Η επιστροφή των κρατιστών

Την ώρα που η ανθρωπότητα δίνει την άνιση μάχη για την επιβίωσή της απέναντι στη φονική πανδημία, θεώρησαν κάποιοι ως κατάλληλη ευκαιρία για να δικαιώσουν –μια ακόμη φορά– με ενθουσιασμό τις κρατικίστικες ιδεοληψίες τους. Δεν διστάζουν, στο όνομα της συλλογικής προσπάθειας της επιστήμης, των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δυνάμεων της χώρας να διαλαλήσουν την «επιστροφή του κράτους».

 

Αφορμή η καθολική –και ηρωική στην περίπτωση του ανθρώπινου δυναμικού– κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού για την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κορωνοϊό. Λες και δεν πρόκειται για την αυτονόητη υποχρέωση ενός κράτους που εισπράττει διά βίου τους φόρους και τις ασφαλιστικές εισφορές των πολιτών προκειμένου να διασφαλίσει το θεμελιακό τους δικαίωμα στην υγεία. Στόχος βέβαια των κρατιστών δεν είναι η εξύμνηση του ΕΣΥ –τις ελλείψεις του οποίου δεν διστάζουν να αξιοποιήσουν για τις αντιπολιτευτικές τους ανάγκες–αλλά η απαξίωση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στις υπηρεσίες υγείας. Λες και θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς το σύστημα υγείας στη χώρα μας –και στον κόσμο–χωρίς την ενεργή συμβολή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η συντονισμένη κοινή προσπάθεια δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην καταπολέμηση του κορωνοϊού σε παγκόσμιο επίπεδο είναι χαρακτηριστική.

 

Το κράτος είναι το θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Νομοθετεί, θωρακίζει τους θεσμούς, θέτει τους κανόνες και ελέγχει την εφαρμογή τους, διασφαλίζει την ισοτιμία και ισοπολιτεία, την κοινωνική δικαιοσύνη. Δημιουργεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ιδιωτική, ατομική και ομαδική επιχειρηματική δραστηριότητα των πολιτών που συμβαδίζει με την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία. Το κράτος δεν είναι ο μπαμπούλας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όπως θέλουν οι κρατιστές, δεν την απαξιώνει και δεν την στραγγαλίζει. Αντίθετα την ενθαρρύνει και την αξιοποιεί συνεργαζόμενο με αυτήν.

 

Η επιλογή του «εχθρού» ήταν πάντα η προσφιλής τακτική για τη δικαίωση των ιδεοληψιών. Γι’ αυτό και οι οπαδοί της επιστροφής του κράτους επέλεξαν ως «εύκολους» αντιπάλους διάφορους λαϊκιστές ηγέτες ως δήθεν εκπροσώπους της φιλελεύθερης Δημοκρατίας την οποία απορρίπτουν μετά βδελυγμίας. Αναφέρονται συνήθως στον ανεξέλεγκτο Τραμπ που πολέμησε λυσσαλέα, από την πρώτη στιγμή της θητείας του, το Obamacare ή στον αλλοπρόσαλλο Τζόνσον που οδηγεί τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο στο healthxit. Τα παραδείγματα αυτά δείχνουν πόσο επικίνδυνος μπορεί να γίνει ο λαϊκισμός, όταν επιβραβεύεται στην κάλπη.

 

Η διατυμπανιζόμενη «επιστροφή του κράτους» κρύβει και έναν ακόμη κίνδυνο. Ποιο ακριβώς κράτος επιστρέφει; Το κράτος που οικοδομήθηκε συστηματικά στα χρόνια της μεταπολίτευσης; Το γραφειοκρατικό, αναχρονιστικό κράτος που μας οδήγησε στην κρίση; Το πελατειακό κράτος που άντεξε ακόμα και στις περιόδους εκσυγχρονισμού της χώρας και χρησιμοποιήθηκε για τις ψηφοθηρικές ανάγκες όλου του πολιτικού φάσματος; Η χώρα χρειάζεται ένα νέο, σύγχρονο, δημοκρατικό, φιλελεύθερο και αποτελεσματικό κράτος που θα συμβαδίσει με τις κατακτήσεις και τα προτάγματα της εποχής. Το παλιό κράτος ας μείνει στα μυαλά και τις προσδοκίες των κρατιστών.