Εκλογές-ΗΠΑ: Η κούρσα για τον Λευκό Οίκο στην αγριότερη φάση της

Με τις Προεδρικές εκλογές να απέχουν λιγότερο από δύο μήνες, η κούρσα για τον Λευκό Οίκο περνάει σταδιακά στην αγριότερη φάση της. Ο Μπάιντεν εξακολουθεί να προηγείται σημαντικά στις δημοσκοπήσεις τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και στις περισσότερες καθοριστικές πολιτείες, όμως ο Τραμπ εμφανίζει μια—αναμενόμενη—συσπείρωση της οποίας η δυναμική είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.

Οι δύο υποψήφιοι δε θα μπορούσαν να διαφέρουν περισσότερο τόσο σε επίπεδο προσωπικής ιδιοσυγκρασίας, όσο και σε πολιτικό υπόβαθρο. Χωρίς καμία έκπληξη, οι θέσεις τους στα περισσότερα από τα κύρια θέματα των φετινών εκλογών διαφέρουν εξίσου σημαντικά. Με το πρώτο από τα τρία τηλεοπτικά ντιμπέιτ να έχει προγραμματιστεί στο τέλος του μήνα (29 Σεπτεμβρίου) ας δούμε ποια είναι τα κύρια ζητήματα της ατζέντας των φετινών εκλογών, αλλά και ανταποκρίνονται σε αυτά οι δύο υποψήφιοι.

Οικονομία

Η οικονομία αποτελεί παραδοσιακά το κύριο ζήτημα των Αμερικανικών εκλογών, και τον μεγάλο ρυθμιστή του αποτελέσματος. Ενδεικτικά, το 1996 ο Ρίτσαρντ Νίξον είπε στον Ρεπουμπλικάνο Μπομπ Ντόουλ πωςαν η οικονομία πήγαινε καλά, τότε σίγουρα θα έχανε από τον Κλίντον—όπως και έγινε. Η πραγματικότητα είναι πως η Αμερικανική οικονομία βρισκόταν σε αναπτυξιακή πορεία μεγαλύτερη του 2% σε όλη την Προεδρία του Τραμπ, με τον ίδιο να είναι σίγουρος πως θα ήταν το δυνατό του χαρτί απέναντι σε οποιονδήποτε αντίπαλο. Όμως, η πανδημία έφερε ραγδαία ύφεση ύψους περίπου 34% διαλύοντας πλήρως το αφήγημα που ετοίμαζε ο Αμερικανός Πρόεδρος. Σαφώς, ο Τραμπ δε μπορεί να κατηγορηθεί για το ξέσπασμα του ιού, όμως η αρχική του υποβάθμιση του κινδύνου προς όφελος της οικονομίας έφερε τελικά χειρότερα αποτελέσματα, πλήττοντας την αξιοπιστία του -τη στιγμή που εύλογα δέχεται έντονη κριτική πως σε όλη τη διάρκεια της θητείας του η εισοδηματική ανισότητα αυξήθηκε προς όφελος των πλουσιότερων.

Από την άλλη, ο Μπάιντεν έχει έξυπνα στρέψει την προσοχή του στα μεσαία στρώματα. Κύρια θέση στο οικονομικό του πρόγραμμα είναι η ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ώστε να ξεπεράσουν το σοκ της πανδημίας, σχεδιάζοντας ένα φιλόδοξο πρόγραμμα χρηματοδότησης από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση παράλληλα με την αλλαγή του φορολογικού πλαισίου για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Επίσης, έχει υποσχεθεί τη δημιουργία εκατομμυρίων θέσεων εργασίας -όπως κάθε υποψήφιος Πρόεδρος- δίνοντας έμφαση στις υποδομές, την ενέργεια και την εκπαίδευση. Τέλος, ο Μπάιντεν θέλει να καταργήσει τους «εμπορικούς πολέμους» τους οποίους αποδοκιμάζει μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων και από τα δύο κόμματα. Πάντως, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα προηγείται σε καταλληλόλητα για τη διαχείριση της οικονομίας, αλλά λιγότερο απ’ όσο θα περίμενε ο Τραμπ.

Κοινωνική Ασφάλιση

Από που να αρχίσεις. Το ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα πολιτικά ζητήματα στις ΗΠΑ. Από τη μία οι Ρεπουμπλικάνοι απεχθάνονται σχεδόν κάθε είδους κρατική παρέμβαση, χαρακτηρίζοντας την ως «σοσιαλιστική ασφάλιση» ενώ από την άλλη οι Δημοκρατικοί προσπαθούν μάταια για δεκαετίες να προσεγγίσουν το Ευρωπαϊκό μοντέλο του κοινωνικού κράτους. Ενδεικτικά, οι Δημοκρατικοί θεωρούν πως η μεγαλύτερη ίσως επιτυχία της Κυβέρνησης Ομπάμα ήταν η ασφαλιστική μεταρρύθμιση γνωστή ως Obamacare, καθώς μείωσε στο μισό τον αριθμό των ανασφάλιστων—και την οποία οι Ρεπουμπλικάνοι ορκίστηκαν να καταργήσουν.

Από τη μία οι Ρεπουμπλικάνοι απεχθάνονται σχεδόν κάθε είδους κρατική παρέμβαση, χαρακτηρίζοντας την ως «σοσιαλιστική ασφάλιση» ενώ από την άλλη οι Δημοκρατικοί προσπαθούν μάταια για δεκαετίες να προσεγγίσουν το Ευρωπαϊκό μοντέλο του κοινωνικού κράτους

Ως Πρόεδρος, ο Τραμπ πολέμησε το Obamacare μέσω διάφορων νομοθετημάτων, χωρίς όμως να καταφέρει την πλήρη κατάργηση του. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει υπέρμαχος της ελάχιστης κρατικής παρέμβασης, σε πλήρη αντίθεση με τον Μπάιντεν ο οποίος έχει υποσχεθεί πως η Κυβέρνηση του θα προστατέψει το Obamacare, ενισχύοντας την κρατική συμμετοχή και μειώνοντας τα ιατρικά κόστη—όταν στις ΗΠΑ η ιατρική περίθαλψη για μια σοβαρή ασθένεια συχνά ισοδυναμεί με κίνδυνο χρεοκοπίας. Ο ίδιος ο Μπάιντεν ήταν έτοιμος να ζητήσει δεύτερο δάνειο ώστε να καλύψει τα ιατρικά έξοδα του καρκινοπαθή γιού του, Μπο, ως Αντιπρόεδρος της χώρας. Η προσέγγιση του Μπάιντεν αποδίδει, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις του δίνουν τεράστιο προβάδισμα στη διαχείριση της κοινωνικής ασφάλισης έναντι του Τραμπ.

Έγκλημα

Η έξαρση και η καταπολέμηση του εγκλήματος είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ. Οι πολύ βίαιες διαδηλώσεις που ακολούθησαν τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ έδωσαν εικόνες που κανείς δεν έχει συνηθίσει στις ΗΠΑ. Από τη μία ο Ντόναλντ Τραμπ επιθυμεί διακαώς να αυτοπαρουσιάζεται ως ο υποψήφιος του νόμου και της τάξης· άλλωστε, κάθε λίγες μέρες τουιτάρει τη φράση «law&order» με κεφάλαια γράμματα—και μερικά θαυμαστικά από δίπλα. Ο Μπάιντεν ακολουθεί μια μετριοπαθή προσέγγιση μηδενικής ανοχής στη βία από κάθε πλευρά, κατηγορώντας όμως τον Τραμπ πως χρησιμοποιεί ένα αυταρχικό δόγμα μηδενικής ανοχής για πολιτικό όφελος, αγνοώντας τις επιπτώσεις. Η αλήθεια είναι πως ο Μπάιντεν πιέζεται εσωκομματικά καθώς αρκετοί Δημοκρατικοί βλέπουν με συμπάθεια τις διαμαρτυρίες, όμως ο ίδιος έχει εναντιωθεί στο κίνημα της «από-χρηματοδότησης της αστυνομίας» και υπόσχεται πλήρη αναδιάρθρωση του ποινικού συστήματος. Οι ψηφοφόροι όμως θεωρούν πως οι Ρεπουμπλικάνοι είναι περισσότερο ικανοί να διαχειριστούν τα ζητήματα βίας και κοινωνικής ασφάλειας, με μικρή όμως διαφορά.

Ρατσισμός

Τα τελευταία χρόνια, το Δημοκρατικό κόμμα έπαιξε πολύ με την πολιτική ταυτοτήτων, σε βαθμό που συχνά φλέρταρε με την υστερία. Σε απάντηση αυτής της τάσης, αρκετοί υπερσυντηρητικοί νέο-Ρεπουμπλικάνοι οργανώθηκαν κάνοντας πολύ θόρυβο, διχάζοντας περισσότερο το εκλογικό σώμα. Οι εικόνες από την ακροδεξιά πορεία—και τα επεισόδια που ακολούθησαν—στο Σάρλοτσβιλ το 2017 είναι ακόμα νωπές, ενώ η φράση του Τραμπ πως «και οι δύο πλευρές έχουν αξιόλογους ανθρώπους» επισκιάζει σχεδόν κάθε προσπάθεια του να προσεγγίσει τις εθνικές μειονότητες.

Αντίθετα, ο Μπάιντεν—ο οποίος ήταν ανέκαθεν πάρα πολύ δημοφιλής στους Αφροαμερικάνους—έχει θέσει την αντιμετώπιση του «συστημικού ρατσισμού» ως ύψιστο ζήτημα, με πρώτα μέτρα την οικονομική ενίσχυση των μειονοτήτων, καθώς και την αυστηροποίηση της εργασιακής νομοθεσίας ώστε να διασφαλιστεί η ίση μεταχείριση τους. Η επιλογή της Κάμαλα Χάρις για την Αντιπροεδρία ενίσχυσε ακόμα περισσότερο αυτό το μήνυμα—με μεγάλη επιτυχία, καθώς το εκλογικό σώμα πιστεύει πως μια Κυβέρνηση Μπάιντεν θα είναι απείρως καταλληλότερη στην αντιμετώπιση των φυλετικών διακρίσεων.

Τα παραδοσιακά «wedgeissues»

Με αυτόν τον όρο οι Αμερικάνοι ξεχωρίζουν τα ζητήματα που συνήθως διχάζουν το εκλογικό σώμα. Σε αυτά περιλαμβάνονταιτο δικαίωμα στην έκτρωση, τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, οι περιορισμοί της οπλοκατοχής, η παράνομη μετανάστευση—και τελευταία, η κλιματική αλλαγή και το φοιτητικό χρέος. Εδώ, οι Αμερικάνοι κινούνται σε επίπεδα σχεδόν πλήρους κομματικής ταύτισης, με τον εκλεκτορικό χάρτη να αποτυπώνει πλήρως το χάσμα των αντιλήψεων. Σε κάθε Προεδρική αναμέτρηση, τα «wedgeissues» αποτελούν την ιδανική αφορμή για τη συσπείρωση της κομματικής βάσης, όμως φέτοςδύσκολα θα έχουν καθοριστική συμβολή στο αποτέλεσμα.

Η επιστολική ψήφος

Τέλος, ο κορωνοϊός αναμένεται να επισκιάσει—και να επηρεάσει—τα πάντα. Από τη μία, η πανδημία είχε ξεκάθαρα μεγαλύτερη επίπτωση στα χαμηλότερα εισοδήματα και τις μειονότητες, αυξάνοντας την ανεργία και την εισοδηματική ανισότητα, δίνοντας δηλαδή ένα σαφές προβάδισμα στον Μπάιντεν. Όμως, η συμμετοχή παραμένει άγνωστος παράγοντας καθώς κανείς δε μπορεί να προβλέψει πως θα κινηθεί το εκλογικό σώμα την ημέρα των εκλογών σε περίπτωση που ο ιός είναι σε έξαρση. Οι «σκεπτικιστές» συνωμοσιόλοι οπαδοί του Τραμπ δε θα διστάσουν στιγμή να στηθούν στην ουρά της κάλπης, με τον Μπάιντεν να αναγνωρίζει την καθοριστική σημασία αυτής της παραμέτρου και να καλεί τους ψηφοφόρους του να στραφούν στην επιστολική ψήφο, όσο νωρίτερα γίνεται—κάτι που επιτρέπεται στις ΗΠΑ, ανάλογα με τον κάθε πολιτειακό νόμο.

H κυβέρνηση Τραμπ προώθησε την υποχρηματοδότηση των ταχυδρομείων με σκοπό να σαμποτάρει την επιστολική διαδικασία

Η απάντηση του Τραμπ αποτελεί ένα ρεσιτάλ αυταρχισμού.Κατηγορώντας τον Μπάιντεν πως θέλει να του κλέψει την Προεδρία μέσω της «διαβλητής» επιστολικής ψήφου, η Κυβέρνηση προώθησε την υποχρηματοδότηση των ταχυδρομείων με σκοπό να σαμποτάρει την επιστολική διαδικασία. Με τιςεπιστολικές ψήφους να προσμετρώνται λίγο αργότερα στο σύνολο—και με δεδομένη την προτίμηση τους από σημαντικό αριθμό Δημοκρατικών σε ΗΠΑ και εξωτερικό—είναι ορατό το ενδεχόμενο η πρώτη εκτίμηση του αποτελέσματος να είναι λάθος, αλλάζοντας ραγδαία μερικές μέρες αργότερα. Ουσιαστικά, η πανδημία ίσως επηρεάσει πρακτικά τη διαδικασία με τρόπους που είναι αδύνατο να εκτιμηθούν.

Η συνολική εικόνα

Η Αμερική θα πάει στις κάλπες του 2020 πιο διχασμένη από ποτέ. Η ιδιοσυγκρασία του Τραμπ ανανέωσε και μεγέθυνε μια κάποτε περιθωριακή φράξια του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, με τους μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνους να ακολουθούν με εμφανή αμηχανία, ενώ η ανάδειξη του προοδευτικού κινήματος στο εσωτερικό των Δημοκρατικών επηρεάζει την εκστρατεία—και την ατζέντα—του Μπάιντεν μάλλον περισσότερο απ’ όσο ο ίδιος θα ήθελε.Εάν οι εκλογές διεξάγονταν σε τυπικό πολιτικό χρόνο, οι δημοσκοπήσεις μάλλον θα έδιναν μεγάλο ντέρμπι—με δεδομένη την καλή κατάσταση της οικονομίας. Όμως, με αυτό το πλεονέκτημα να έχει σχεδόν εκμηδενιστεί, ο Μπάιντεν προηγείται του Τραμπ κατά πολύ στα θέματα που θεωρείται καταλληλότερος, σε σχέση με εκείνα που προηγείται ο Τραμπ.

Από την άλλη, η πανδημία ίσως να περιπλέξει πολύ τα πράγματα. Οι δημοσκοπήσεις μπορεί να επιβεβαιωθούνε, χωρίς όμως να αποτυπωθούν στο αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση—και με τα σημερινά δεδομένα—η ατζέντα του 2020 γέρνει υπέρ του Μπάιντεν, ενώ η μαζική συμμετοχή πιθανότατα να κάνει τον Τραμπ Πρόεδρο μίας μόνο θητείας.