Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να υποστηρίξει κανείς ότι θα πρέπει να κουρευτεί το ελληνικό δημόσιο χρέος. Δυστυχώς, υπάρχουν και ορισμένοι άλλοι λόγοι που σε αναγκάζουν να σκεφτείς ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Και ότι η λύση του κουρέματος, ίσως να μην είναι η ιδανική.
Ένας καλός λόγος για να κουρευτεί το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι το θηριώδες ύψος του. Το τρίτο τρίμηνο του 2013 ήταν στο 171,8% του ΑΕΠ. Υπάρχουν άλλες χώρες με ακόμη υψηλότερο χρέος (η Ιαπωνία), αλλά καμία με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Δηλαδή με πολύ μικρή παραγωγική βάση, με πολύ περιορισμένες εξαγωγές, με μεγάλο, πολυδάπανο και κυρίως αντιπαραγωγικό δημόσιο τομέα.
Αναλογιζόμενος κανείς αυτούς τους δύο παράγοντες, το ύψος του χρέους και τη δομή της ελληνικής οικονομίας, αναγκαστικά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο. Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη αν θυμηθεί κανείς (και πώς να το ξεχάσει;) ότι η ανεργία στην Ελλάδα ήταν τον περασμένο Οκτώβριο 27,8% και η ανεργία των νέων 57,9%. Η εικόνα σκοτεινιάζει και άλλο αν σκεφτείς ότι οι Έλληνες που έχουν δουλειά είναι 3 εκατομμύρια 600 χιλιάδες και οι Έλληνες που δεν έχουν (άνεργοι και οικονομικά ανενεργοί) είναι 4 εκατομμύρια 747 χιλιάδες. Πώς οι εργαζόμενοι Έλληνες θα καταφέρουν να υποστηρίξουν τους άνεργους και τους συνταξιούχους –ένα κράτος που θα δαπανήσει το 2014 το 42,1% του ΑΕΠ για να καλύψει τις πρωτογενείς του δαπάνες και τους τόκους για την εξυπηρέτηση του χρέους– παραμένει μυστήριο.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο ούτε από πολιτικής άποψης. Τέσσερα χρόνια μετά τη χρεοκοπία της Ελλάδας σχεδόν όλα τα ελληνικά πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να έχουν ως βασική τους προτεραιότητα την προστασία του πελατειακού τους δικτύου. ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, που αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν τα προηγούμενα χρόνια το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, απειλούνται με αφανισμό, κυρίως διότι νόμισαν ότι μπορούν να είναι υπηρέτες δύο αφεντάδων: του Μνημονίου και των πελατειακών τους συμφερόντων. Φυσικά δεν τα κατάφεραν, με αποτέλεσμα η δημοσιονομική προσαρμογή να έχει επιτευχθεί χωρίς να έχουν εξαλειφθεί τα αίτια που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία, συνεπώς τα αποτελέσματα είναι προσωρινά. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές και δημοτικές εκλογές είναι πολύ πιθανό να δείξουν πως ούτε ο δεύτερος αφέντης έμεινε ικανοποιημένος, αποσταθεροποιώντας ακόμη περισσότερο μια κυβέρνηση που διαθέτει πλειοψηφία μόλις τριών εδρών στη Βουλή.
Γιατί, λοιπόν, δεν πρέπει να κουρευτεί το χρέος της Ελλάδας, μιας χώρας χρεοκοπημένης οικονομικά και πολιτικά; Διότι απλούστατα το μεγαλύτερο μέρος του χρέους το έχουμε απέναντι στους εταίρους μας στην Ευρωζώνη. Το 2014 η Ελλάδα θα χρωστάει 320,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 235,7 δισ. σε κράτη της Ευρωζώνης και στο ΔΝΤ. Η Ευρωζώνη φαίνεται αποφασισμένη να αναδιαρθρώσει μια ακόμη φορά ένα μέρος των δανείων, με στόχο το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους να κυμαίνεται τα επόμενα χρόνια μεταξύ 3%-4% του ελληνικού ΑΕΠ. Το χρέος μας θα εξακολουθήσει να είναι υπερβολικά μεγάλο, αλλά τουλάχιστον θα μπορούμε να το εξυπηρετούμε.
Βέβαια, με τόσο μεγάλο χρέος η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού τα επόμενα χρόνια, δηλαδή θα είναι ευάλωτη σε κάθε ξαφνική μεταβολή της διάθεσης των επενδυτών. Αν αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος δεν θα μπορεί να δανείζεται τόσο εύκολα, ε, δεν είναι τόσο κακό αν θυμηθεί κανείς πού «επένδυσε» το Δημόσιο τα προηγούμενα δανεικά. Δυστυχώς αυτό σημαίνει ότι και οι ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις θα έχουν υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης εξαιτίας της μειωμένης φερεγγυότητας του ελληνικού κράτος.
Το βασικό ερώτημα παραμένει, πώς θα παρουσιαστούμε στους εταίρους μας, ορισμένοι εκ των οποίων είναι φτωχότεροι από εμάς, και θα απαιτήσουμε να μας χαρίσουν τα χρήμαά τους; Θα ήταν ανήθικο και από πολιτικής άποψης επιζήμιο να επιδιώξουμε το κούρεμα του ελληνικού χρέους.
Η κατάλληλη στιγμή για το κούρεμα του χρέους ήταν το 2010, προτού αρχίσει η μεταφορά του από τις πλάτες των ιδιωτών πιστωτών στις πλάτες των φορολογουμένων της Ευρωζώνης. Χάσαμε εκείνη την «ευκαιρία» γιατί δεν είχαμε κανένα σύμμαχο που να υποστηρίζει ότι πρέπει να κουρευτούν οι ιδιώτες πιστωτές και γιατί η γερμανική και η γαλλική κυβέρνηση δεν ήθελαν επ’ ουδενί να επωμιστούν μια δεύτερη διάσωση των τραπεζών τους μετά το 2008. Ήταν ανήθικη η απόφαση για μεταφορά του ελληνικού χρέους από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα, αλλά εκείνη την απόφαση την πήραν οι ηγέτες της Ευρωζώνης, όχι εμείς. Εμάς, μας επιβλήθηκε.
Οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι, αντί να διεκδικήσουμε το «κούρεμα» του χρέους μας, να ζητήσουμε περισσότερη χρηματοδότηση από την Ε.Ε. ώστε και να εκσυγχρονίσουμε τις υποδομές μας και τη λειτουργία του ελληνικού κράτους προκειμένου να προσφέρει στους πολίτες του καλύτερες υπηρεσίες με μικρότερο κόστος.
Ακόμη χρησιμότερο ώστε να γίνει το χρέος μας βιώσιμο θα ήταν να ασχοληθούμε με τα θεμελιώδη προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, με πρώτα και καλύτερα την εξαιρετικά προβληματική λειτουργία της δικαιοσύνης, τη βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, την αντιμετώπιση του εξτρεμισμού και του δογματισμού (ας μην ξεχνάμε ότι στις δημοσκοπήσεις τρίτο κόμμα είναι η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή), τη διαφθορά και το φορολογικό σύστημα, το συνταξιοδοτικό σύστημα και βέβαια τις πελατειακές σχέσεις.
«Βλέποντας τη σπουδαία δουλειά που γίνεται σε αυτές δομές, θα έλεγα ότι αυτή η επίσκεψη ήταν για μένα ένα δώρο Χριστουγέννων» τόνισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
9°
