηκαν στους ίδιους τους εκπροσώπους του κράτους, δεν επιβλήθηκαν στους τοπικούς άρχοντες, δεν επιβλήθηκαν στις ΜΚΟ, δεν επιβλήθηκαν στους κατοίκους, δεν επιβλήθηκαν στους προμηθευτές με τις απευθείας αναθέσεις και, αναπόφευκτα, δεν επιβλήθηκαν ούτε στους μετανάστες.

Για να το πω με λίγα λόγια, η φωτιά στη Μόρια είναι αυτό που τελικά συμβαίνει όταν αφήνεις μια κοινωνία (μικρή ή μεγάλη) στη μοίρα της. Χωρίς κανόνες, χωρίς πρόνοια, χωρίς έλεγχο και επιτήρηση. Είναι αυτό που συμβαίνει (και όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσει να συμβαίνει) σε όλη την Ελλάδα. Και μπράβο μας.

Υ.Γ. Επειδή πολλοί συμπολίτες μπερδεύουν τους κανόνες με τον αυταρχισμό να σπεύσω να τους απογοητεύσω: Όταν μιλάω για κανόνες και επιβολή, φυσικά και δεν εννοώ την ηλιθιότητα σύμφωνα με την οποία επειδή 10-20-30 μετανάστες έβαλαν φωτιές, πρέπει να απελαθούν όλοι. Κανένας κανόνας δεν ορίζει συλλογική ευθύνη και πουθενά.

Και υπάρχει και κάτι άλλο που καλό είναι να έχουν στο μυαλό τους οι φωνακλάδες του διαδικτύου. Oι κανόνες δεν είναι μόνο για τους μετανάστες. Γιατί οι κανόνες έχουν ένα μειονέκτημα: αν δεν επιβάλλονται σε όλους, είναι σχεδόν σα να μην επιβάλλονται καθόλου.