Βενιζέλος: Η Ελλάδα να πάρει τη διπλωματική πρωτοβουλία

Σε συνέντευξή του στη δημοσιογράφο Φώφη Γιωτάκη για το Έθνος της Κυριακής, ο Ευάγγελος Βενιζέλος διατυπώνει τις θέσεις του για τα τρέχοντα ζητήματα της επικαιρότητας, μιλώντας για τα ελληνοτουρκικά και την προκλητικότητα της Άγκυρας, την οικονομία, το ταμείο ανάκαμψης, την πανδημία του κορωνοϊού, την υπόθεση Παπαγγελόπουλου.

Αναλυτικά το κείμενο της συνέντευξης:

-Κύριε πρόεδρε, τα 70 και πλέον δισ. ευρώ που διατίθενται  για τη χώρα μας τα επόμενα χρόνια,  σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι επαρκής «προίκα» για  την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από την οικονομική κρίση λόγω πανδημίας;
Η ΕΕ αντιδρά στην οικονομική κρίση που προκαλεί η πανδημία με γρήγορα και γενναία μέτρα γιατί φοβάται το μέγεθος και το βάθος των επιπτώσεων μιας κατάστασης που ακόμη βρίσκεται υπό εξέλιξη  στο υγειονομικό επίπεδο. Η αρνητική εμπειρία από την αμηχανία και την καθυστέρηση με την οποία αντέδρασε η ΕΕ στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και μετά στη δημοσιονομική κρίση, ιδίως στην κρίση χρέους, που χτύπησε την Ελλάδα και αλλά μέλη της ευρωζώνης, λειτουργεί τώρα προτρεπτικά. Έχουμε το μεγάλο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ στο οποίο μετέχει πλέον και η Ελλάδα, τη διαθεσιμότητα των κονδυλίων του EMS,  τη γενική ρήτρα εξαίρεσης από το Σύμφωνο Σταθερότητας ως προς το όριο του ελλείμματος και του χρέους, την κάμψη των απαγορεύσεων στις κρατικές ενισχύσεις κοκ. Χωρίς όμως τα 750 δισ. σε επιχορηγήσεις και δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και χωρίς τα κονδύλια του πολυετούς προϋπολογισμού 2021-2027 οι ανισότητες μεταξύ των κρατών - μελών θα οξυνθούν υπερβολικά και οι ανισορροπίες θα προκαλέσουν μεγάλο πλήγμα στο σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Τα 70 περίπου δισ. ευρώ για τα επόμενα χρόνια είναι βέβαια επιμερισμένα σε πολλούς  ειδικότερους μηχανισμούς με τους δικούς τους κανόνες επιλεξιμότητας και διαχείρισης.  Τα περίπου 19 δισ. σε επιχορηγήσεις και τα περίπου 12 δισ. σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους που συνθέτουν τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα, πρέπει να κινητοποιήσουν  και εθνικούς πόρους, κυρίως ιδιωτικά κεφαλαία. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση αυτή σαν να πρόκειται για ένα «υπέρ ΕΣΠΑ». Τόσο το κράτος όσο και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να κινηθούν εντός του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ,  αλλά με όσο γίνεται πιο αντισυμβατικό τρόπο. Ο εθνικός στόχος δεν μπορεί να είναι απλώς η «απορρόφηση» των πόρων αυτών, αλλά η μέγιστη αξιοποίησή τους για τη στήριξη και την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Για την ολοκλήρωση των υποδομών αλλά και τον αναπροσανατολισμό της παραγωγικής δομής της χώρας. Για την όσο γίνεται καλύτερη τοποθέτηση της χώρας μέσα στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σκηνικό της «μετά πανδημικής» εποχής που είναι εποχή μεγάλων διακινδυνεύσεων και ριζικών αλλαγών:  στις εργασιακές σχέσεις, στο διανοητικό κεφάλαιο και τη σχέση του ανθρώπου με την τεχνητή  νοημοσύνη  και τη  μηχανική μάθηση, στις αντιλήψεις για το περιβάλλον, το κλίμα και την ενέργεια, στις υπαρξιακές προτεραιότητες της ανθρώπινης ζωής και τη σημασία της βιοτεχνολογίας και της βιοηθικής κ.ο.κ. Προφανώς  θα συζητήσουμε για τον τουρισμό, την πρωτογενή παραγωγή και τη βιομηχανία τροφίμων, το νέο ενεργειακό μείγμα, τους οδικούς άξονες, τις σιδηροδρομικές γραμμές, τα λιμάνια, τα logistics, τη διαχείριση αποβλήτων, αλλά και για όλα όσα συνιστούν την παγκόσμια  πρόκληση των επόμενων δεκαετιών. 

-Θα μπορούσαν οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης να είχαν ισχυρότερο αποτύπωμα;
Η διαπραγμάτευση έγινε κυρίως σε δυο επίπεδα, στο πρώτο κυριάρχησε η σύγκρουση μεταξύ των χωρών «καθαρών πληρωτών» και των χωρών «καθαρών ληπτών» στις ενδοενωσιακές δημοσιονομικές συναλλαγές.  Στο  δεύτερο κυριάρχησε η σύγκρουση μεταξύ του γαλλογερμανικού άξονα που λειτουργεί ως διευθυντήριο και των μεσαίων χωρών μελών που είναι «καθαροί πληρωτές» και διεκδικούν ρόλο στις κρίσιμες αποφάσεις. Η Ελλάδα ως χώρα «καθαρός λήπτης» εξ αποτελέσματος βγήκε με ένα πολύ καλό πακέτο που, ούτως ή άλλως, θέλει πολύ δουλειά προκειμένου να  αξιοποιηθεί, ακόμη και προκειμένου να απορροφηθεί λογιστικά.

-Αυτός ο εθνικός στόχος εφεξής πως και γιατί -όπως αναφέρατε- πρέπει  να οριστεί πολιτικά;
Δεν εννοώ χωρίς τεχνοκρατικά και αναπτυξιακά κριτήρια. Όταν λέω  πολιτικά εννοώ με τρόπο που κινητοποιεί τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου και πείθει τους πολίτες ότι υπάρχει για αυτούς θέση στο μέλλον.  Ότι το μέλλον περνάει μέσα από τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής,  της απασχόλησης και του επιπέδου ζωής.

-Το μοντέλο Σημίτη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου είχατε τον κορυφαίο συντονιστικό ρόλο, θα ήταν χρήσιμο να υιοθετηθεί από τον κ. Μητσοτάκη; Συγκεκριμένοι αλλά και θεσμοθετημένοι ρόλοι για τους υπεύθυνους απορρόφησης των κονδυλίων και εφαρμογής του σχεδίου;
Νομίζω ότι το μοντέλο της Διυπουγικής Επιτροπής Ολυμπιακής Προετοιμασίας απέδωσε αποτελέσματα σε προκαθορισμένο ανυπέρβλητο χρόνο και υπό διεθνή έλεγχο. Με ειδικό νομοθετικό πλαίσιο και με πλήρη κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού.

-Ο Κύκλος Ιδεών δημιουργεί Παρατηρητήριο- με σκοπό;
Την παρακολούθηση εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών σε πρώτη φάση του σχεδιασμού για την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και σε δεύτερη φάση της εκτέλεσης του σχεδιασμού αυτού. Δεν υποκαθιστούμε τους θεσμικούς μηχανισμούς αλλά λειτουργούμε ανεξάρτητα και επικουρικά αξιοποιώντας ανθρώπους με μεγάλη γνώση και εμπειρία.

-Ζήσαμε αρκετές ημέρες έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με την τουρκική  απειλή για έρευνα μέσα στα απώτερα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Θεωρείτε ότι έληξε ο συναγερμός; Πού αποδίδετε  την τουρκική «αναδίπλωση»; Στη κινητοποίηση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων; Στις  διπλωματικές παρεμβάσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ; Στην απειλή των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Τουρκίας; Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κατάσταση τους επόμενους μήνες;
Η Ελλάδα υπερασπίζεται σθεναρά την εθνική της κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Αξιοποιεί τη συμμετοχή της στη ΕΕ. Είναι παλιό  μέλος του ΝΑΤΟ και έχει μια ουσιαστική εταιρική σχέση ασφάλειας με τις ΗΠΑ. Διαθέτει μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο που πρέπει να το διαχειρίζεται με έξυπνο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Σημείωσα ότι αποδίδεται και από τις δυο πλευρές και από τους εταίρους μας ιδιαίτερη σημασία στη συνάντηση του Βερολίνου μεταξύ των διπλωματικών συμβούλων του Έλληνα  πρωθυπουργού και του Τούρκου προέδρου παρουσία του διπλωματικού συμβούλου της κας Μέρκελ. Διαβάζω ότι συμφωνήθηκε  moratorium ενός μηνός προκειμένου να επιτευχθεί η επανάληψη των διερευνητικών επαφών που εξελίχθηκαν την περίοδο 2002-2016. Παράλληλα παρακολουθούμε τις τουρκικές  κινήσεις στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις πιθανές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση ενός μηχανισμού εγγύησης της συμμετοχής της τουρκοκυπριακής κοινότητας στα πιθανά κέρδη από την εκμετάλλευση των κυπριακών υδρογονανθράκων, διαφυλασσόμενης πάντοτε της μιας και μονής διεθνούς νομικής προσωπικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι συνεπώς προφανές ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να κινείται με εξαρτημένα αντανακλαστικά και να περιμένει να αντιδράσει στις περιοδικές εξόδους τουρκικών ερευνητικών σκαφών στην Ανατολική Μεσόγειο ή στην επαναλαμβανόμενη πρακτική της έκδοσης τουρκικών Navtex. Υπάρχουν  τα γνωστά  θέματα που επιχειρεί να θέσει η Τουρκία κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Υπάρχει όμως και ένα θέμα που κατά το διεθνές δίκαιο της θάλασσας επιβάλλεται να ρυθμιστεί με διερευνητικές επαφές, διαβούλευση και συμφωνία μεταξύ των γειτονικών κρατών ή σε περίπτωση διαφωνίας με προσφυγή στα μέσα της Διεθνούς Σύμβασης για το  Δίκαιο  της Θάλασσας, δηλαδή σε συνδιαλλαγή, διαιτησία ή κατά προτίμηση με προσφυγή στο Διεθνές  Δικαστήριο. Το θέμα αυτό είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι το ορίσαμε από το 2013 και μετά.  Χωρίς τη διαδικασία αυτή δεν υπάρχει οριοθέτηση, άρα δεν μπορούν να ασκηθούν σε πλήρη βαθμό τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Όποιος αντιλαμβάνεται τη σημασία της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, πρέπει να αντιληφθεί επίσης ότι χωρίς συμφωνία μεταξύ όλων των γειτονικών χωρών ή χωρίς σχετική διεθνή δικαστική κρίση αυτή  δεν κατοχυρώνεται πλήρως. Δεν αρκεί ούτε η συμφωνία με όλες ή τις περισσότερες από τις άλλες γειτονικές χώρες. Αντί συνεπώς να περιμένουμε την επόμενη τουρκική κίνηση με ερευνητικό σκάφος, πρέπει η Ελλάδα να πάρει τη διπλωματική πρωτοβουλία κίνησης των διαδικασιών που προβλέπει ρητά  η  Διεθνής Σύμβαση  για το Δίκαιο της Θάλασσας.  Αλλιώς μπορούμε να ανακυκλώνουμε για αλλά σαρανταπέντε χρόνια τις φάσεις της έντασης με τις φάσεις της εκτόνωσης, χωρίς να κατοχυρώνονται πλήρως και οριστικώς τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Στο μεταξύ τα ορυκτά καύσιμα χάνουν σταδιακά τη σημασία τους και την προοπτική τους. 

-Η Τουρκία προβάλλει όμως μονομερώς πολλά αλλά  θέματα και πολλοί αναρωτιούνται αν υπό το κράτος απειλών και μονομερών ενεργειών μπορεί να γίνει διάλογος;
Αναφέρομαι σε διάλογο που επιτάσσεται από το διεθνές δίκαιο  για τη μια και μόνη νομική διαφορά που προβλέπει το διεθνές δίκαιο, δηλαδή για την οριοθέτηση. Η μακρά πλέον καθυστέρηση στην οριοθέτηση με συμφωνία ή δικαστική απόφαση  έχει ως αποτέλεσμα να μην απολαμβάνει επί δεκαετίες η Ελλάδα τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Οι τουρκικές προκλήσεις, χωρίς δική μας σοβαρή και οργανωμένη διπλωματική πρωτοβουλία έναρξης της διαδικασίας οριοθέτησης, θα επαναλαμβάνονται αενάως σε βάρος της άσκησης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Έχει επίσης δοκιμαστεί με επιτυχία στο παρελθόν και πρέπει να επαναληφθεί καλά προετοιμασμένος διάλογος για τα αεροναυτικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης κυρίως για την αποφυγή ατυχημάτων.

-Η υπόθεση Παπαγγελόπουλου έτσι όπως εξελίσσεται -μετά και την Προκαταρκτική- ταυτίζεται με την απόδοση δικαιοσύνης;
Θα κρίνει τώρα το Ειδικό Δικαστήριο τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Δικαιοσύνης και όλους τους συνεργούς του - εισαγγελικούς λειτουργούς, δημοσιογράφους και άλλους - που συμπαραπέμπονται αυτομάτως ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου. Αυτό αφορά την σκευωρία Novartis και την υπόθεση Μιωνή. Δυο υποθέσεις με κοινό υπόβαθρο τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ παραδικαστικά κυκλώματα. Είχα πει στη Βουλή ότι η υπόθεση Novartis είναι η πιο μεγάλη και η πιο πρόχειρη και κακοστημένη σκευωρία. Δυο χρόνια μετά βλέπετε ανάγλυφα τι εννοούσα μιλώντας για το άρθρο 134 του ΠΚ, για την αλλοίωση των θεμελιωδών θεσμών του πολιτεύματος και ιδίως της διάκρισης των εξουσιών και της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, για «εσχάτη προδοσία» όπως λέει ο ποινικός κώδικας. Εσχάτη προδοσία δεν είναι η προδοσία της χώρας στον εχθρό αλλά η εσωτερική προδοσία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Και έχουμε ακόμη τις ανατριχιαστικές αποκαλύψεις για το Μάτι, τις αποκαλύψεις Καλογρίτσα, τα εκκρεμή θέματα με Κύπρο, Βενεζουέλα, Ιράν κοκ. Τι ζόφος! Δεν είμαι οπαδός της ποινικοποίησης είμαι όμως οπαδός της δημοκρατίας και της αλήθειας. Μόνη μέθοδος προστασίας και αναβάθμισης της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου είναι η αποκάλυψη της αλήθειας και η ενημέρωση του ελληνικού λαού.