Τις τελευταίες ημέρες, δημοσιεύεται μία σειρά από στοιχεία, τα οποία παραπέμπουν σε έξοδο από την ύφεση, ενδεχομένως και νωρίτερα από ότι είχε προϋπολογιστεί, δηλαδή από το 4ο τρίμηνο του 2013. Τα επίσημα αποτελέσματα για το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) του 4ου τριμήνου του 2013, θα ανακοινωθούν κάπου τον επόμενο μήνα (Μάρτιο).
Το ποιοτικό στοιχείο αυτή την φορά, το οποίο αλλάζει άρδην τα δεδομένα στην οικονομία, είναι η αύξηση τον περασμένο Νοέμβριο του όγκου λιανικών πωλήσεων , το οποίο συνέβη για πρώτη φορά μετά το 2010. Κι αν ο Νοέμβριος ήταν θετικός για τις λιανικές πωλήσεις, τότε κι ο Δεκέμβριος θα πρέπει να είναι θετικός λόγω εορτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να έχουμε δύο μήνες θετικούς στις λιανικές πωλήσεις του 4ου τριμήνου (στους 3). Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες ύφεσης, των τελευταίων χρόνων. Σε κάθε περίπτωση, οι μέχρι τώρα μετρήσεις παραπέμπουν τουλάχιστον σε σταθεροποίηση της οικονομίας κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2013.
Επίσης, επιβεβαιώνονται οι προγενέστερες εκτιμήσεις που ανέφεραν ότι εάν τα νομοσχέδια περί ακίνητης περιουσίας και πλειστηριασμούς είχαν ψηφιστεί νωρίτερα, τότε οι πιθανότητες να είχαμε έξοδο της ελληνικής οικονομίας στην ανάπτυξη, από το 4ο τρίμηνο του 2013 θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες.
Θα συνόψιζα τις θετικές εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας στα παρακάτω:
• Μετά από πολλές δεκαετίες θα κλείσει το 2013 με πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αυτό σημαίνει ότι για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό, έρχονται περισσότερα χρήματα στην ελληνική οικονομία, σε σχέση με αυτά που φεύγουν. Πιο συγκεκριμένα, το ισοζύγιο έκλεισε πλεονασματικό κοντά στα 3 δις (1,1% του ΑΕΠ), ενώ εκτιμάται ότι θα κλείσει πλεονασματικό και για το σύνολο του 2013.
Αυτή είναι μία πολύ θετική εξέλιξη γιατί δείχνει μία ανταγωνιστική οικονομία, η οποία δεν λειτουργεί αποκλειστικά για να καταναλώνει . Θα πρέπει όμως να ξεκαθαριστεί ότι σε κάποια φάση που τα κεφάλαια για επενδύσεις (χρηματιστήριο, άμεσες επενδύσεις, ακίνητα) αρχίσουν να εισρέουν μαζικά στην ελληνική οικονομία, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ενδεχομένως να γυρίσει παροδικά πάλι αρνητικό.
• Οι πρώτες ανακοινώσεις του Υπουργείου Οικονομικών ομιλούν για πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 1,4 δις ευρώ (0,8% του ΑΕΠ). Αυτή η εξέλιξη έχει πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα, και γιατί θα καλύψει μέρος του δημοσιονομικού κενού, αλλά κι επειδή αποτελεί το βασικό όρο για την επίτευξη συμφωνίας ελάφρυνσης του χρέους, η οποία θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του και θα αυξήσει την αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας.
• Ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων τον Νοέμβριο του 2013 αυξήθηκε κατά 2,9% έναντι του αντίστοιχου μήνα του 2012, έπειτα από 44 μήνες (Μάρτιος 2010). Επίσης, τους τρεις μήνες που προηγήθηκαν, παρατηρήθηκε μία συστηματική αποκλιμάκωση του ρυθμού πτώσης του γενικού δείκτη.
• Το λιμάνι του Πειραιά ήταν πέρσι το τρίτο μεγαλύτερο λιμάνι της Μεσογείου σε ότι αφορά την κίνηση εμπορευματοκιβωτίων, ενώ κατέκτησε τη θέση του ταχύτερα αναπτυσσόμενου λιμανιού στον κόσμο.
• Έχουμε θετικές εξελίξεις και στο μέτωπο της μεταποίησης, όπου μετά από 53 μήνες ο δείκτης Υπευθύνων Παραγγελιών ανήλθε πάνω από το επίπεδο των 50 μονάδων, το οποίο παραπέμπει σε επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης PMI διαμορφώθηκε στις 51,2 μονάδες τον Ιανουάριο, από τις 49,6 μονάδες του Δεκεμβρίου.
• Έχουμε σημαντική ενίσχυση της τουριστικής κίνησης και των εισπράξεων κατά το 2013. Το ποιοτικό στοιχείο είναι ότι καταγράφηκε επέκταση της τουριστικής περιόδου κατά το φθινόπωρο-χειμώνα και πρωτοφανής αύξηση της τουριστικής κίνησης κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2013. Πιο συγκεκριμένα, κατά το 4ο τρίμηνο του 2013 έφτασαν με έκτακτες πτήσεις από το εξωτερικό περί το 1,3 εκατ. τουρίστες, το οποίο αποτελεί αύξηση κατά 21,1% (έναντι 1,050 εκατ. το αντίστοιχο του 2012).
Για το σύνολο του 2013, ο στοίχος των 17 εκατ. τουριστών αποδείχτηκε πολύ χαμηλός, και σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος οι αφίξεις θα ξεπεράσουν τα 18 εκατ. και θα πλησιάσουν τα 18,5 εκατ. (+19,5% σε σχέση με το 2012). Επίσης οι εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 14,9% στα 11,8 δις στο 11μηνο 2013. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι εισπράξεις από τον τουρισμό λειτουργούν με πολλαπλασιαστή περί το 3. Αυτό σημαίνει έμμεση αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στα 36 δις ευρώ.
Παρόλα τα θετικά που περιγράφονται παραπάνω, υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες για το επόμενο διάστημα. Θα αναφέρω τις μεταρρυθμίσεις σε σχέση με την απελευθέρωση των αγορών και επαγγελμάτων, την βελτίωση της ρευστότητας, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις, το πρόγραμμα επανιδιωτικοποίησης των τραπεζών, τις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές, τη διαχείριση του χρηματοδοτικού κενού 2014-15.
Όλα αυτά αποτελούν πολύ σημαντικά θέματα, και η επιτυχής διαχείριση τους θα επηρεάσουν θετικά την ανάπτυξη, την αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων.
Τέλος, η γενικότερη αναταραχή στις αναδυόμενες αγορές απαιτεί αυξημένη προσοχή. Η βασική ασπίδα προστασίας της ελληνικής οικονομίας αποτελεί το γεγονός ότι είναι μέλος της ευρωζώνης. Κι αυτό γιατί το ευρώ μαζί με το δολάριο, είναι τα νομίσματα τα οποία αυτή την περίοδο προσελκύουν τα επενδυτικά κεφάλαια που «φεύγουν» από τις αναδυόμενες αγορές.
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική σταθερότητα, η διασφάλιση της ευρωπαϊκής προοπτικής εξακολουθούν να παραμένουν ως οι βασικές προϋποθέσεις για τις θετικές προοπτικές της οικονομίας.
Οι προσπάθειες το επόμενο διάστημα θα πρέπει να στοχεύουν όχι μόνο στην προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, αλλά και στο να αποτραπεί η «μόλυνση» του GRecovery.
