Οι άλλοι Βαλεντίνοι

Για όλους τους γκέι ερωτευμένους η ημέρα του αγίου Βαλεντίνου ίσως να μην είναι η πλέον κατάλληλη για να γιορτάσουν τον έρωτά τους. Μια καλή εναλλακτική ημερομηνία θα ήταν η 7η Οκτωβρίου, ημέρα που η ορθόδοξη Εκκλησία τιμάει τη μνήμη των αγίων Σέργιου και Βάκχου.

Ο Σέργιος και ο Βάκχος ήταν δύο ρωμαίοι στρατιώτες στη Συρία που μαρτύρησαν με εντολή του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού το 303 μ.Χ. Σύμφωνα με το συναξάρι (μπορείτε να βρείτε μετάφραση από τα αρχαία ελληνικά εδώ) ήταν «αχώριστοι στο στρατό των ανθρώπων» όχι όμως «σύμφωνα με τη φύση, αλλά με το πνεύμα» (με αυτή τη φράση ο χριστιανός συγγραφέας προσπαθεί να διαχωρίσει τη σχέση τους από αυτά που έκαναν οι ειδωλολάτρες). Αφού καταδόθηκαν στον αυτοκράτορα ως κρυπτοχριστιανοί, ο τελευταίος διατάζει να διαπομπευτούν στους δρόμους της πόλης φορώντας γυναικεία ρούχα. Κατά τη διάρκεια της διαπόμπευσής τους ψέλνουν ότι ο Κύριος «μας έντυσε σαν νύφες και μέσα από την εξομολόγηση μας ένωσε μαζί Του».

Στη συνέχεια ο Βάκχος μαστιγώνεται μέχρι θανάτου και το ίδιο βράδυ εμφανίζεται σαν όραμα στον απαρηγόρητο Σέργιο με τη μορφή αγγέλου. «Γιατί κλαις και θρηνείς αδελφέ μου; Κι αν χωριστήκαμε στο σώμα, τα δεσμά που μας ενώνουν παραμένουν». Ο Σέργιος του απαντά «Τώρα που η καρδιά μου είναι τόσο γεμάτη θα ακολουθήσω τις εντολές σου». Ο Βάκχος τον ενθαρρύνει να μην χάσει την πίστη του και να πιει το πικρό ποτήρι μέχρι το τέλος: «Βιάσου λοιπόν αδελφέ μου, καταδίωξέ με και στο τέλος της κούρσας θα με έχεις ξανά. Εκεί που βρίσκομαι το στέμμα της δικαιοσύνης σε περιμένει». Την επόμενη μέρα ο Σέργιος αναγκάζεται να τρέξει εννιά μίλια φορώντας στα πόδια του μπότες με καρφιά. Βλέποντας ότι και μετά από αυτό το μαρτύριο αρνείται να αλλαξοπιστήσει ο αυτοκράτορας διατάζει να τον αποκεφαλίσουν.

Αιώνες αργότερα η ιστορία του Σέργιου και του Βάκχου έκανε τον καθηγητή Τζόν Μπόσγουελ να ασχοληθεί με το έθιμο της «αδελφοποίησης». Σύμφωνα με τον καθηγητή με αυτή την τελετή η αρχαία εκκλησία ευλογούσε τις ενώσεις ατόμων του ίδιου φύλου. Στην παρακάτω εικόνα του 7ου αιώνα από το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, βλέπουμε τον Σέργιο και τον Βάκχο να «αδελφοποιούνται» φορώντας τα ίδια ρούχα και από πάνω την εικόνα του Ιησού να τους ευλογεί. Για τις γυναίκες υπάρχει αντίστοιχα η ιστορία της αγίας Περπετούας και της δούλας της Φηλικιτάτης, δυο χριστιανές από τη βόρεια Αφρική που μαρτύρησαν μαζί στην αρένα με τα θηρία τον 3ο αιώνα μ.Χ. – λίγες μέρες αφού είχαν γίνει και οι δύο μητέρες. Η μνήμη τους γιορτάζεται την 1η Φεβρουαρίου.

Ιστορικά πάντως λίγοι άγιοι κατέχουν τόσο περίοπτη θέση στο πάνθεο της ομοφυλοφιλικής κουλτούρας όσο ο άγιος Σεβαστιανός που γιορτάζει στις 18 Δεκεμβρίου. Στρατιωτικός κι αυτός, ο Σεβαστιανός ήταν αξιωματικός της πραιτωριανής φρουράς όταν το 288 μ.Χ. καταδικάστηκε σε θάνατο από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό επειδή βοηθούσε χριστιανούς κατάδικους. Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο Σεβαστιανός υπήρξε ευνοούμενος του αυτοκράτορα που με αυτό τον τρόπο τον τιμώρησε για την προδοσία του. Ο Διοκλητιανός διέταξε να τους τοξότες του να τον δέσουν σε ένα στύλο και να τον σκοτώσουν με τα βέλη τους.

Η εικόνα του δεμένου, αθλητικού και ημίγυμνου νεαρού με το συμβολισμό των βελών που διεισδύουν στο κορμί του και την έκφραση του προσώπου του που φαίνεται να συνδυάζει την ερωτική έκσταση με τον πόνο υπήρξε ακαταμάχητη για τους διασημότερους καλλιτέχνες και δημιουργούς. Το μαρτύριό του έγινε πίνακας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους, όπως ο Μαντένια, ο Μποτιτσέλι, ο Ρούμπενς και ο Ελ Γκρέκο. Η ιστορία του ενέπνευσε γκέι συγγραφείς όπως ο Τόμας Μαν, ο Τενεσί Γουίλιαμς, ο Ζαν Κοκτώ, ο Όσκαρ Γουάιλντ και ο Μαρσέλ Προυστ. Από την εικόνα του εμπνεύστηκαν οι REM το βιντεοκλιπ "Losing my Religion". Kαι το 1976 ο γκέι σκηνοθέτης Ντέρεκ Τζάρμαν γυρίζει την ταινία «Σεβαστιανός» όπου ο πανέμορφός πρωταγωνιστής τιμωρείται από τον ανώτερό του Σεβήρο που τον βιάζει και τον εκτελεί όταν αρνείται τον έρωτά του.

Ένα δείγμα από τα πολυάριθμα έργα τέχνης με πρωταγωνιστή τον άγιο μπορείτε να δείτε παρακάτω.

Ελ Γκρέκο

Πέτερ-Πολ Ρούμπενς 

Αντρέα Μαντένια

Σύνθια Καράλα

Γιούκιο Μισίμα 

Από τον Σεβαστιανό του Τζάρμαν 

Περιοδικό Refresh

Και για να κλείσουμε, η εικόνα που θα δείτε παρακάτω προέρχεται από ορθόδοξη εκκλησία στο Κόραμα της Καππαδοκίας (Γκιερεμέ στα τούρκικα). Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο ο άγιος Ονούφριος –ερημίτης του 4ου αιώνα μ.Χ. – υπήρξε ερμαφρόδιτος. H ιστορία έχει ως εξής: πριν γίνει ερημίτης, ο Ονούφριος ήταν γυναίκα και μάλιστα πόρνη και πολύ όμορφη. Ασπαζόμενη τον χριστιανισμό αποφάσισε να εγκαταλείψει την πορνεία, πλην όμως οι άντρες συνέχιζαν να την προσεγγίζουν ερωτικά. Για να γλυτώσει, προσευχήθηκε στο Θεό να την κάνει άσχημη. Πράγματι απέκτησε αντρικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως να εγκαταλείψει και τη γυναικεία της φύση. Στην τοιχογραφία ο καλλιτέχνης έχει αποδώσει τόσο τη μακριά γενειάδα όσο και το γυναικείο στήθος της. Προέρχεται από τη λεγόμενη «εκκλησία των φιδιών» που χτίστηκε τον 11ο αιώνα μέσα στους ηφαιστειογενείς βράχους της Καππαδοκίας.

* Το κείμενο προέρχεται από το αρχείο μου καθώς έχει δημοσιευτεί στο μπλογκ μου τον Φεβρουάριο του 2009.