Ο Θάνος Δημάδης γράφει για το αμερικάνικο όνειρο και την απάνθρωπη πραγματικότητα στις ΗΠΑ με αφορμή τον βίαιο θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ από τις αστυνομικές αρχές.
Ζω στην Αμερική από το 2010 με ένα μικρό διάλειμμα ενάμιση έτους μετακίνησής μου στις Βρυξέλλες και την Αθήνα ως δημοσιογράφος. Τα δέκα αυτά χρόνια έχω γίνει αυτόπτης μάρτυρας και καλύψει δημοσιογραφικά κρούσματα αστυνομικής βίας κατά Αφροαμερικανών. Τα όσα διαδραματίζονται σήμερα με αφορμή την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ δεν είναι ούτε κατι πρωτόγνωρο, ούτε πρέπει να ξαφνιάζουν κανέναν απ᾽όσους παρακολουθούν τα γεγονότα αυτά εντός ή εκτός ΗΠΑ. Εξακολουθούν όμως να σοκάρουν όλους μας που βλέπουμε την καταγραφή μέσω σόσιαλ μίντια τέτοιων εικόνων άγριας βιαιότητας λευκών αστυνομικών κατά μαύρων Αμερικανών.
Όμως δεν εκπλήσσουν γιατί τέτοια φαινόμενα είναι επαναλαμβανόμενα και λειτουργούν ως υπενθύμιση στην αμερικανική κοινωνία για το πόσο βαθιά διαιρεμένη είναι στο εσωτερικό της. Αλλά και φωτίζουν τα βιώματα που κουβαλά τα τελευταία διακόσια και πλέον χρόνια στο υποσυνείδητό της η διαδρομή των ΗΠΑ προς ένα ενιαίο Έθνος, και η οποία είναι βαμμένη με πολύ αίμα δουλείας, ρατσισμού, ανισοτήτων, ταξικών και φυλετικών διαχωρισμών από την απαρχή της μέχρι και σήμερα. Ένα ακόμα περιστατικό σαν αυτό της δολοφονίας ενός μαύρου από έναν λευκό αστυνομικό στη Μινεσότα δεν είναι ικανό ούτε να ξεχειλίσει το ποτήρι της οργής, όπως με επιπολαιότητα ειπώνεται από κάποιους, ούτε δυστυχώς και να αλλάξει την ρότα την φυλετικής διαίρεσης της Αμερικής ανάμεσα στους προνομιούχους λευκούς και τους κατατρεγμένους μαύρους. Γιατί είναι τόσο βαθιά που το σημείο αναφοράς της ούτε αρχίζει ούτε τελειώνει στην μεταχείριση των μαύρων από τους λευκούς αστυνομικούς, αλλά αφορά όλη το πλέγμα αδικίας, μεροληψίας, ανισότητας ευκαιριών για δουλειά, εκπαίδευση, ανέλιξη με το οποίο είναι δομημένη η αμερικανική κοινωνία απέναντι σε καθέναν που γεννιέται μαύρος στην Αμερική.
Τα πρώτα χρόνια που έφθασα στις ΗΠΑ, θυμάμαι τον εαυτό μου να αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν σχεδόν όλες οι χαμηλόμισθες και κακοπληρωμένες δουλειές στην Αμερική να κυριαρχούνται κατά συντριπτική πλειονότητα από μαύρους εργαζομένους. Στα σούπερ μάρκετ οι υπάλληλοι στο ταμείο είναι στην πλειονότητά τους μαύροι. Οι οδοκαθαριστές είναι επίσης στην πλειοψηφία τους μαύροι. Οι θυρωροί πολυκατοικιών με πανάκριβα διαμερίσματα στο Μανχάταν είναι οι περισσότεροι μαύροι σε αντιδιαστολή με τους ενοίκους αυτών των λουξ διαμερισμάτων που είναι κατά ενενήντα τοις εκατό λευκοί. Οι φτωχές συνοικίες τόσο στη Νέα Υόρκη όσο και την Ουάσιγκτον μένουν κυρίως γκετοποιημένοι μαύροι. Ακόμα και η πανδημία του κορωνοϊού στην Αμερική αποδείχθηκε κι αυτή φυλετικά άδικη και άνιση εις βάρος των Αφροαμερικανών που μολύνθηκαν από τον ιό σε πολύ υψηλότερα ποσοστά σε σχέση με τους λευκούς.
Ακούω συχνά αρκετούς εντός κι εκτός Αμερικής να λένε ότι για την δολοφονία Φλόιντ, ή γενικά έστω τα υψηλά ποσοστά άνισης μεταχείρισης εις βάρος Αφροαμερικανών από τους λευκούς εκπροσώπους της αστυνομίας, έχουν την εξήγησή τους στον Τραμπ. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει πιο ρηχή και επιφανειακή ανάλυση από μία τέτοια προσέγγιση όταν όλοι θυμόμαστε, και ειδικά όσοι από εμάς ζήσαμε ή ζούμε στην Αμερική, ότι το κίνημα «Black Lives Matter» προέκυψε ως αντίδραση στην επαναλαμβανόμενη αστυνομική βαρβαρότητα κατά μαύρων στις ΗΠΑ, επί ημερών Ομπάμα το 2013. Όταν την προστασία και ίση μεταχείριση των Αφροαμερικανών δεν κατάφερε να την εγγυηθεί ούτε ο πρώτος Αφροαμερικανός Πρόεδρος που πέρασε ποτέ από τις ΗΠΑ, αυτή η κοινωνία στην πραγματικότητα δεν μπορεί - ή ίσως δεν θέλει - να άρει την ανισότητα γιατί είναι βαθιά ριζωμένη μέσα της εδώ κι εκατοντάδες χρόνια. Γιατί η ίδια η κοινωνία της Αμερικής έχει μάθει να ζει, να συμβιώνει, να συναλλάσσεται, και να πλάθει τους μύθους της πάνω σε αυτήν την ανισότητα εδώ κι εκατοντάδες χρόνια. Ούτε η λογοδοσία των οργάνων της τάξης, ούτε η εκπαίδευση, ούτε η πολιτική αλλά ούτε ακόμα και η ίδια η Δικαιοσύνη δεν είναι ικανές να αποτρέψουν στο μέλλον τέτοια περιστατικά και να αλλάξει το ρου της ιστορίας.
Το μεγαλείο της Αμερικής είναι η συμβίωση διαφορετικών πολιτισμών, εθνοτήτων και φυλών, που όλες μαζί συνυπάρχουν αναζητώντας ως κοινό στόχο το αμερικανικό όνειρο. Το όνειρο όμως αυτό συνοδεύεται από την απάνθρωπη πραγματικότητα που γεννά ο άτεγκτος καπιταλισμός και πάνω στον οποίο εδράζεται το οικονομικό και κοινωνικό οικοδόμημα στις ΗΠΑ. Όσο σοκαριστικές είναι οι δολοφονίες Αφροαμερικανών λόγω του ότι γεννήθηκαν μαύροι και όχι λευκοί, άλλο τόσο απάνθρωπες είναι οι εικόνες ανθρώπων στην Αμερική που πέθαιναν στο δρόμο γιατί δεν είχαν να πληρώσουν για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Σε μία χώρα όπου όποιος δεν καταφέρει να επιβιώσει είναι χαμένος από χέρι χωρίς κανένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, και σε μία κοινωνία όπου τα πάντα μετρούνται με το χρήμα και τα δικαιώματα ίσης μεταχείρισης τα απολαμβάνουν μόνον όσοι έχουν την οικονομική άνεση για να τα επιβάλλουν, ο ρατσισμός απέναντι στους μαύρους είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος της ανισότητας και του ατομικισμού με τον οποίο έχει γαλουχηθεί η αμερικανική κοινωνία ως συνταγή επιβίωσης και επιτυχίας. Όσο το καπιταλιστικό περιβάλλον γεννά την ανισότητα, κι αυτή με τη σειρά της τον ρατσισμό, ο Τζορτζ Φλόιντ από τη Μινεσότα θα είναι απλά μία από τις πολλές ζωές που δεν μπορούν να «αναπνεύσουν» γιατί το σύστημα δεν τους χωράει για να επιβιώσουν μέσα σε αυτό.
19°
