Κεντροαριστερά εκτός εποχής

Παρακολουθώντας την ασθμαίνουσα προσπάθεια της αξιωματικής αντιπολίτευσης να σταθεί όρθια απέναντι στις κυβερνητικές παρεμβάσεις με τα τα περίφημα προγράμματα «Μένουμε Όρθιοι 1 και 2», δεν μπορεί παρά να διερωτηθεί κάποιος όχι μόνο για το παρόν της, αλλά και για την όποια προοπτική της στο μέλλον. Όλοι βλέπουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά την εκλογική του ήττα, προσπαθεί να βρει πολιτικό βηματισμό και να αλλάξει ταυτότητα, αξιοποιώντας την επικράτησή του στο χώρο της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης.

Το κλασικό ερώτημα που τίθεται σε περιόδους βαθιάς αναθεώρησης πολιτικών ταυτοτήτων είναι εάν το υπό μετεξέλιξη πολιτικό υποκείμενο βρίσκεται σε μια δημιουργική κρίση προσαρμογής και ανάπτυξης ή σε μια κρίση παρατεταμένης στασιμότητας και καθήλωσης. Εύκολη απάντηση σε τέτοια ερωτήματα δεν υπάρχει, πολύ περισσότερο σε περιόδους αυξημένης ρευστότητας και πολιτικών αβεβαιοτήτων. Η μόνη δυνατότητα που υπάρχει, είναι να προσδιοριστούν οι γενικές συντεταγμένες της ευρύτερης συγκυρίας μέσα στις οποίες κινείται το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ και εξ αυτών να πιθανολογηθεί η έκβασή του.

Πιστεύω ότι το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι απλά συγκυριακό ούτε φατριαστικό μεταξύ αντιμαχόμενων προσώπων και τάσεων. Επίσης, δεν είναι ζήτημα αν θα επιλέξει πολιτική έντασης ή μετριοπάθειας απέναντι στην κυβερνώσα κεντροδεξιά, όπως φαίνεται και παρουσιάζεται προς τα έξω. Είναι πρόβλημα καθολικό, που πηγάζει απευθείας από την εξάντληση του κεντροαριστερού αφηγήματος στη χώρα μας. Τονίζω «στη χώρα μας», διότι αν θέλουμε να δούμε την πολιτική κίνηση στο μεγάλο κάδρο, η Ελλάδα κυριαρχείται από την ιδεολογία της κεντροαριστερής διεκδικητικής υποσχεσιολογίας, σε όλη την διάρκεια της μεταπολίτευσης, πλην εξαιρετικών περιόδων.

Εδώ και καιρό διανύουμε μια ταχύτατη υποχώρηση κάθε μεικτής ή καθαρής αριστεροσύνης, με αποκορύφωμα την απώλεια του κληρονομημένου «ηθικού πλεονεκτήματος», την αποκάλυψη της διαχειριστικής ανεπάρκειαςτης κυβερνώσας αριστεράς, του παρωχημένου προγραμματικού της λόγου που παραμένει στα αντινεοφιλελεύθερα φληναφήματα της δεκαετίας του 1980, την εθνική ελλειμματικότητά της σε περιόδους που τα εθνικά ζητήματα και η εθνική ασφάλεια κυριαρχούν και, τέλος, με τη χαριστική βολή της ενσωμμάτωσης του κοινωνικού προσώπου καθώς και του κεϋνσιανού λόγου, από την αντίπαλη κεντροδεξιά.

Με μια φράση, η αριστερά στη χώρα μας και οι συνοδοιπόροι της μοιάζουν εκτός εποχής. Βρισκόμαστε, πλέον, σε φάση υπεροχής του κεντροδεξιού αφηγήματος στα πλαίσια αποδρομής του μεταπολιτευτικού κύκλου, με όρους μη σύντομης επιστροφής του αντίστοιχου κεντροαριστερού. Η πρωτοβουλία κινήσεων ανήκει, πλέον, μονιμότερα στον πολιτικό αντίπαλο της κεντροαριστεράς, εξαιτίας, κυρίως, της διαχειριστικής ασφάλειας που παρέχει στους πολίτες. Επιπλέον, η παραταξιακή υπερβατικότητα και η διεισδυτικότητα της κεντροδεξιάς ηγεσίας την καθιστούν πιο στέρεη, παρά τα προβλήματα επάρκειας του πολιτικού προσωπικού της καθώς και της αντίστασης των δυνάμεων καθυστέρησης που υπάρχουν στο εσωτερικό της, όταν επιχειρεί σοβαρούς, όσο και αναγκαίους μετασχηματισμούς στη χώρα. Άλλωστε, το γεγονός ότι η κυβέρνηση της ΝΔ δεν επιχειρεί να προχωρήσει τις σοβαρές μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε προεκλογικά και τις οποίες έχει ανάγκη η χώρα, αποκαλύπτει ακόμα περισσότερο τη βαθιά δομική αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ.

Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να δώσει μια μάχη καθολικής υπέρβασης με τον ήδη διαμορφωμένο εαυτό του. Γι’ αυτό και οι πιθανότητες να παραμείνει σε μια διαρκώς ανακυκλούμενη κρίση παραμένουν μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλη εκδοχή. Σ’ αυτό το βαρύ περιβάλλον δεν έχουν τύχη νέες αυταπάτες και ψευδαισθήσεις για γρήγορη πολιτική κεφαλαιοποίηση της φθοράς των κυβερνώντων και την ταχεία κεντροαριστερή επαναστοίχιση των πολιτών. Πολύ δε περισσότερο όταν αυτό επιχειρείται να γίνει με επιδερμικό λόγο ανέξοδης αριθμητικής πλειοδοσίας. Η εξελισσόμμενη νέα οικονομική και κοινωνική υποτροπή στη χώρα και οι δυσκολίες που θα προκύψουν για τους πολίτες, δεν σημαίνει την αυτόματη πολιτική μεταστροφή τους και, μάλιστα, υπέρ των προσφάτως αποτυχόντων.

Στο ευθύγραμμο, λοιπόν, σενάριο μιας κλασικού τύπου κυβερνητικής φθοράς, η υπεροχή της κεντροδεξιάς διαχείρισης δημιουργεί μακρύτερο χρόνο αναμονής για εναλλαγή διακυβέρνησης από μια κεντροαριστερά που παραμένει στάσιμη και σε δομική κρίση. Στο πιθανό ενδεχόμενο, μάλιστα, μιας δεύτερης διαδοχικής εκλογικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ, θα είχαμε επίταση και επέκταση των αδιεξόδων του, με ευρύτερες συνέπειες. Σε περίπτωση δε που προκύψουν βαθύτερες ριζοσπαστικές εξελίξεις, η σημερινή ευαλωτότητα της κεντροαριστεράς, αλλά και η ιστορική της μεταβλητότητα, αποτελεί τον πρώτο υποψήφιο χώρο για νέες ανακατάξεις στο πολιτικό μας σύστημα.