Vergangenheits- bewaeltiung*

Η Θεσσαλονίκη έκλεισε το 2013 εικοσιπέντε χρόνια αδελφοποίησης με τη γερμανική πόλη της Κολωνίας. Αν τελικά μια ελληνική πόλη αντλεί κάποια οφέλη από τέτοιου είδους αδελφοποιήσεις, είναι μια μεγάλη συζήτηση, όπως επίσης και ποιά οφέλη θα μπορούσε να αποκομίσει αν η αδελφοποίηση μεταφραζόταν σε μια ουσιαστική, ενεργή σχέση που τροφοδοτείται συνέχεια και αμφίδρομα. Για να συμβεί αυτό βέβαια θα έπρεπε πρώτα απ' όλα η χώρα μας να διέθετε ένα πιο ευέλικτο αυτοδιοικητικό πλαίσιο. Θα έπρεπε δηλαδή οι Δήμοι να έχουν μεγαλύτερη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Λίγες μέρες πριν, σε μια δίωρη συζήτηση με τον εκλεγμένο δήμαρχο της Κολωνίας, ο σοσιαλδημοκράτης (SPD) κ. Ρότερς μας παρουσίασε τον συντονιστικό ρόλο που έχει ο δήμαρχος στο αυτοδιοικητικό έργο, το οποίο στο μεγαλύτερο ποσοστό του εκτελείται από ιδιωτικο-οικονομικού σκεπτικού δημοτικές επιχειρήσεις. Ξέρω, στην Ελλάδα ιδιωτικο-οικονομική δημοτική επιχείρηση αποτελεί οξύμωρο σχήμα. Όχι όμως στη Γερμανία, ούτε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Κολωνία, λοιπόν, η αποκομιδή σπουπιδιών γίνεται από μια ετερόρρυθμη εταιρεία, στην οποία ο Δήμος κατέχει το 51% . Ο Δήμος διαθέτει ακόμα επιχειρήσεις για κοινωνική πρόνοια, για τη διαχείριση του νερού και του ηλεκτρικού, μέχρι και τοπική εταιρεία τηλεπικοινωνιών που διευκολύνει πολύ τη δημοτική αρχή όταν θέλει να προχωρήσει στην δωρεάν παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών! Οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις αυτές αν και θεωρούνται δημοτικοί υπάλληλοι, διέπονται υπό το καθεστώς μιας ιδιωτικής επιχείρησης. Υπάρχει δηλαδή έλεγχος της απόδοσης, αξιολόγηση, μπόνους, ενώ προστατεύονται πολιτικά από τη δημοτική αρχή καθώς απαιτείται πλήρης αιτιολόγηση σε περίπτωση απόλυσης.

Ο τρόπος λειτουργίας του Δήμου Κολωνίας ήταν ένα στοιχείο που εντυπωσίασε την ελληνική αντιπροσωπεία κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνάντησης. Αλλά αυτό που κυρίως μας γοήτευσε ήταν η ομαλότητα της ζωής στη Γερμανία. Η βεβαιότητα για το αύριο και το δεδομένο αίσθημα της προόδου. Ο Γερμανός που ζει σε ένα ασφαλές κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, αδυνατεί να κατανοήσει την αγριότητα που ζούμε καθημερινά στην Ελλάδα. Στις 7.15 το πρωί, στο κατάστημα που βρίσκεται δίπλα στο κεντρικό ξενοδοχείο, το συνεργείο καθαρισμού ετοιμάζει το χώρο, έτσι ώστε μόλις ανοίξουν οι πόρτες όλα να είναι έτοιμα για τους δεκάδες καταναλωτές που θα το επισκεφθούν.

Ποιoς καταστηματάρχης στην Ελλάδα ζει σήμερα κάτι ανάλογο; Οι επιχειρηματίες, μικροί και μεγάλοι, καταστρέφονται μέρα με τη μέρα και τα εναπομείναντα ανοιχτά μαγαζιά σπανίως βλέπουν πελάτες. Τα τελευταία τρία χρόνια οι άνεργοι από τον ιδιωτικό τομέα αγγίζουν το 1,5 εκατομμύριο, δημόσιοι υπάλληλοι μπαίνουν από τη μια μέρα στην άλλη σε διαθεσιμότητα, ενώ οι μισθοί και κυρίως οι συντάξεις μειώνονται δραστικά ανατρέποντας τον προγραμματισμό χιλιάδων οικογενειών. Νέοι φόροι και «χαράτσια» προκύπτουν κάθε τόσο χωρίς προειδοποίηση και φυσικά χωρίς καμία λογική.

Ο Έλληνας βιώνει μια διαρκή ανασφάλεια και ζει μέρα με τη μέρα, χωρίς σχέδιο και όνειρα για το αύριο. Την ίδια ώρα το πολιτικό σύστημα αδιαφορεί για τα ουσιώδη και το απασχολεί μόνο η παραμονή του στην εξουσία. Η έλλειψη οράματος και μακροπρόθεσμου πολιτικοοικονομικού σχεδιασμού δημιουργεί αυτήν την άγρια ανασφάλεια στην Ελλάδα. Η πίεση που δέχονται οι πολίτες σε όλα τα επίπεδα έχει προκαλέσει οργή, θυμό και πολιτικές παρενέργειες τύπου Χρυσή Αυγή. Δεν φταίει μόνο η οικονομική κρίση, φταίνε και οι διαχειριστές της και οι πολιτικές που ακολουθούν. Αντί να μεταρρυθμίζουν, να καινοτομούν και να πρωτοπορούν προσπαθούν να βρουν τις λύσεις μέσα στο παλιό, ξεπερασμένο και σάπιο οπλοστάσιό τους.

Η τρίτη και πιο εντυπωσιακή εμπειρία που είχαμε κατά την παραμονή μας στη γερμανική πόλη ήταν η επίσκεψη στο Μουσείο «Εθνικοσοσιαλισμός και Κολωνία». Τα παλιά κρατητήρια των SS έχουν μεταμορφωθεί σε ένα χώρο μνήμης και διαχείρισης του βεβαρημένου παρελθόντος της πόλης. Μέσα από μια συγκλονιστική διαδρομή και από τεκμήρια της ιδεολογίας και των θηριωδιών του ναζισμού αναδεικνύεται όλη η ιστορική ευθύνη των γερμανών απέναντι σε εβραίους, ρομά, ομοφυλόφιλους και όσους άλλους βρέθηκαν τότε στο στόχαστρο. Μια ευθύνη που φανερά βαραίνει όχι μόνο την πολιτική ηγεσία της τότε εποχής, αλλά όπως προκύπτει από τα ιστορικά τεκμήρια και την πλειοψηφία του γερμανικού λαού. «Επισκέπτονται κάτοικοι της Κολωνίας το Μουσείο;» ρωτήσαμε. «Με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό», μας απάντησαν, «κυρίως σχολεία της πόλης και οικογένειες με τα παιδιά τους». Τόνισαν μάλιστα ότι «η ιστορική τεκμηρίωση και η ορθολογιστική, νηφάλια διαχείριση του παρελθόντος της πόλης είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες της σημερινής κοινωνικής και οικονομικής της ευημερίας».

Σε αυτά εμείς προσθέσαμε την ευφυή, τοπική πολιτική διαχείριση μιας διακομματικής δημοτικής αρχής και την ασφάλεια που αισθάνονται στην καθημερινότητά τους οι δημότες της αδελφοποιημένης πόλης. Στο αεροπλάνο της επιστροφής μας βασάνισαν οι συγκρίσεις με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.