Η Έκθεση Πισσαρίδη και το σχολείο του 21ου αιώνα

Γράφει η Ελένη Ε. Μπούντα, εκπαιδευτικός, δρ. Ιστορίας

Οι «επιτροπές σοφών» είναι μια πραγματικότητα που την συναντούμε διαχρονικά στην χώρα μας και με διαφορετικές μορφές σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, αλλά και στην λειτουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Άνθρωποι με κύρος και αναγνωρισμένη διαδρομή στην επιστήμη τους, με γνώση των παγκόσμιων, αλλά και εθνικών δεδομένων, προτείνουν πολιτικές σε κυβερνήσεις και σε κόμματα.

Η Επιτροπή Πισσαρίδη και οι προτάσεις της αποτελούν ακόμα ένα στοίχημα για το αν μπορούν να εφαρμοστούν στην χώρα μας, αυτά που οι περισσότεροι ξέρουν και κατανοούν ότι έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια. Το πρόγραμμα αυτό είναι ένα πρόγραμμα, το οποίο αποτελεί  προϋπόθεση για την επιβίωση της ίδιας της πατρίδας μας.

Οι 32 προτάσεις για την Εκπαίδευση διατυπώνονται με απλό και σαφή τρόπο και για όσους ασχολούνται με τα θέματα παιδείας δεν είναι πρωτότυπες. Είναι προτάσεις που συμπυκνώνουν την διεθνή εμπειρία και την προσαρμόζουν στην εθνική πραγματικότητα. Στις περισσότερες από αυτές οι τίτλοι, αλλά και η ουσία αποτυπώθηκαν στις μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2009-2012 (Μεταρρυθμίσεις Διαμαντοπούλου) και εν μέρει υποστηρίχτηκαν μέχρι το 2015. Αλλαγές, όπως το Νέο Σχολείο, τα Πρότυπα Σχολεία, τα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα, η Επιμόρφωση και η Αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών, τα Προγράμματα Σπουδών, το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Διδακτικής Επάρκειας για τους εκπαιδευτικούς, η αξιοκρατία στην επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης, το Πιστοποιητικό Διοικητικής Επάρκειας για τη διοίκηση των σχολείων και της εκπαίδευσης και το Πιστοποιητικό Παιδαγωγικής και Επιστημονικής Επάρκειας για τους Σχολικούς Συμβούλους, η Αριστεία και Καινοτομία στα σχολεία, η διαμόρφωση σύγχρονου σχολικού χάρτη με τη δημιουργία παιδαγωγικά, διδακτικά και επιστημονικά εύρωστων σχολείων, η έμφαση στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση και όλες οι παρεμβάσεις στην τριτοβάθμια που αφορούν διεθνοποίηση, εξωστρέφεια αλλά και νέο διοικητικό μοντέλο, είχαν νομοθετηθεί και εφαρμοστεί για σύντομη δυστυχώς χρονική περίοδο. Η ρήση του Αλέξη Δημαρά «η μεταρρύθμιση που δεν έγινε» επιβεβαιώθηκε και αυτή την φορά.

Το σύνολο σχεδόν των προτάσεων της Επιτροπής Πισσαρίδη συμπεριλαμβάνονται και στην Πρόταση της Πρωτοβουλίας για την Παιδεία και την Ανάπτυξη (ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α.), η οποία δημιουργήθηκε το 2015 και ενώ οπισθοδρομικές και ξεπερασμένες πολιτικές οδηγούσαν την εκπαίδευση σε περασμένες δεκαετίες. Η ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α. έχει ως στόχο να συμβάλει στην προσπάθεια μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας κατά τρόπο ολοκληρωμένο, σύγχρονο και σύμφωνο με τις διεθνείς εξελίξεις («Καθολική Μεταρρύθμιση Παιδείας»), και στην υπέρβαση της μεγαλύτερης κρίσης στην πρόσφατη ιστορία της χώρας μας, με την πλήρη ενεργοποίηση, ουσιαστική συνεργασία και σύμπραξη όλων των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου που προέρχονται από όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, από τους χώρους της εργασίας, της επιχειρηματικότητας, της βιομηχανίας, της επιστήμης και του πολιτισμού.

Η ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α. βασίστηκε πάνω σε ό,τι θετικό είχε επιχειρηθεί τα προηγούμενα χρόνια και επιχείρησε με δημόσιες συζητήσεις να επιτύχει συναινέσεις και να εκμαιεύσει δεσμεύσεις των πολιτικών κομμάτων για την επιστροφή των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στις ράγες του 21ου αιώνα. Λαμβάνοντας υπόψη την αρχή που λέει ότι ως «εθνικό» νοείται εκείνο που συγκεντρώνει την ευρύτερη δυνατή κοινωνική και πολιτική συναίνεση, πέρα από κομματικές, συντεχνιακές ή ιδεοληπτικές αγκυλώσεις κατάφερε να φέρει στο ίδιο τραπέζι διαλόγου για την παιδεία τα περισσότερα κόμματα (εκτός ΚΚΕ), μαζί με επιστήμονες, με εκπαιδευτικούς και φορείς που συνδέονται με την έρευνα, την παραγωγή, την οικονομία, την καινοτομία και την ανάπτυξη. Ο σημερινός Πρωθυπουργός, και τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κ. Μητσοτάκης, η σημερινή Υπουργός Παιδείας Ν. Κεραμέως, ο πρώην Πρωθυπουργός  Κ. Σημίτης, οι πρώην Υπουργοί Παιδείας κκ. Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου, κορυφαίες προσωπικότητες της πολιτικής όπως ο Β. Βενιζέλος, της οικονομίας όπως ο Γ. Στουρνάρας και ο κ. Π. Τσακλόγλου, εκπρόσωποι οικονομικών και παραγωγικών φορέων της χώρας, όπως οι κκ. Ν. Βέττας (ΙΟΒΕ), Χ. Γούλας, ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, Χ. Ιωάννου (ΣΕΒ), Χ. Αποστολόπουλος (Σ.Ε.Β.ΓΑ.Π.), και βεβαίως σπουδαίοι πανεπιστημιακοί και  εκπαιδευτικοί από όλες τις βαθμίδες συμμετείχαν σε εκδηλώσεις και συνεισέφεραν πολλά στην προσπάθεια με πραγματική αγωνία και ουσιαστικό ενδιαφέρον. Και στη συνέχεια εξαγγελίες και προγραμματικές δηλώσεις της σημερινής κυβέρνησης, καθώς και η δέσμευση για την προτεραιότητα και την αμεσότητα των αλλαγών στα θέματα παιδείας, φάνηκαν να συμπλέουν και να κινούνται στο μήκος κύματος των συμπερασμάτων που έχουν προκύψει από διεθνείς έρευνες και μελέτες των εκπαιδευτικών συστημάτων, αλλά και της διαμορφωμένης  ευρύτερης κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης ως προς τα αναγκαία μεταρρυθμιστικά βήματα. Τόσο το νομοθετημένο έργο της περιόδου 2009 – 2012 όσο και τις προτάσεις της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α. μπορεί κανείς να τα βρει αναρτημένα στο διαδίκτυο.

Ο αγώνας δρόμου για το Σχολείο του 21ου αιώνα πρέπει να ξεκινήσει τώρα, που υπάρχει η κατάλληλη πολιτική και κοινωνική συγκυρία. Η διαρκής αναβολή και αποφυγή ανάληψης της πολιτικής ευθύνης, μεταφέροντας απλά το πρόβλημα στους επόμενους, έχει φθάσει σε οριακό σημείο. Δεν μπορεί να προστατευτεί το σχολείο, πλέον, από την εξωσχολική έμμισθη κάλυψη των αδυναμιών του. Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον του 21ου αιώνα, που θα ενταθεί ακόμα περισσότερο στο άμεσο μέλλον, το σχολείο καλείται να διαδραματίσει τον πιο σύνθετο και απαιτητικό ρόλο που είχε ποτέ. Οι απόφοιτοί του πρέπει παράλληλα να αποκτήσουν τις δεξιότητες, την προσωπικότητα και το ήθος για την ατομική, κοινωνική και επαγγελματική εξέλιξη, οπουδήποτε και οποτεδήποτε χρειαστεί στον πλανήτη, δημιουργώντας, έτσι, τις προϋποθέσεις για καλύτερες κοινωνίες.

Η Επιτροπή Πισσαρίδη και κυρίως μέλη της, τα οποία υπήρξαν μέλη της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α., ρίχνουν τους προβολείς πάνω σε αυτά που το πιο δυναμικό τμήμα της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας στηρίζουν εδώ και χρόνια. Ρίχνουν φως και χτυπούν καμπάνες ή μάλλον σειρήνες συναγερμού!

Δεν ζητούνται πλέον ιδέες ζητείται και απαιτείται η εφαρμογή τους.

Περιμένουμε όλοι παρά τις εμφανέστατες δυσκολίες των νέων κρίσεων, εθνικής, υγειονομικής και οικονομικής η παιδεία να αποτελέσει προτεραιότητα.

«Εκ Παιδείας άρξασθε» πάλι!

Υ.Γ. Η πρόσφατη, προσωρινή τοποθέτηση των Διευθυντών Εκπαίδευσης δεν συμπλέει με τα ανωτέρω. Ας ελπίσουμε ότι μέσα στη σχολική χρονιά, έστω και καθυστερημένα, θα θεσμοθετηθεί ο αναγγελθείς, νόμος για την επιλογή των πιο άξιων στις θέσεις των στελεχών της εκπαίδευσης, ώστε να διαχειριστούν ένα τέτοιο πρόγραμμα επαναστατικών αλλαγών καθολικού τύπου.