Με αφορμή την «επέτειο» από τα 5 χρόνια του δημοψηφίσματος ο Λεωνίδας Καστανάς γράφει γι' αυτούς που έπαιξαν την πατρίδα στα ζάρια χωρίς σχέδιο, χωρίς επόμενη μέρα.
Πόσο μάταιο, σκοτεινό αλλά και γελοίο φαίνεται τώρα εκείνο το δημοψήφισμα; Ζάρια που στροβιλίστηκαν σε χέρια αδέξια και έδειξαν Grexit. Μάταιο, διότι κανείς δεν τόλμησε να κάνει χρήση της λαϊκής εντολής. Σκοτεινό, διότι δεν ξέρουμε με ακρίβεια τι παίχτηκε ούτε πριν αλλά ούτε και μετά. Γελοίο, διότι, με αφορμή αυτό, ειπώθηκαν λόγια και γράφτηκαν αράδες που η Ελλάδα τις θυμάται και χαμογελά πικρά. Ειδικά σήμερα που, μετά την πανδημία, η ευρωπαϊκή οικογένεια είναι παρούσα και ζεστή. Είναι κοντά μας. Όπως αρμόζει στις μονιασμένες οικογένειες. Η Ιστορία συγχωρεί;
Έπαιξαν την πατρίδα στα ζάρια χωρίς σχέδιο, χωρίς επόμενη μέρα, χωρίς plan B. Ο στρατός ήταν η εγγύηση για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας και εκτός των άλλων θα κατασκεύαζε τα φάρμακα που θα μας έλειπαν. Ο Πούτιν θα τύπωνε νέες δραχμές, οι Ιρανοί και οι Κινέζοι θα μας έδιναν δανεικά και οι Βενεζολάνοι πετρέλαιο και είδη super market. Τους περίσσευαν. Και βέβαια αμερικάνοι εναλλακτικοί οικονομολόγοι θα οργάνωναν μαζί με τον Γιανάκι την ιστορία με τα IOUs. Μες τη βαρεμάρα τους γούσταραν να δουν και μια ευρωπαϊκή χώρα να καίγεται. Στην ανάγκη μια μπούκα στο Νομισματοκοπείο θα απλοποιούσε τα πράγματα. Τι άκουσαν τ’ αυτάκια μας εκείνες τις σκοτεινές μέρες; Και πόσο φοβήθηκαν; Μητέρα όλων των δεινών η άγνοια όταν συνοδεύεται από ιδεοληψία. Η Ιστορία ανατριχιάζει;
Διότι βεβαίως, «[...]η ΕΕ είναι μια συμφωνία εθνικών αστικών τάξεων και δεν εξυπηρετεί την κοινωνική ευημερία… Ο στόχος της είναι η δημιουργία μιας μεγάλης αγοράς που θα εξασφαλίζει υψηλά κέρδη για τις ευρωπαϊκές πολυεθνικές… Η Συνθήκη της Λισσαβόνας κωδικοποιεί όλες τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του παγκόσμιου καπιταλισμού… ενώ το 25% των πολιτών της ΕΕ ζει κάτω από το όριο της φτώχιας… Ο πολιτικός κώδικας της ΕΕ ευνοεί την άνοδο της ακροδεξιάς και γι αυτό ξεσπούν καθημερινά μαζικά κινήματα κατά του νεοφιλελευθερισμού σε όλη την Ευρώπη…. Και τέλος, …ο αγώνας ενάντια στην ΕΕ δεν είναι ένας αγώνας εθνικός, είναι ένας αγώνας πολιτικός και ταξικός που αγκαλιάζει όλους τους εργαζόμενους…». Όλα αυτά πού; Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2015. Αυτά λέγονταν τις μέρες εκείνες και όποιος τα έλεγε αποθεώνονταν από το 62% των πολιτών αυτού του τόπου. Η Ιστορία ξέρει από ιστορία;
Παροξυσμός επαναστατικότητας. Χιλιάδες άνθρωποι πανηγύριζαν στο Σύνταγμα με την ιδέα ότι θα πέθαιναν στην ψάθα. Γιατί θα φορτώνονταν ένα νέο αχρείαστο μνημόνιο και θα έβαζαν για 99 χρόνια τα ασημικά της πατρίδας στην υποθήκη. Γιατί θα έψαχναν στη μαύρη αγορά ντεπόν, αντιβιοτικά και πετρέλαιο, γιατί οι άρρωστοι και οι γέροι θα πήγαιναν για φούντο. Γιατί η ανεργία και ο πληθωρισμός θα χτυπούσαν κόκκινο. Γιατί το μέλλον των παιδιών τους θα ήταν ναρκοθετημένο. Γιατί κανένας δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί την ακεραιότητα της χώρας. Όλοι αυτοί ένιωθαν υπερήφανοι που θα αποτίναζαν τον ευρωπαϊκό ζυγό και το διεθνές κεφάλαιο, που αρνιόνταν να τους δανείζουν χωρίς κανόνες. Η Ιστορία αυτοκτονεί;
Πόσο τρελές ήταν εκείνες οι μέρες; Τι δημαγωγία, τι παραμύθιασμα από μπαλκόνια και οθόνες με δόσεις αξιοπρέπειας και εθνολαϊκισμού; Πώς ακροαριστεροί και φασίστες είχαν το ίδιο όραμα; Γιατί αντικαπιταλιστές και εθνικοί κομπραδόροι είχαν κοινά συμφέροντα; Ποιοι σπιρούνιαζαν την εθνική χίμαιρα και για πού τραβούσαν; Πότε θα μάθουμε όλη την εσωτερική αλήθεια; Τι ακριβώς του είπε ο Αμερικάνος Φίλος και τον σταμάτησε την ύστατη στιγμή; Η Ιστορία χάνεται στον δρόμο ή θυμάται;
Πέντε χρόνια πέρασαν και δεν είναι που τα θυμήθηκα και πάλι έτσι αναίτια. Είναι γιατί όλος ο κόσμος μετά την πανδημία μπήκε στα ζόρια, ο τουρισμός και η ναυτιλία έχουν προβλήματα, αλλά εδώ κανείς δεν φοβάται γιατί νιώθει την ασφάλεια της ευρωπαϊκής πατρίδας. Στην Ελλάδα σήμερα συζητάμε για τα καλλιτεχνικά στα σχολεία, την παγκόσμια υστερία της πολιτικής ορθότητας, τον αναμενόμενο ανασχηματισμό, την ψηφιακή οργάνωση του κράτους ή τον πεζόδρομο της Πανεπιστημίου. Είναι η νέα κανονικότητα με την εγγύηση του ευρώ. Τελικά είναι σίγουρο ότι ο σύντροφος Πούτιν μας «πούλησε» την ύστατη στιγμή; Ή μας έσωσε πουλώντας μας; Η Ιστορία τον ευγνωμονεί;
Και όμως υπήρξε ένας κόσμος που ήθελε να μείνει και να μείνουμε Ευρώπη και τα κατάφερε. Που βγήκε μπροστά, που μαζεύτηκε στο Σύνταγμα και στο Παναθηναϊκό Στάδιο, που έγραψε, σφύριξε και φώναξε μέχρι να πονέσουν τα χέρια και τα πνευμόνια του, που προσπάθησε να σταματήσει το κακό γιατί το έβλεπε με βήμα γοργό να πλησιάζει. Το τι άκουσε από τους φλεγόμενους λαϊκιστές δεν περιγράφεται, αλλά δεν μάσησε. Ήταν οι μέρες του διχασμού που άπλωνε παντού, δεν χρειάζονταν το δημοψήφισμα για να τον απεικονίσει. Η πατρίδα είχε κοπεί στα δύο. Αυτό ήταν το μεγάλο έργο των αφρόνων. Δεν ξέρω τι κατάλαβαν και πόσο το έχουν μετανιώσει. Αν έχουν μετρήσει τη χασούρα του τόπου και τα δικά τους κέρδη ή το αντίστροφο. Δεν θέλησαν ποτέ να συζητήσουν δημόσια για τις μέρες εκείνες. Η Ιστορία απολογείται;
Εκείνο το «Μένουμε Ευρώπη» κράτησε ζεστή την ιδέα της ανάταξης της χώρας και της φιλελεύθερης προοπτικής τα 5 χρόνια που πέρασαν. Η σημερινή κατάσταση είναι και δικό του επίτευγμα και ο Κυριάκος το ξέρει. Κόσμος της μεσαίας τάξης με καταγωγή από όλα τα σημεία του πολιτικού ορίζοντα, ανέστιος πολιτικά, απλοί αλλά συνειδητοί πολίτες της Ελλάδας και της Ευρώπης προσπάθησαν και έπεισαν όσους χρειάζονταν ότι έπρεπε ν’ αλλάξουμε ρότα. Και το έκαναν με επιχειρήματα, όχι με ύβρεις, όχι με απειλές. Δεν ήταν απλά ζήτημα κυβερνητικής αλλαγής αλλά ζήτημα νέας συλλογικής πολιτικής συνείδησης. Εκείνο το δημοψήφισμα του τρόμου αλλά και τα έργα και οι ημέρες που το περιέβαλαν με απώτερο σκοπό το ματαιωμένο Grexit, έβαλαν τη σφραγίδα τους στη πλάτη της Ελλάδας. Και τελικά την έσωσαν. Διότι απογύμνωσαν την αλήθεια. Η Ιστορία τους οφείλει;
Θα ήταν ιστορικό λάθος για τις δυνάμεις της προόδου να μείνει σκοτεινή από ιστορική σκοπιά η περίοδος του δημοψηφίσματος. Η εμπειρία της θα είναι οδηγός για κάθε επόμενο σχηματισμό που θα θελήσει να παίξει ανάλογα με το «είναι» της πατρίδας. Η νέα γενιά που μεγαλώνει σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον οφείλει και πρέπει να ξέρει. Δεν της αρκούν η μάχη του Μαραθώνα, το χάνι της Γραβιάς ή το «κάποτε στο Τεπελένι». Πρέπει να ξέρει και τη «μάχη του ευρώ». Να ξέρει τι ακριβώς παίχτηκε. Πόσο εύκολο είναι τελικά να χαθούν όλα και πόσο δύσκολο να διατηρηθούν μερικά. Η Ιστορία τολμά;
Οι «Μένουμε Ευρώπη» ήταν αυτοί που έδειξαν τον δρόμο για την απαλλαγή από το λαϊκισμό, τον δρόμο για την επόμενη μέρα. Δεν ξέρω αν η Ιστορία συγχωρεί, οφείλει, απολογείται ή ευγνωμονεί. Αν χάνει τον δρόμο, αν περιπλανάται, αν τον βρίσκει ή αν τολμά. Δεν το έμαθα ούτε γράφοντας αυτές τις αράδες. Ξέρω όμως ότι εκεί έξω υπάρχουν πολλοί που δεν τους απασχολεί κανένα από αυτά τα ερωτήματα. Τους φτάνει που βρήκαμε ένα μονοπάτι και το περπατάμε με ασφάλεια. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάποιοι δεν θα ξεχάσουν. Ποτέ. Η Ιστορία δεν ξεχνά. Συγχωρεί;
«Θα ήταν πολύ καλό εάν μπορούσαμε να επιλύσουμε τα διμερή προβλήματά μας με την Τουρκία με διμερή ειλικρινή διάλογο, στηριγμένο όχι μόνο στο Δίκαιο αλλά και στη λογική»
18°
