Όταν συνάντησα για πρώτη φορά τον μικρό Αλέξη, για να τον γνωρίσω στους αναγνώστες μου στον «Ταχυδρόμο» των «Νέων», προερχόταν από ένα θρίαμβο: ο συνδυασμός του είχε πάει καλά στις δημοτικές εκλογές. Ήρθε στο ραντεβού μέσα από τις λέξεις και μου είπε ότι διαβάζει τους κλασικούς («τον Μπαλζάκ;», τον ρώτησα, «όχι, πιο κλασικούς», απάντησε, εννοούσε ότι διαβάζει τον Λένιν, το «Ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω», που πίστευα ότι είχε μάθει απέξω ήδη όταν ήταν στην ΚΝΕ). Φαίνεται ότι συνεχίζει να διαβάζει ακόμα πιο κλασικούς.
Στην ομιλία του στη Βουλή, την αποφράδα Τετάρτη με τους τρεις δολοφονημένους τραπεζικούς υπαλλήλους στη Σταδίου, άρχισε με ένα απόσπασμα από τον «Ριχάρδο ΙΙΙ», του Σέξπιρ. Πολύ φαντεζί στάση. Δεν είναι ότι διαβάζει, είναι ότι θέλει να εντυπωσιάσει με τα διαβάσματά του, σκέφτεσαι, ιδίως αν εργάζεσαι στο χώρο του βιβλίου.
Η μέρα εκείνη δεν προσφερόταν για εντυπωσιασμό, για κοίτα-τι-σπουδαίος-είμαι, για «στον καθρέφτη σου κοιτιέσαι…». Ήταν μέρα οδύνης και αυτοκριτικής. Ως τότε έλεγα, δεν μπορεί, τόσο διάβασμα έχει ρίξει, θα έμαθε να βλέπει τον κόσμο και να τον εξηγεί – άλλωστε όπως έγραφε ο Πουλαντζάς που ήξερε και τον Μαρξ, τους οποίους επίσης ο μικρός Αλέξης λέει ότι έχει διαβάσει, αν δεν τον εξηγήσεις πώς θα τον αλλάξεις; Όταν τέλειωσε το λογύδριο, όμως, ήμουν πια πεισμένος. Τίποτα δεν βλέπει, μόνο τα τσιτάτα και τα κομματικά κλισέ που εκφωνεί.
Κάτι φίλοι μου της ψυχολογίας λένε ότι δεν αρκεί να είσαι διαβαστερός για να είσαι υπεύθυνος. Διαφωνώ μαζί τους. Αν είσαι διαβαστερός, αν διαβάζεις μάλιστα «τους κλασικούς», όταν μεγαλώσεις γίνεσαι υπεύθυνος, περίπου χωρίς να το καταλάβεις. Κι όταν είσαι υπεύθυνος, ακόμα και ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ να είσαι, καταλαβαίνεις ότι ακόμα και τη μεγαλύτερη κρίση να έχεις να αντιμετωπίσεις, πρώτα φροντίζεις για τη ζωή των ανθρώπων τους οποίους υπηρετείς, ύστερα για τις περιουσίες τους, μετά για την ελευθερία τους και τέλος για το δίκιο τους – αν υποθέσουμε ότι ξέρεις ποιο είναι το δίκιο τους. Ο μικρός Αλέξης, όμως, πασχίζει μόνο για το δίκιο τους (παριστάνει μάλιστα ότι ξέρει καλά τι πρέπει να κάνει αυτός για το δίκιο των άλλων), ενώ έχει αποτύχει, χρόνια τώρα, να προστατεύσει και την ελευθερία τους και τις περιουσίες τους και τη ζωή τους.
Είμαι απελπισμένος. Ο μικρός Αλέξης (Τσίπρας) δεν θα μεγαλώσει ποτέ – η τελευταία ευκαιρία του δόθηκε τον Δεκέμβρη του 2008, αλλά δεν την άδραξε, διάβαζε φαίνεται τα συνθήματα στους τοίχους. Έχει μπερδευτεί, νομίζει ότι το παν είναι η γοητεία (η εξέγερση, η νεότητα, η εξουσία, το αντιεξουσιαστικό προφίλ), αλλά το παν είναι η ελευθερία, οι περιουσίες, οι ζωές…
Δεν τον παρεξηγώ. Τους μικρούς δεν τους παρεξηγούμε, τους κατανοούμε. Αλλά, πάλι, το διάβασμα δεν είναι σπατάλη χρόνου, έχει νόημα αν κάποια στιγμή σε οδηγεί στην εκλογίκευση της ζωής. Θέλω να πω, δηλαδή, ότι το παιχνίδι της πολιτικής παίζεται από μεγάλους. Αλλιώς γίνεται επικίνδυνο.
14°
