Ελληνοτουρκικά: Έντιμος συμβιβασμός ή πόλεμος; Το δίλημμα

Του Κυριάκου Μπερμπερίδη*

Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο δείχνουν ξεκάθαρα ότι η αποτρεπτική στρατηγική της Ελλάδος τα τελευταία 46 χρόνια, μάλλον εξάντλησε τη δυναμική της και πρέπει τάχιστα να αναπροσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

Και τα νέα δεδομένα είναι ότι οι γείτονες παρά τα τωρινά τους προβλήματα, κατάφεραν τα τελευταία χρόνια να έχουν μια εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και με όρους γεωπολιτικής να γίνουν μια σημαντική περιφερειακή δύναμη που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο επιβάλλει κυνικά τις αποφάσεις της στην ευρύτερη περιοχή και διαβάζοντας σωστά τις εξελίξεις εκμεταλλεύεται  στο έπακρο το τεράστιο κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ με την εσωστρεφή πολιτική του Τραμπ αλλά και την αδύναμη επιρροή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Των Ιμίων εξαιρουμένων, η χώρα μας κατάφερε τα τελευταία χρόνια να μην έχει μεν απώλειες εθνικού εδάφους όχι όμως και να μην αποστεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα αφού οι έρευνες για τον ορυκτό πλούτο έχουν επί της ουσίας παραπεμφθεί στις καλένδες.

Τούτων δοθέντων, και αν θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα κάνουμε κάποτε εξορύξεις, το ζητούμενο θα ήταν να υπάρξει μια άλλη πολιτική, μια realpolitik ενός στοχευμένου μεν αλλά και καλόπιστου διαλόγου χωρίς ταμπού, και όχι αναγκαστικά και μόνο για τα θέματα εκείνα που εμείς θεωρούμε ως τα μόνα επίδικα, ήτοι την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.

Το τέλος της διαδικασίας θα μπορούσε να είναι η προσφυγή στη Χάγη όπου όμως θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι πιθανότατα δεν θα δικαιωθούμε εξ ολοκλήρου καθώς οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου είναι συνήθως «πολιτικές» και υπάρχουν δεδικασμένα που, προκειμένου για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, βασίζονται στην αρχή της ευθυδικίας μάλλον αντί σε αυτήν της μέσης γραμμής που επιδιώκουμε εμείς.

Μια τέτοια realpolitik δεν θα μπορεί φυσικά να αγνοήσει το γεγονός ότι δεν συνορεύουμε με το Λουξεμβούργο -όπου όλα τα προβλήματα θα είχαν ήδη επιλυθεί ειρηνικά και επ’ ωφέλεια μας εδώ και δεκαετίες- αλλά με έναν δύστροπο γείτονα που συμβαίνει όμως να έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο, ότι πιθανότατα -και όπως άλλωστε κάναμε και με την Ιταλία αλλά και όπως τώρα απαιτεί και η Αίγυπτος- θα πρέπει να δεχθούμε τελικά μειωμένη επήρεια κάποιων νησιών μας σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ ενώ θα πρέπει να αναμένουμε ότι και η διαφορά του εύρους του εναέριου χώρου με τα χωρικά μας ύδατα θα μπει και αυτή στο τραπέζι, προκειμένου να φτάσουμε κάποτε σ ‘έναν έντιμο συμβιβασμό.

Και κατά την άποψή μου το κυριότερο εμπόδιο γι’ αυτό είναι οι αγκυλώσεις της κοινής γνώμης και στις δύο χώρες, μιας κοινής γνώμης που έχει διαπλαστεί από τις πολιτικές ηγεσίες επί σειρά ετών με μια επιθετική ρητορική και κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καθοδηγείται κυρίως από άγνοια, προκατάληψη και στερεότυπα.

Με δεδομένο ότι τα δημογραφικά στοιχεία είναι συντριπτικά σε βάρος μας, ο χρόνος μάλλον δεν μας ευνοεί καθώς το 2050 ο πληθυσμός της Τουρκίας θα έχει ξεπεράσει τα 100 εκατομμύρια την ώρα που ο δικός μας θα έχει συρρικνωθεί περίπου στα 7,5.

Το πραγματικό δίλημμα θα είναι εν κατακλείδι είτε μια έντιμη win-win συμφωνία είτε η συνέχιση του σημερινού status quo με μια de facto απεμπόληση κυριαρχικών δικαιωμάτων και με πάγωμα των ερευνών, θερμά επεισόδια και ίσως και πόλεμο και η νέα στρατηγική της χώρας θα πρέπει κατά τη γνώμη μου να απαντάει ακριβώς σ’ αυτό.

Διαφορετικά θα πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι θα ζούμε διαρκώς με εντάσεις, ότι ο ορυκτός πλούτος δεν θα εξορυχθεί ποτέ και ότι θα ξοδεύουμε ασύλληπτα ποσά για εξοπλισμούς όταν με τα χρήματα αυτά θα μπορούσαμε να φτιάχνουμε κάθε χρόνο 2-3 σύγχρονα νοσοκομεία αλλά και δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια και σχολεία, βελτιώνοντας σημαντικά τις υποδομές της χώρας χωρίς παράλληλα να χάσουμε τίποτα από την εθνική μας υπερηφάνεια.

*Ο Κυριάκος Μπερμπερίδης είναι μέλος του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών και των Τομέων Πολιτικής Υποστήριξης και Υγείας της Νέας Δημοκρατίας.