Μετασχηματισμός ή απίσχνανση των ΚΕΠ;

Γράφουν οι Π. Καρκατσούλης, εμπειρογνώμονας δημόσιας διοίκησης, και η Ε. Στεφοπούλου, απόφοιτη της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης

Ανακοινώθηκε προχθές (για άλλη μια φορά) το ψηφιακό ΚΕΠ. Παρουσία των κ. Μητσοτάκη, Πιερρακάκη, Γεωργαντά, γενικών γραμματέων και συμβούλων έγινε επίδειξη ενός βίντεο (!) στο οποίο ένας πολίτης κλείνει ραντεβού σ’ ένα ΚΕΠ. Είναι προφανής η προσπάθεια της κυβέρνησης να περάσει το μήνυμα ότι τα ΚΕΠ επανιδρύονται. Τα ΚΕΠ, ισχυρίζεται η κυβέρνηση, μπαίνουν σε μια άλλη εποχή. Κι αυτό θα γίνει με την ψηφιακή μετατροπή τους.

Τα ΚΕΠ έμειναν μαζί με το ΑΣΕΠ οι δύο μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις της μεταπολίτευσης για έναν λόγο: Επειδή απάντησαν σε ανάγκες των πολιτών. Τα ΚΕΠ δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν τους άλλους. Δεν δημιουργήθηκαν ούτε για να δοκιμαστούν κάποιες νέες τεχνολογικές εφαρμογές ούτε για να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία κάποιων πολιτικών βαρωνίσκων. Τα ΚΕΠ υπήρξαν απότοκα γνώσης, εμπειρίας και τέχνης και αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για πολλές άλλες χώρες, από τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή ως τη Ρωσία.

Τα ΚΕΠ έδειξαν ότι, ενώ οι μεταρρυθμίσεις είναι κοινές για όλους και παγκοσμιοποιημένες, κάθε χώρα πρέπει να βρει το δικό της πρότυπο. Πρέπει να μη μεταφέρει απλώς τεχνολογικές εφαρμογές αδιαφορώντας για τις κοινωνικές συνθήκες εφαρμογής τους, διότι τότε η μεταρρύθμιση δεν θα πετύχει.

Εν προκειμένω, όταν στήναμε τα πρώτα ΚΕΠ στο Αιγαίο με τον Σταύρο Μπένο δεν υπήρχαν πουθενά αλλού στον κόσμο ΚΕΠ ώστε να τα μεταφέρουμε κι εδώ αυτούσια. Υπήρχαν συναφείς εφαρμογές υπηρεσιών «μιας στάσης» που δεν μπορούσαν να μεταφερθούν παρ’ ημίν, λόγω γεωμορφολογίας και διοικητικής κουλτούρας. Τα ΚΕΠ αποτέλεσαν μια εξαιρετικά ευέλικτη δομή η οποία, ενώ κατά το τυπικό της μέρος αποτελεί μια υπηρεσία των Δήμων, εποπτεύεται ως προς το λειτουργικό της μέρος από την κεντρική διοίκηση (Υπουργεία). Είναι πολύ σημαντικό ότι τα ΚΕΠ υποστασιοποιούνται τόσο με μια ηλεκτρονική εφαρμογή όσο και μέσω ενός τηλεφωνικού αριθμού αλλά και της φυσικής παρουσίας. Μόνο έτσι μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες των πολιτών με διαφορετικές γνώσεις και δεξιότητες.

Δέκα περίπου χρόνια μετά την ίδρυσή τους, το 2011, στην τελευταία κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, λειτουργούσαν 1.074 ΚΕΠ σε ολόκληρη την επικράτεια τα οποία διεκπεραίωναν 1.044 διαφορετικές διοικητικές διαδικασίες Η κυβέρνηση Γ.Α. Παπανδρέου επέκτεινε την αρμοδιότητα των ΚΕΠ για την αδειοδότηση των επιχειρήσεων: Με τον Ν.3853/2010 «Απλοποίηση διαδικασιών σύστασης προσωπικών και κεφαλαιουχικών εταιρειών και άλλες διατάξεις» ορίστηκε στο άρθρο 2 ότι τα ΚΕΠ που λαμβάνουν «πιστοποίηση παροχής υπηρεσιών μίας στάσης» λειτουργούν ως υπηρεσίες αρμόδιες για τη σύσταση ομόρρυθμων και ετερορρύθμων εταιρειών. Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις και οι εκλογές που ακολούθησαν δεν επέτρεψαν, όμως, τη λειτουργία των επιχειρηματικών ΚΕΠ και η επόμενη κυβέρνηση του κ. Σαμαρά με αρμόδιο υπουργό τον κ. Μητσοτάκη, ουδεμία διάθεση ή βούληση έδειξε για την προώθησή τους.

Η δημιουργία των ΚΕΠ ήταν αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς και πάθους μιας ομάδας από ανθρώπους της διοίκησης που μαζί με την πολιτική τους ηγεσία, πέτυχαν, με ελάχιστα μέσα, μια μεταρρύθμιση που αγάπησε ο κόσμος.

Ενώ, δηλαδή, είναι σημαντική η πολιτική βούληση για την έναρξη μιας μεταρρύθμισης, η κρίσιμη παράμετρος για τη διατήρησή της είναι η διαχρονική στήριξή της από τους πολίτες.

Σύμφωνα με τις πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης, το ηλεκτρονικό ΚΕΠ που θα δημιουργηθεί θα καλύπτει 52 διοικητικές διαδικασίες και θα επιτρέπει την εξ αποστάσεως ενημέρωση για 235 διαδικασίες αδειοδότησης. Οι τελευταίες ανακοινώσεις της κυβέρνησης λένε ότι το ηλεκτρονικό ΚΕΠ θα καλύπτει 52 διοικητικές διαδικασίες και θα επιτρέπει την εξ αποστάσεως ενημέρωση για 235 διαδικασίες αδειοδότησης που αφορούν την παροχή υπηρεσιών. Η σελίδα www.myKEPlive.gov.gr που διαφημίζει ο κ. Μητσοτάκης, όμως, δεν λειτούργησε στις 5 από τις 7 προσπάθειες σύνδεσης που κάναμε. Ο «ΕΡΜΗΣ», από την άλλη, η επίσημη «ενιαία Κυβερνητική Διαδικτυακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης» είναι ενεργή και λειτουργεί από την αρχή της δεκαετίας 2000 μέχρι σήμερα. Χρηματοδοτήθηκε με πόρους του Γ ΚΠΣ (2000-2006) επί ΠΑΣΟΚ και παρέχει, ήδη, 126 ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Τι ισχύει τελικά; Ο πολίτης έχει στη διάθεσή του 126 ηλεκτρονικές υπηρεσίες όπως λέει το επίσημο portal της Διοίκησης ή 52 υπηρεσίες όπως διαφημίζει ο κ. Μητσοτάκης; Εν τω μεταξύ, η σελίδα www.gov.gr διαφημίζει ότι παρέχονται 586 ψηφιακές υπηρεσίες! Κοινώς, ούτε οι ίδιοι οι αρμόδιοι δεν ξέρουν πόσες ακριβώς είναι οι ψηφιακές υπηρεσίες που παρέχονται και πού μπορεί κανείς να τις βρει συγκεντρωμένες.

Πέραν της ανικανότητας υπάρχει και το θέμα της οίησης των κυβερνώντων. Όταν οι προηγούμενες κυβερνήσεις ενέτασσαν μια νέα διαδικασία στη δικτυακή πύλη του Δημοσίου «ΕΡΜΗΣ» δεν το έκαναν θέμα – έκαναν απλώς τη δουλειά τους. Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη ανακοινώνει πράγματα που ήδη υπάρχουν, π.χ. η ψηφιακή έκδοση του πιστοποιητικού γεννήσεως,με καταιγισμό διαφήμισης και «ρεπορτάζ». Αδιαφορούν ακόμη κι αν εκδίδουν αντιφατικές ανακοινώσεις και κάνουν διαφορετικές εξαγγελίες από την μια μέρα στην άλλη. Χαρακτηριστικά σταχυολογήσαμε:

1. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2019 ανακοινώθηκε ότι θα παρέχονται από τα ΚΕΠ 55 ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
2. Στις 11 Απριλίου 2020 ανακοίνωσαν το ψηφιακό ΚΕΠ με 13 υπηρεσίες.
3. Στις 14 Μαΐου 2020 ο κ. Πιερρακάκης ανακοίνωσε τον «ψηφιακό γκισέ» στον οποίο ο πολίτης θα μπορεί να αιτείται ληξιαρχικά πιστοποιητικά (τα περισσότερα απ’ αυτά ήταν, όμως, ήδη διαθέσιμα οnline).
4. Στις 25 Μαΐου 2020 ο κ. Γεωργαντάς ανακοίνωσε ότι «σύντομα θα πραγματοποιηθεί η διαλειτουργικότητα των συστημάτων του solon.gov.gr και των ΚΕΠ» ώστε να παρέχονται από το ψηφιακό ΚΕΠ βασικά πιστοποιητικά των πρωτοδικείων. 
5. Στις 10 Ιουνίου 2020 ο κ. Λιβάνιος ανακοίνωσε ότι θα εκδίδονται ηλεκτρονικά μερικά πολύ σημαντικά πιστοποιητικά του δημοσίου.
6. Στις 27 Ιουλίου 2020 ανακοινώνεται η ηλεκτρονική παροχή 52 υπηρεσιών.

Αν προσέξει κανείς αυτές τις διαρκείς ανακοινώσεις επανίδρυσης των ΚΕΠ, θα παρατηρήσει ότι οι περισσότερες διαδικασίες ανακοινώνονται μια και δυο φορές και ότι δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μετασχηματισμού τους. 

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι ένα χρήσιμο μέσον για να μπορεί το κράτος να εξυπηρετεί καλύτερα, ταχύτερα και οικονομικότερα τους πολίτες.

Οι επιδόσεις της χώρας μας στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση είναι, όμως, απογοητευτικές: Επί συνόλου 28 κρατών μελών της Ε.Ε., η Ελλάδα κατατάσσεται 27η στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2020. Στην ίδια θέση, την 27η, κατατάσσεται και όσον αφορά τις παρεχόμενες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες. Η Ελλάδα κατέγραψε ποσοστιαία βελτίωση 5,1 μονάδων κατά το προηγούμενο έτος, ακολουθώντας τη μέση αύξηση 5 μονάδων των άλλων κρατών μελών. Δεδομένου, όμως, της πολύ χαμηλής θέσης στην οποία βρισκόμαστε, δεν αρκεί να βελτιωνόμαστε με τον ρυθμό που βελτιώνονται οι άλλοι. Πρέπει να επιταχύνουμε σημαντικά για να φτάσουμε τους ευρωπαίους εταίρους μας. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα δεν έχει διαθέσει ακόμη ραδιοφάσμα για υπηρεσίες 5G.

Αντί, λοιπόν, των επαναλαμβανόμενων πομφόλυγων προτείνουμε στην κυβέρνηση να ασχοληθεί πιο ουσιαστικά με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

Οι πολίτες θα το μάθουν και θα επικροτήσουν τη δουλειά τους, αν αυτή ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες τους κι όχι μόνο στις ανάγκες προβολής του πρωθυπουργού και των υπουργών του. Ακριβώς όπως επικρότησε κι αγάπησε τη δουλειά που κάναμε με την ίδρυση και τη λειτουργία των ΚΕΠ, εδώ και 25 χρόνια.