Μαραθώνιος αλληλοσεβασμού

«Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες τίποτα δεν συμβαίνει και υπάρχουν εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες.» Οι ιστορικές στιγμές που βιώνουμε σήμερα αποτυπώνουν πλήρως την ουσία του ως άνω αποφθέγματος. Λίγες εβδομάδες θα καθορίσουν για πολλά χρόνια την πορεία της χώρας μας, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας, αλλάζοντας το ρου της ιστορίας. Την ώρα που κυβερνήσεις παλεύουν ενάντια στον αόρατο εχθρό COVID-19, επιστήμονες και ερευνητικά κέντρα τρέχουν να προλάβουν να δημιουργήσουν το νέο εμβόλιο, τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ απευθύνουν εκκλήσεις για εθελοντική και ιδιωτική προσφορά σε ανθρώπινο δυναμικό και ιατροφαρμακευτική βοήθεια. Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς ο αναστοχασμός, η αναδίφηση στη φιλοσοφία και στη δράση προσωπικοτήτων και ομάδων που έδρασαν με τρόπο καθοριστικό υπέρ της ζωής και της προάσπισης του καθολικού δικαιώματος στην υγεία σε είναι ανακουφιστική και συνάμα διδακτική.

Στην Αρχαία Ελλάδα, η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός ήταν «υπό τη σκέπη των Θεών». Ο θεσμός των Αμφικτονιών ξεκίνησε ως θρησκευτικός και πολιτικός σύνδεσμος των Ελλήνων και στην πάροδο των χρόνων μετεξελίχθηκε σε ομοσπονδία υπεύθυνη για τις σημαντικότερες κοινωνικές και πολιτικές αποφάσεις. Με δεδομένο ότι όλες αυτές οι πράξεις πραγματοποιούνταν εθελοντικά και δεν υπήρχε αμοιβή, έχουν χαρακτηριστεί από πολλούς ως η πρώιμη μορφή του εθελοντικού κινήματος. Αργότερα ο θεσμός αυτός αντικαταστάθηκε από τα Κοινά και τις Συμπολιτείες. Έχει ιστορικό ενδιαφέρον ότι ο τρόπος λειτουργίας των Αμφικτονιών εμφανίζει πολλά κοινά σημεία τόσο με την Κοινωνία των Εθνών όσο και με τον οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών.

Επίσης, σε διασωθέντα γραπτά κείμενα του Ιπποκράτη, τα νοσηλευτικά ιδρύματα στην Αρχαία Ελλάδα βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό σε δωρεές πολιτών, ενώ και το νομοθετικό έργο του Σόλωνα και του Περικλή προέβλεπε «δίχτυ ασφαλείας» για τους κοινωνικά αδύναμους αλλά και κοινωνική προσφορά για τη στήριξή τους.

Ο αλσατός Άλμπερτ Σβάιτσερ υπήρξε διακεκριμένος καθηγητής πανεπιστημίου, φιλόσοφος, θεολόγος, μουσικός. Η πολυσχιδής αυτή προσωπικότητα, «ο μεγάλος άνθρωπος που αναδείχθηκε μέσα στον θλιβερό αυτόν κόσμο», σύμφωνα με τον Αλμπερτ Αϊνστάιν, πίστευε ακράδαντα ότι η ιδέα του σεβασμού της ζωής είναι η μοναδική μεγάλη συνεισφορά στην ανθρωπότητα ("Ehrfurcht vor dem Leben"). Εκτιμούσε ότι ο Δυτικός πολιτισμός οδηγήθηκε στην παρακμή εξαιτίας της σταδιακής εγκατάλειψης των ηθικών του θεμελίων - την επιβεβαίωση, δηλαδή, της ζωής.

Ορμώμενος από τον φιλοσοφικό του Ανθρωπισμό αποφάσισε να πορευτεί βιωματικά τον δρόμο της φιλοσοφικής του αλήθειας. Εγκατέλειψε καριέρα και επιστημονικές δάφνες και ξεκίνησε στα 30 του χρόνια να σπουδάζει Ιατρική με σκοπό να ανταποκριθεί στο ιεραποστολικό κάλεσμα βοήθειας στην χειμαζόμενη Αφρική. Στα 38 του, γιατρός - χειρουργός πλέον, συγκέντρωσε δωρεές και έχτισε ένα νοσοκομείο στην Γκαμπόν στο οποίο και αφιέρωσε τη ζωή του.

Αυτός, ο -κατά τον φίλο του Νίκο Καζαντζάκη- «Άγιος Φραγκίσκος του καιρού μας», διδάσκοντας την αγάπη για τη ζωή ανέδειξε την φιλανθρωπία ως τρόπο ζωής, αλλά και ταυτόχρονα, ως πυλώνα της ίδιας της ζωής. Ακολουθώντας τις αρχές και αξίες του έθεσε με την θεωρία και πορεία του τις βάσεις για ένα παγκόσμιο δίκτυο εθελοντών, που γεννήθηκε κυριολεκτικά μέσα από τα συντρίμμια του πολέμου. Για τη σημαντική του προσφορά του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης το 1952.

Η ανακλαστική κοινωνική υπευθυνότητα, όμως, αποτέλεσε θεμέλιο λίθο κορυφαίων προσπαθειών στη χώρα μας και στους σύγχρονους καιρούς, με κορυφαίο παράδειγμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όπου οι εθελοντές υπήρξαν μεγάλοι πρωταγωνιστές στην επιτυχία του όλου εγχειρήματος.

Επιπρόσθετα, είναι νωπές οι μνήμες της οικονομικής κρίσης, όπου, αρχικά υφάνθηκε ένα «δίχτυ προστασίας» για τους βαρέως πάσχοντες, τους ανήμπορους, τους άπορους και τους νεόπτωχους από συγγενείς και φίλους, τη γειτονιά, τους τοπικούς συλλόγους. Αυτό το δίκτυο προστασίας στη συνέχεια επεκτάθηκε με τη βοήθεια της Εκκλησίας και των πάσης φύσεως ιδιωτικών πρωτοβουλιών και δωρεών. Αυτή η ανθρώπινη εθελοντική πρωτοβουλία εν πολλοίς κράτησε την κοινωνία μας ενωμένη και τον ελληνικό λαό όρθιο για να ξεπεράσει την ιστορική δεκαετή οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώσαμε.

Σήμερα, πάνω από τα συντρίμμια που αφήνει στο πέρασμά του ο κορωνοϊός, αναδύεται διεθνώς αλλά και στη χώρα μας ένα κίνημα ανθρωπιάς, με ορμή θηρίου και ακλόνητη την πίστη ότι το καλό στο τέλος θα νικήσει το κακό. Μέρα με τη μέρα, ο «καλός σαμαριτισμός της γειτονιάς» μετατρέπεται σε πανστρατιά. Η ανταπόκριση στην έκκληση της Πολιτείας για εθελοντική κοινωνική ενίσχυση των «σύγχρονων ηρώων», των ανθρώπων με τις άσπρες και πράσινες στολές που δίνουν τη μάχη της εμπροσθοφυλακής, είναι συγκινητική. Ο κατάλογος των εθελοντών, των δωρεών, των προσφορών κάθε είδους, μεγαλώνει καθημερινά. Μέσα στον πόνο και την αγωνία, η κατάκτηση αυτή είναι σημαντική όχι μόνο για την διεθνή κοινωνία και τη χώρα μας, αλλά για τον καθένα από μας ξεχωριστά.

Ο εθελοντισμός είναι μία πράξη αγάπης. Μαθαίνοντας –ή ενθυμούμενοι ξανά– να μοιραζόμαστε το πρόβλημα του συνανθρώπου μας, αναθεωρούμε τις αξίες της ζωής. Αναδιατάσσουμε τις προτεραιότητες και τελικά μεταβάλλουμε τη στάση ζωής μας.
Και αυτό είναι μια συλλογική κατάκτηση που θα αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη και κρίσιμη όταν θα έχει παρέλθει η δραματική εμπειρία του τυφώνα COVID-19.

Μια εμπειρία που θα μας αλλάξει όλους. Το κράτος, την κοινωνία, τους πολίτες, όλους. Ο εθελοντισμός, και οι πανανθρώπινες αξίες που αυτός αντιπροσωπεύει, θα είναι εκεί την επόμενη ημέρα, μια πυξίδα σ’ έναν κόσμο που άλλαξε. Δεν χρειαζόμαστε τους εθελοντές διότι το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον ιό. Χρειαζόμαστε τον εθελοντισμό γιατί θα είναι οι ανθρώπινες αξίες που θα μας οδηγήσουν με ασφάλεια στον νέο κόσμο που θα δημιουργηθεί. Η νέα εποχή θα χρειαστεί πάνω από όλα την απλή, ανόθευτη αλληλεγγύη προς το συνάνθρωπο.