Edito 302

Το ξέραμε, αλλά είναι άλλο να το ξέρεις από δημοσιογραφικά παρασκήνια και άλλο να στο λέει κατάμουτρα ο Ερντογάν, επίσημα στην Αθήνα, και να μην μπορεί να τον διαψεύσει κανείς. Το 2004, Τάσος Παπαδόπουλος και Κώστας Καραμανλής παρακαλούσαν να αναβληθούν τα δημοψηφίσματα για το σχέδιο Ανάν και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία, που θεωρούσε από το 1974 «λυμένο» το Κυπριακό ζήτημα διά των όπλων, είχε την ωριμότητα να παραδίδει εδάφη που είχε κατακτήσει στρατιωτικά, να αποσύρει το στρατό της και να αφήνει τον τουρκοκυπριακό τομέα να ταξιδέψει στα πιο ανεπτυγμένα από την ίδια σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι εμείς, δέσμιοι του λαϊκισμού και της πατριδοκαπηλείας, δεν μπορούσαμε να κάνουμε τους συμβιβασμούς που οδηγούσαν στην ειρήνη. Δέσμιοι της δημαγωγίας του «όλα ή τίποτα», για άλλη μια φορά πετύχαμε μια «υπερήφανη» ήττα. Τώρα, όπως και με την «ηρωική» μας στάση στο όνομα της Μακεδονίας, προσπαθούμε να επιτύχουμε αυτά που περήφανα απορρίπταμε τότε. Δεν είναι περίεργο που αύτη η χώρα χρεοκόπησε. Θα μας πάρει καιρό να συνειδητοποιήσουμε πόσα πολλά πράγματα χάσαμε τα τελευταία χρόνια.

Καθώς η τουρκική αντιπροσωπεία αφήνει την Ελλάδα, ας σκεφτούμε πώς οι δυο χώρες εκμεταλλεύτηκαν τη δεκαετία που πέρασε, πού ήταν στην αρχή της και πού βρίσκονται τώρα. Η Ελλάδα, μετά από μια πραγματικά μεγάλη προσπάθεια στα χρόνια του ’90, είχε φτάσει στο στενό κύκλο, στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχε μπει στη ζώνη του ευρώ. Είχε μειώσει τον πληθωρισμό από διψήφια νούμερα στο 2%, είχε για χρόνια μια συνεχή ανάπτυξη πάνω από 3%. Με μια σειρά δημόσιων έργων μεγάλης κλίμακας, μετρό, αεροδρόμια, γέφυρες, είχε αλλάξει την όψη της χώρας, ετοίμαζε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ασκούσε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποδεχόταν τους ηγέτες των χωρών στην Αρχαία Αγορά, η πρόσφατη ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων συμβόλιζε την προσπάθεια μιας πόλης που αναπτύσσεται και υποδέχεται τον κόσμο. Την ίδια εποχή, η Τουρκία ήταν μια χώρα βυθισμένη στα προβλήματα, με πληθωρισμό θηριώδη που έφτανε στο 99%, με αρνητική ανάπτυξη για χρόνια, σε εμφύλιο με τους Κούρδους, μια χώρα με τριτοκοσμικά χαρακτηριστικά που κατέφευγε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η Ελλάδα του στενού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έβαζε τους όρους για την ένταξή τους ή όχι στην Κοινότητα. Η συνέχεια της ιστορίας είναι γνωστή. Λένε ότι ο εκσυγχρονισμός είναι σαν το ποδήλατο, αν δεν κάνεις πετάλι πέφτεις. Εμείς κάναμε ανάποδο πετάλι. Χαμένοι σε δημοψηφίσματα του Χριστόδουλου για τις ταυτότητες, εχθροί κάθε μεταρρύθμισης, σε απόκλιση αντί για σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά κεκτημένα. Και οι λίγες κατακτήσεις των προηγούμενων χρόνων ακυρώθηκαν, το ελληνικό κατεστημένο μπροστά στο φόβο να χάσει τα προνόμιά του επέλεξε τη στασιμότητα, την περιχαράκωση σε ιδεολογήματα και ψευδαισθήσεις, σε μύθους της δεκαετίας του ’70. Το ρολόι γύρισε πίσω, ο κόσμος άλλαξε και η Ελλάδα, χωρίς παραγωγή, με ανύπαρκτη ανταγωνιστικότητα, χωρίς διεθνή παρουσία, εγκλωβισμένη, φοβισμένη να αντιμετωπίσει τον κόσμο, κατανάλωσε κοινοτικά πακέτα και φτηνά δάνεια μέχρι να τελειώσουν, χωρίς να σκέφτεται ούτε μια στιγμή το τέλος αυτού του κατήφορου. Ξεκίνησε τη δεκαετία στο στενό πυρήνα της Ευρωζώνης και την τελειώνει στην εξώπορτα.

Την ίδια εποχή η Τουρκία κατέβαζε τον πληθωρισμό της σε ρεαλιστικά επίπεδα, ανέπτυσσε την οικονομία της, από αρνητικό έδαφος πέρασε στην ανάπτυξη, φέτος περιμένουν αύξηση 6%. Χρησιμοποίησε το ΔΝΤ με τον καλύτερο τρόπο, έλυσε τα προβλήματά της μόνη της τόσο γρήγορα που δεν χρειάστηκε καν όλα τα δάνεια, διέκοψε τη σύμβαση με το Ταμείο πριν τη λήξη της. Μέχρι και τράπεζά της πούλησε στην ελληνική Εθνική. Αν είχε συμβεί ανάποδα, ακόμα θα φωνάζαμε «οι προδότες στο Γουδί». Ακόμα και το μικρό τουρκοκυπριακό έδαφος μέσα σε 6 χρόνια είχε όση ανάπτυξη δεν είχε τα προηγούμενα 30. Ανοίγεις ευρωπαϊκά περιοδικά και βλέπεις διάσημους σχεδιαστές, αρχιτέκτονες, εικαστικούς καλλιτέχνες, από την «κατεχόμενη» Κύπρο. Την ίδια ώρα εμείς φτάσαμε την ημερήσια τηλεθέαση στις 5 ώρες και 9 λεπτά, έχουμε το χαμηλότερο ποσοστό ανάγνωσης εφημερίδων και βιβλίων. Οι άλλοι λύνουν τα προβλήματά τους και μάλιστα εν μέσω των πιο δύσκολων συνθηκών, με παρακράτος, στρατηγούς, εμφυλίους, κι εμείς σε μια δυτική, δημοκρατική χώρα δεν μπορούμε να λύσουμε ούτε το παραμικρό. Νιώθουμε μόνο «δίκαιη οργή».

Κάπως έτσι, μ’ αυτή την πορεία, δεν είναι περίεργο, που τώρα ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών μάς βγαίνει από τα αριστερά, λέει ότι οι εξοπλισμοί καταστρέφουν τις χώρες μας, ότι οι δυο λαοί δεν χρειάζονται κανόνια και υποβρύχια. Και δεν είναι επίσης περίεργο πως ακόμα και τώρα στους τοίχους της Αθήνας υπάρχει μια αφίσα που δείχνει τον Παπανδρέου με φέσι, που καταγγέλλει το «νέο ραγιαδισμό». Που ακροδεξιοί εκφοβίζουν και προαναγγέλλουν ανύπαρκτα αιματηρά επεισόδια, αν έρθει ο Ερντογάν, που αριστεροί καταγγέλλουν ότι η επίσκεψη έχει σκοπό την «απεμπόληση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων», που αριστεροδέξιοι στις εφημερίδες προειδοποιούν «μην ακούτε τις εκκλήσεις για αμοιβαία μείωση εξοπλισμών, είναι πρόταση του λύκου, η Τουρκία έχει υπερεξοπλιστεί ήδη και τα λέει για να μην εξοπλιστούμε εμείς». Μια χαμένη δεκαετία, κανένα δίδαγμα δεν μας άφησε. Ακόμα και στο χείλος της χρεοκοπίας, η ελληνική καθυστέρηση κρατάει τη χώρα στη στασιμότητα με όπλο το λαϊκισμό, τη δημαγωγία, το φόβο.