Διαψεύσεις, μύθοι, ψευδαισθήσεις και αυταπάτες της δεκαετίας που τελειώνει.
Πρώτα κατεδαφίστηκε η βεβαιότητα της βεβαιότητας. Μάθαμε –με βίαια ξαφνικό τρόπο– ότι ο σχεδιασμός μας ανατράπηκε: Δεν θα αυξηθεί αλλά θα μειωθεί ο μισθός μας, δεν θα αλλάξουμε δουλειά αλλά θα τη χάσουμε, δεν θα πάρουμε τη σύνταξη που νομίζαμε, δεν θα μπορούμε να μεταφέρουμε χρήματα στο εξωτερικό για κάμποσα χρόνια, δεν θα έχουμε καν καταθέσεις, θα πληρώνουμε φόρο για το ακίνητό μας, δεν θα είναι αυτονόητη η παρουσία μας στην ευρωζώνη, θα έχουμε νεοναζιστικό κόμμα στη Βουλή, θα διδαχθούμε τη δύσκολη αλφαβήτα του προσφυγικού.
Μετά κατέρρευσε η εναλλακτική του αντιμνημονίου. Όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν στα χρόνια της κρίσης αποδέχθηκαν στην πράξη ότι η λιτότητα και η υπακοή στους ευρωπαϊκούς, δηλαδή γερμανικούς, δημοσιονομικούς κανόνες είναι μονόδρομος για μια χώρα που χρεοκόπησε.
Σχεδόν ταυτόχρονα καταρρίφθηκε ο διαχωρισμός σε «γερμανοτσολιάδες» και πατριώτες. Όλοι οι πρωθυπουργοί της δεκαετίας προσπάθησαν να συνεννοηθούν με τη Μέρκελ και συμμορφώθηκαν στις υποδείξεις.
Δεν άργησε να φανεί ότι η απόδοση των ελληνικών δεινών στους «κακούς Γερμανούς» είναι μύθος. Από ένα σημείο και μετά, ειδικά όταν άρχισαν να μας παρασέρνουν οι άνεμοι του προσφυγικού, η καγκελάριος έγινε δύναμη του καλού και προστάτης των αδυνάτων.
Δεν ήταν αυτές οι μοναδικές ψευδαισθήσεις που κατέρρευσαν. Το «νέο» ως πανάκεια και προοπτική δεν υπάρχει πια. Νέα κόμματα εξαϋλώθηκαν (ΔΗΜΑΡ, Ποτάμι, ΚΙΔΗΣΟ, ΑΝΕΛ, ΛΑΕ, Πλεύση κ.ά.) μετά από ένα βραχείας διάρκειας τίναγμα ή χωρίς αυτό. Ούτε καν οι νέοι πολιτικοί δεν κυριάρχησαν, οι παλιές καραβάνες και τα τζάκια επικράτησαν.
Δεν υπάρχει πια ούτε η συλλογική πεποίθηση ότι τα ΜΜΕ λύνουν και δένουν. Έπεσαν παταγωδώς έξω στο δημοψήφισμα, δεν εκτίμησαν σωστά το αποτέλεσμα σε μια-δυο εκλογικές αναμετρήσεις, απαξιώθηκαν –μαζί με τις εταιρείες δημοσκοπήσεων– κατά τρόπο που φαίνεται μη αναστρέψιμος.
Μία από τις μεγαλύτερες αυταπάτες που μας εγκατέλειψαν είναι ότι ο λαός ξεσηκώνεται όταν αδικείται πολύ και ότι η αλλαγή έρχεται από κάτω. Τίποτα φοβερό δεν έφερε η βουή του πλήθους. Η νίκη του αντιμνημονίου το 2015, μέσα από τις κραυγές των Αγανακτισμένων, ήταν θεωρητική. Στην πράξη μεταφράστηκε σε οριστική ήττα, αφού κέρδισε ο αντιμνηνονιακός ΣΥΡΙΖΑ που όμως γρήγορα έγινε μνημονιακός. Ταυτόχρονα ηττήθηκε και η Αριστερά, η ιδέα δηλαδή ότι υπάρχει άλλος δρόμος, σοσιαλιστικός, για την κατάκτηση της κοινωνικής ευτυχίας. Με τη βοήθεια των ανεκδιήγητων ΑΝΕΛ η «πρώτη φορά Αριστερά» έγινε «πρώτη φορά τόση διάψευση» και κάπως έτσι επιστρέψαμε στην προτέρα κατάσταση: ΝΔ-ΠΑΣΟΚ με το ΠΑΣΟΚ να λέγεται ΣΥΡΙΖΑ και να ’ναι στην αντιπολίτευση.
Τώρα τελειώνουμε με ένα ακόμη ψέμα, ότι η προστασία των εθνικών συμφερόντων έχει να κάνει με ψυχικές ιδιότητες, όπως το σθένος, το θάρρος και η αποφασιστικότητα. Οι Μακεδονομάχοι του χθες είναι οι φίλοι της Βόρειας Μακεδονίας σήμερα και οι διαδηλωτές με τις περικεφαλαίες είναι αυτοί που δεν ταράζονται με τον βρυχηθμό του τουρκικού θηρίου.
Διαψεύστηκε ακόμη η προσδοκία ότι πέφτοντας στα βράχια της κρίσης, αναγκαστικά, θα αλλάξουμε. Αρνηθήκαμε επίμονα την αλλαγή μας και είμαστε πάνω-κάτω στα ίδια με πριν – με λιγότερα λεφτά. Ούτε ισχυρή παραγωγική βάση αποκτήσαμε, ούτε αποτελεσματικό κράτος, ούτε στέρεους θεσμούς, ούτε βέβαια επαφή με την καινοτομία και την τεχνολογική πρωτοπορία. Δεν απαλλαγήκαμε από τον διαβόητο πελατειασμό μας, από τους παθολογικούς αναχρονισμούς μας και από τη εμφυλιοπολεμικά μοτίβα μας.
Κάπως έτσι βγήκαμε τελευταίοι από την κρίση, πληρώνοντας μεγαλύτερο κόστος από όλους τους άλλους, υποφέροντας περισσότερο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και εγκαταλείποντας τη μία μετά την άλλη, επώδυνα και βασανιστικά, τις εθνικές μας αυταπάτες.
Σημεία αναφοράς που δεν αγγίχτηκαν είναι ότι οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι. Επίσης, ότι ακόμη μας σώζει η Ακρόπολη. Για πόσο;
18°
