Κάθε γυναίκα μπορεί

Η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου υποδέχεται την μοναδική γυναίκα Πρόεδρο κοινοβουλευτικού κόμματος κ. Φώφη Γεννηματά. Μια δυνατή εικόνα με συμβολισμούς που δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητοι.

Με την εκλογή της κ. Σακελλαροπούλου στον θώκο της προέδρου της Δημοκρατίας η Ελλάδα κατέκτησε μια θέση μεταξύ των 19, σε σύνολο 193, χωρών οι οποίες έχουν γυναίκα ηγέτη. Όμως η παρουσία της στο υπέρτατο αξίωμα δεν σώζει την κατάσταση. Η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία μεταξύ των χωρών της ΕΕ στον δείκτη «Γυναίκες σε θέσεις εξουσίας»[1]. Ειδικά η πολύ μικρή εκπροσώπηση των γυναικών στο υπουργικό συμβούλιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη, συνεισέφερε πολύ σε αυτή την τόσο χαμηλή κατάταξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και οι γυναίκες βουλευτές αποτελούν το 21% του νομοθετικού σώματος (ποσοστό έτσι κι αλλιώς χαμηλό), το ποσοστό συμμετοχής τους στο υπουργικό συμβούλιο είναι μόλις 11%.

Η συμβολική αξία της εικόνας δύο γυναικών σε θέσεις εξουσίας είναι από μόνη της ένας παράγοντας αποδυνάμωσης των στερεότυπων φύλου και των προδιαγεγραμμένων ρόλων και επαγγελμάτων που «δικαιούται» μια γυναίκα να επιθυμεί. Όμως οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας, και ειδικά σε κορυφαίες θέσεις της πολιτικής ζωής ενός τόπου, έχουν πολύ περισσότερα θετικά να επιδείξουν. Τώρα, την εποχή του κορωνοϊού, ολοένα και πληθαίνουν οι θετικές αναφορές στον τρόπο που αντιμετώπισαν οι γυναίκες ηγέτιδες την πανδημία στη χώρα τους. Χώρες με γυναίκες στο τιμόνι, όπως η Δανία, η Νέα Ζηλανδία, η Νορβηγία κλπ διαχειρίστηκαν καλύτερα την κρίση απ’ ότι χώρες με άντρες στο τιμόνι. Οι μεγάλες αντοχές, ο ρεαλισμός, η καλοσύνη και η εμπιστοσύνη στη συλλογική κοινή λογική αναφέρονται ως κοινά χαρακτηριστικά της επιτυχίας των γυναικών ηγετών.

Αντίστοιχα στοιχεία αναφέρουν[2] ότι στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) η αύξηση του μεριδίου των γυναικών στο κοινοβούλιο μιας χώρας συσχετίζεται θετικά με τις επενδύσεις στην υγεία και την εκπαίδευση: όσο περισσότερες γυναίκες είναι στο κοινοβούλιο τόσο αυξάνεται το ποσοστό του προϋπολογισμού που κατευθύνεται προς την υγεία και την εκπαίδευση. Η υψηλότερη εκπροσώπηση των γυναικών αυξάνει την ποιότητα της διακυβέρνησης σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό βαρόμετρο για την ισότητα των φύλων[3]. Τα στοιχεία του βαρόμετρου για το 2019 δείχνουν ότι οι κυβερνήσεις που έχουν μεγαλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών είναι πιο αμερόληπτες, πιο αποτελεσματικές και λιγότερο διεφθαρμένες. Αντίστοιχα στοιχεία από έρευνες που έχουν γίνει στην Αμερικανική Γερουσία, δείχνουν ότι οι γυναίκες-είναι αυτές που προσπαθούν να βρουν κοινό τόπο συνεννόησης για ζητήματα διαμόρφωσης πολιτικής και είναι αυτές που διασχίζουν συχνότερα τις κομματικές γραμμές για να βρεθεί μια λύση όταν η κατάσταση οδηγείται σε νομοθετικό αδιέξοδο.

Με όλα αυτά τα δεδομένα θα ήταν εύκολο να συμπεράνει κανείς ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες ως πολιτικοί ηγέτες από τους άντρες. Ένα τέτοιο συμπέρασμα, όμως, είναι μάλλον απλοϊκό. Η πραγματικότητα – ως συνήθως – είναι πιο περίπλοκη. Αν διευρύνουμε λίγο την οπτική μας θα δούμε, για παράδειγμα, ότι οι χώρες με γυναίκες επικεφαλής αντιμετώπισαν αποτελεσματικότερα την πανδημία όχι επειδή η αρχηγός ήταν γυναίκα, αλλά επειδή η εκλογή μιας γυναίκας στο ανώτατο αξίωμα αντικατοπτρίζει μια κοινωνία στην οποία η παρουσία των γυναικών σε θέσεις εξουσίας είναι συνηθισμένη και αποδεκτή σε όλους τους τομείς. Στις κοινωνίες αυτές υπάρχει η πεποίθηση ότι όσο πιο ισότιμη είναι η συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων τόσο διευρύνεται η οπτική αντιμετώπισης των προβλημάτων και υιοθετούνται πιο ολοκληρωμένες και καινοτόμες λύσεις. Στις χώρες αυτές δεν είναι μόνο η γυναικεία πολιτική ηγεσία που ξεχωρίζει. Σύμφωνα με τον δείκτη του Παγκόσμιου Οικονομικού Forum για την ισότητα των φύλων[4], στις χώρες αυτές παρατηρείται επίσης μεγάλο ποσοστό γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εταιριών. Μάλιστα, οι εταιρείες αυτές που έχουν περισσότερες γυναίκες στην διοίκησή τους, παρουσιάζουν αυξημένη κερδοφορία.

Ένα τέτοιο οικοσύστημα ισότητας στο οποίο η διαφορετικότητα – του φύλου εν προκειμένω- θα δρα συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά προς το άλλο φύλο, επιδιώκουμε εμείς οι νέοι σοσιαλδημοκράτες. Η ισότητα δεν είναι δεδομένη. Η μάχη για την ισότητα δεν έληξε το 1983 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου κατήργησε την προίκα και ενέταξε την ισότητα στο οικογενειακό δίκαιο. Βλέπουμε, π.χ. ότι συχνά η δημοσιογραφική κάλυψη που λαμβάνουν οι γυναίκες στην πολιτική είναι πολύ έντονα σεξιστική και κατευθυνόμενη από στερεότυπα του προηγούμενου αιώνα. Αυτή η αντιμετώπιση από μεγάλη μερίδα των μέσων έχει αρνητική επίδραση στις πολιτικές φιλοδοξίες των νεών γυναικών και εντείνει την άποψη ότι μια γυναίκα σε θέση εξουσίας δεν είναι κάτι φυσιολογικό. Ακόμα κι όταν οι γυναίκες πολιτικοί καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να επικοινωνήσουν το μήνυμά τους, κι εκεί η πραγματικότητα δεν είναι ρόδινη. Μια παγκόσμια έρευνα[5] έδειξε ότι μια γυναίκα πολιτικός δέχεται παρενοχλήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάθε 30 δευτερόλεπτα!

Η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική δεν είναι, λοιπόν, απλά προς το συμφέρον όλων. Είναι καθήκον μας. Και είναι μια μάχη δίκαιη, σκληρή και απαραίτητη, αυτή που θα οδηγήσει στο αυτονόητο: μια γυναίκα να αμείβεται για την ίδια δουλειά, όσο ένας άντρας. Μια γυναίκα να έχει την ίδια πρόσβαση στις ευκαιρίες, με τον ίδιο τρόπο που έχει ένας άντρας. Είναι υποχρέωσή μας να άρουμε τα εμπόδια, να τα αναδεικνύουμε όταν παρεισφρέουν στον δημόσιο λόγο και να στηρίξουμε κι άλλες γυναίκες να μπουν στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή. Και θα το κάνουμε.