5 προβλέψεις για το μέλλον

Η ζωή μου πριν τον κορωνοϊό είχε πολλά υπερατλαντικά ταξίδια και πολύ φαγητό σε εστιατόρια, επομένως μπορώ να πω με σχετικά μεγάλη ασφάλεια πρόβλεψης ότι θα περάσει αρκετός χρόνος μέχρι να έχω ξανά τις ίδιες δυνατότητες. Και λέω «δυνατότητες» γιατί πέρα από τις καταστροφικές αλλά σχετικά παροδικές επιπτώσεις του, ο κορωνοϊός έχει ήδη έντονες καταλυτικές επιδράσεις που επιταχύνουν τρέχουσες εξελίξεις. Η μελλοντική κανονικότητα θα είναι διαφορετική από τη σημερινή. 

Αερομεταφορές
Οι προβλέψεις για τις αεροπορικές εταιρείες είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες δεδομένου ότι ακόμα και στο καλό σενάριο, όπου μέσα στο καλοκαίρι θα έχουμε σημαντική πρόοδο στα διαθέσιμα τεστ και φάρμακα και το εμβόλιο θα έρθει στις αρχές του επόμενου χρόνου, η επιβατική κίνηση θα αργήσει πολύ να επανέλθει σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά της δεκαετίας που μόλις πέρασε. Το μέχρι σήμερα επιχειρηματικό μοντέλο του έντονου ανταγωνισμού με την ολοένα αυξανόμενη χωρητικότητα στις πτήσεις δεν μπορεί να εφαρμοστεί πλέον, τα αεροπλάνα θα πρέπει να πετάνε με λιγότερους επιβάτες, κάτι που θα φέρει άνοδο των τιμών και θα κάνει τα ταξίδια προσιτά σε μικρότερο κοινό. Επιπρόσθετα οι απαραίτητες διαδικασίες υγειονομικού ελέγχου θα κάνουν τα αεροπορικά ταξίδια μια πιο χρονοβόρα και λιγότερο ευχάριστη εμπειρία για όλους τους επιβάτες. 

Στις ΗΠΑ, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προχώρησε στην απευθείας επιδότηση της μισθοδοσίας των αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες εκτελούν σήμερα ένα πολύ μικρό μέρος του πτητικού τους έργου αναγνωρίζοντας τη σημασία των αερομεταφορών και προστατεύοντας τις θέσεις εργασίας σε αυτές. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες ξόδεψαν πολλά από τα μεγάλα κέρδη τους της περασμένης δεκαετίας αποσύροντας μετοχές τους από την κυκλοφορία, αυξάνοντας έτσι την αξία των μετοχών τους σε βάρος των ταμειακών τους αποθεμάτων. Στην Ευρώπη η Lufthansa και η Air France γίνονται οι πρώτες που λαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις και είναι σίγουρο πως θα τις ακολουθήσουν και πολλές άλλες. Επίσης δυσοίωνες είναι και οι προοπτικές των κατασκευαστών αεροσκαφών οι οποίοι βλέπουν τις παραγγελίες τους να αναβάλλονται για το μέλλον ή να ακυρώνονται.

Τηλε-εργασία
Στον αντίποδα της εικόνας καταστροφής που παρουσιάζουν οι αερομεταφορές, βρίσκεται η τηλε-εργασία και όλο το οικοσύστημα γύρω της. H σχετικά μικρή Zoom έχει γίνει συνώνυμη με την πολυμερή τηλεδιάσκεψη, η ανάγκη μιας ποιοτικής διαδικτυακής σύνδεσης έχει γίνει ξεκάθαρη σε όλους, τα ηλεκτρονικά καταστήματα εκτελούν τη μεγαλύτερη μερίδα του λιανικού εμπορίου. Όλα καλά για όσους μπορούν να δουλέψουν από απόσταση αλλά και ταυτόχρονη ανάδειξη των έντονων διακρίσεων του κορωνοϊού σε βάρος αυτών που δεν μπορούν και αναγκαστικά εκτίθενται σε δυσανάλογα μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης.  

Παρόλες τις αδυναμίες της, η τεχνολογία σήμερα μπόρεσε να υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό σχετικά ικανοποιητικές επικοινωνιακές εμπειρίες οι οποίες θα βελτιώνονται συνεχώς. Μέσα στη δεκαετία, μέσω τεχνολογιών επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας, θα έχουμε επικοινωνιακές εμπειρίες πιο πλούσιες από τις φυσικές οι οποίες δεν θα υποκαταστήσουν αλλά θα συμπληρώσουν την ανάγκη φυσικής συναναστροφής. 

Για πολλούς εργαζομένους σε ήδη κατανεμημένους οργανισμούς, η τηλε-εργασία ήταν ο κανόνας, για πολλούς άλλους ο κορωνοϊός την καθιέρωσε σαν τη νέα κανονικότητα. Ο περιορισμός στις μετακινήσεις από και προς τους χώρους εργασίας είναι μια θετική εξέλιξη που θα παραμείνει και μετά τον κορωνοϊό. Εκτός από τις καθημερινές μετακινήσεις, πολλές επαγγελματικές συναντήσεις θα αντικατασταθούν με τηλεδιασκέψεις σε μόνιμη βάση, κάτι που θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό επιφέροντας ένα ακόμα πλήγμα στις αεροπορικές εταιρείες. Τα στριμώγματα σε γραφεία ανοιχτού τύπου, που πολλές φορές πλασάρονται σαν συστατικά συνεργατικότητας (αντί της μείωσης κόστους που είναι ο κύριος λόγος ύπαρξης τους) θα μειωθούν δραστικά και οι εταιρείες θα επανεξετάσουν τις ανάγκες τους σε χώρους γραφείων καθώς και τη σκοπιμότητα των σημερινών εργασιακών ωραρίων. Πολλές θα περάσουν από την εξ αποστάσεως εργασία στην πραγματικά κατανεμημένη, ασύγχρονη εργασία. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις καταστροφικές συνέπειες στις επιχειρήσεις εστίασης και λιανικής, θα δημιουργηθούν μεγάλες πιέσεις στις τιμές των επαγγελματικών χώρων.

Εκπαίδευση
Στην εκπαίδευση βλέπουμε μια βίαια μετάβαση στην εξ αποστάσεως μάθηση σε όλες τις βαθμίδες. Έτοιμοι ή όχι, μην έχοντας άλλη επιλογή, όλοι οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί έγιναν μέσα σε μικρό διάστημα διαδικτυακοί. Η εμπειρία μπορεί να είναι δυσάρεστη σήμερα, αλλά σίγουρα είναι πολύτιμη για το μέλλον και είναι εδώ για να παραμείνει. Αρκεί φυσικά να επιβιώσουν, κάτι καθόλου σίγουρο για τους πιο αδύναμους.

Παγκοσμιοποίηση
Επίσης καταλυτικά έδρασε ο κορωνοϊός στο διευρυνόμενο ρήγμα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Ο Τραμπ ήδη επιρρίπτει όλη την ευθύνη για τον κορωνοϊό στην Κίνα ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου, κάτι στο οποίο (εν μέρει δικαιολογημένα) δεν θα βρει πλέον αντίλογο. Ο κορωνοϊός σπρώχνει την παγκοσμιοποίηση στην επόμενή της φάση. Η φάση αυτή θα χαρακτηρίζεται από επιβράδυνση στη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών, καθώς πολλές χώρες θα επανεξετάσουν σοβαρά τις επιπτώσεις για την ασφάλεια που έχουν οι πολύ μακριές εφοδιαστικές αλυσίδες και από επιτάχυνση στη μετακίνηση της πληροφορίας. Τα bits θα αφήσουν τα άτομα πίσω.

Τα πολλά ερωτηματικά που χαρακτηρίζουν το σήμερα δεν βοηθούν στις προβλέψεις. Οι χρονικές στιγμές κατά τις οποίες θα γίνουν διαθέσιμα τεστ, φάρμακα και εμβόλια θα κρίνουν την πορεία της επιδημίας και τη διάρκεια των οικονομικών επιπτώσεων, καθώς και ένα άλλο μεγάλο ερωτηματικό που παραμένει σχετικά με την έκταση της επιδημίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ο οποίος μέχρι στιγμής δεν έχει επηρεαστεί πολύ.

Κοινωνικές αντιλήψεις
Καταλυτική ήταν και η επίδραση του κορωνοϊού στις κοινωνικές μας αντιλήψεις καθώς και στο πώς βλέπουμε το κράτος και τον ρόλο του. Στις θετικές του επιδράσεις θα πρέπει να προσμετρήσουμε τη συνειδητοποίηση για το πόσο εξαρτημένοι είμαστε, εκτός από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές, από μια σειρά άλλων «άορατων» μέχρι σήμερα εργαζομένων, χωρίς τους οποίους απλά δεν μπορεί να λειτουργήσει μια σύγχρονη κοινωνία. Στον αντίποδα, επίσης, συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντική είναι η ποιότητα της ηγεσίας ενός κράτους. Η αντιπαράθεση της εικόνας του Τραμπ να δηλώνει τη διακοπή της χρηματοδότησης του Π.Ο.Υ με αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη να δηλώνει ότι είχε υποεκτιμήσει την σημασία του Ε.Σ.Υ. δεσμευόμενος να το κάνει υποδειγματικό, λέει πολλά.

Αρκετός κόσμος έμαθε ότι οι συμβουλές των ειδικών πρέπει να αποτελούν τη βάση γι’ αυτές των πολιτικών (και όλων των υπολοίπων) και όχι το αντίθετο. 

Το ίδιο ισχύει και για τις διασημότητες. Το ότι πολλοί ήξεραν για την προειδοποίηση του Bill Gates για πανδημία στο εγγύς μέλλον, αλλά ελάχιστοι για την ίδια προειδοποίηση που είχε κάνει ο κατεξοχήν αρμόδιος Anthony Fauci είναι προβληματικό.

Ο κορονωϊός, όντας ένας ακόμα ζωονοσογόνος ιός όπως και αυτοί των προηγουμένων πανδημιών, μας προτρέπει να επανεξετάσουμε και την αλληλεπίδρασή μας με τα άγρια ζώα, αλλά και τις σημερινές μεθόδους μαζικής εκτροφής, οι οποίες δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την εξάπλωσή τους.

Σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης πολυπλοκότητας, οι «μαύροι κύκνοι» είναι πολύ περισσότεροι απ’ ό,τι νομίζαμε και θα πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτή την πραγματικότητα.