Ποιος φοβάται τον γκέι γάμο;

Είκοσι χρόνια μετά την νομιμοποίηση του γάμου ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου στην Ολλανδία - την πρώτη χώρα στον κόσμο που έδωσε το δικαίωμα στους γκέι πολίτες να παντρεύονται, να παίρνουν διαζύγιο, και να υιοθετούν παιδιά -  στην Ελλάδα η συζήτηση για το αν οφείλει ή όχι η κυβέρνηση να νομιμοποιήσει τον πολιτικό γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, παραμένει ανοιχτή.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας ακολούθησε το Βέλγιο το 2003, η Ισπανία το 2005, η Νορβηγία και η Σουηδία το 2009. Στις ΗΠΑ ο γάμος ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου νομιμοποιήθηκε και στις 50 πολιτείες τον Ιούνιο του 2017. Ωστόσο, πρώτος γάμος ατόμων του ίδιου φύλου έλαβε χώρα στο Καίμπριτζ της Μασαχουσέτης το 2004  ανάμεσα σε δύο γυναίκες δικηγόρους που ήδη ζούσαν μαζί είκοσι χρόνια, και είχαν ένα παιδί. Την ίδια ημέρα ακολούθησαν 77 γάμοι ομόφυλων ζευγαριών στην ίδια πολιτεία. Λίγους μήνες πριν το Ανώτατο Δικαστήριο είχε  ανακηρύξει την απαγόρευση των γκέι γάμων στην πολιτεία της Μασαχουσέτης αντισυνταγματική, και αιτίαδιαχωρισμού των κατοίκων σε πολίτες Α’ και Β’ κατηγορίας.

Ποιοι είναι αυτοί που σήμερα στη χώρα μας εναντιώνονται στον πολιτικό γάμο των ομόφυλων ζευγαριών; Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι είναι άνθρωποι με παρόμοια χαρακτηριστικά με όσους πολεμούσαν τον γκέι γάμο και σε άλλες χώρες.

Πρόκειται καταρχάς για ανθρώπους που ανησυχούν  ότι η νομιμοποίηση των γκέι γάμων θα γίνει η αφορμή για να ανοίξει το «κουτί της Πανδώρας» και να οδηγηθούμε σταδιακά στον αμοραλισμό, την πολυγαμία, ακόμα και την αιμομιξία.  Η αρνητική αυτή στάση αποτελεί αντίδραση στον ‘κίνδυνο’ που υποτίθεται ότι ενέχει η κατάλυση του θεσμού του γάμου και της μονογαμίας, η επικράτηση της σεξουαλικής και κατ’ επέκταση κοινωνικής ‘αταξίας’, και πηγάζει από βαθιά ριζωμένες φοβίες για το διαφορετικό. 

Συνήθως βέβαια η στάση αυτή παρουσιάζεται ωραιοποιημένη είτε ως μία θεωρία για την ανάγκη  διαφύλαξης των διδαχών της Βίβλου, και άλλων ιερών κειμένων, είτε ως ανάγκη περιφρούρησης της κοινωνικής ευταξίας ώστε να μην επικρατήσει ερωτική αναρχία. Πιστεύω όμως ότι οι λόγοι πίσω από αυτή την άρνηση είναι κυρίως ψυχολογικοί και ας ενδύονται συχνά ένα θρησκευτικόκάλυμμα. Ως προς κάποια σημεία της, η περίπτωση θυμίζει τον φόβο όσων πολιτών στην Αμερική του ‘70 αντιτάσσονταν στην Τροπολογία των Ίσων Δικαιωμάτων  (Εqual Rights Αmendment)  δηλώνοντας ότι  αν οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως ίσες απέναντι στον νόμο, θα επέλθει η καταστροφή των σχέσεων, τα παιδιά θα μεγαλώνουν δίχως μητέρα, και θαανοίξει η πύλη για την απόδοση δικαιωμάτων σε μαύρους και ομοφυλόφιλους,με αποτέλεσμα να επικρατήσει χάος.

Αρκετοί επίσης δεν είναι απίθανο να αισθάνονται ότι ο θεσμός του γάμου αποτελεί προνόμιο των καλών, μονογαμικών, πιστών ετεροφυλόφιλων που επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια και πως οποιοσδήποτε ακολουθεί έναν τρόπο ζωής που, κατά τη γνώμη τους, παρεκκλίνει από το μοντέλο αυτό, -λόγου χάριν, τα γκέι άτομα, όσοι δεν πιστεύουν στο ιδεώδες της μονογαμίας, ή όσοι δεν θέλουν να κάνουν παιδιά-, δεν δικαιούται να το  απολαμβάνει. Δεν αποκλείεται πίσω από την ρητορική τους να κρύβεται μία έμμεση επιθυμία τιμωρίας της διαφορετικότητας ή έστω μία αίσθηση δικαίωσης, καθώς οι ερωτικές στερήσεις που θεωρούν ότι υπομένουν ανταμείβονταν ως τώρα με το προνόμιο του γάμου – την αποκλειστικότητα του οποίου έρχεται να αφαιρέσει η νέα νομοθεσία.

Να σημειώσω επίσης ότι κάποιες φορές, όσο παράξενο και αν φαίνεται, εκείνοι που εναντιώνονται στην νομιμοποίηση του γκέι γάμου είναι κάποιοι γκέι ακτιβιστές.  Στην αυγή του 21ου αιώνα στις ΗΠΑ, καθώς ο αγώνας για το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών στον γάμο βρισκόταν σε εξέλιξη, αρκετά μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας- θεωρώντας, μάλλον, τον γάμο μία μικροαστική, συντηρητική συνήθεια-, υποστήριζαν ότι στους ομοφυλόφιλους δεν ταιριάζει ο έγγαμος βίος,ενώ εξέφραζαν τον φόβο ότι η νομιμοποίηση των γάμων ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου θα αποδυνάμωνε τον γκέι ακτιβισμό. Σπάνια, νομίζω, ένα ζήτημα τόσο σημαντικό για την πρόοδο ενός κινήματος έχει προκαλέσει τόσες αντιπαραθέσεις και έχει θεωρηθεί τόσο αμφιλεγόμενο μέσα στο ίδιο το κίνημα. 

Κάποιοι ίσως αναρωτιούνται για ποιο λόγο τα γκέι ζευγάρια επιθυμούν να παντρευτούν. Ξεχνούν ίσως ότι ζούμε σε μια κοινωνία που έχει ως επίκεντρο το ζευγάρι, την τεκνοποίηση, την οικογενειακή ζωή και τις αξίες της, οι οποίες θεωρούνται ανώτερες από οποιεσδήποτε άλλες. Πέρα από αυτό, είναι απόλυτα εύλογο και θεμιτό τα γκέι ζευγάρια να διεκδικούν τις κοινωνικές παροχές που απολαμβάνουν οι ετεροφυλόφιλοι όταν μοιράζονται τον βίο τους. Ο νόμος πρέπει να δίνει το δικαίωμα στα γκέι ζευγάρια που ζουν μαζί  να  αποκτούν από κοινού ιδιοκτησία, να διασφαλίζουν οικονομικά τον ή την σύντροφο και τα παιδιά τους μετά θάνατον, να εξασφαλίζουν ιατρική περίθαλψη για τον ή την σύντροφό τους, να απαιτούν οικογενειακή άδεια από την εργασία τους. Στην Ελλάδα η πολιτεία δεν μπορεί να  συνεχίσει να αρνείται την προστασία, τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται ο πολιτικός γάμος στα ζευγάρια του ίδιου φύλου.

Θα οδηγήσει ο γάμος ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου στην υπονόμευση του θεσμού του γάμου και της οικογένειας, όπως ισχυρίζονται μερικοί; Πιστεύω πως όχι. Οι ίδιες αρχές της δικαιοσύνης που απαιτούν ισότητα για τα γκέι ζευγάρια νομίζω ότι θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά για τον εύθραυστο θεσμό του γάμου, αλλά και της μονογαμίας γενικότερα.

Η νομιμοποίηση του γκέι γάμου θα ισχυροποιήσει τελικά τον θεσμό, γεγονός που σε  χώρες όπου ο γάμος δεν φέρει τόσους συμβολισμούς όσους στη δική μας, ήταν πιο εύκολο να γίνει κατανοητό, με αποτέλεσμα το αίτημα του γκέι γάμου να γίνει γρηγορότερα αποδεκτό.