Στον σταθμό του Μονάχου

O επαναπατρισμός νέων Ελλήνων του εξωτερικού υψηλής ειδίκευσης και μεγάλης επιστημονικής εμπειρίας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και κυρίως δεν είναι υπόθεση κρατικών οργανισμών, δράσεων, πρωτοβουλιών και διαδικτυακών ενημερώσεων. Οι συμπατριώτες μας δεν ξενιτεύτηκαν επειδή δεν είχαν ενημέρωση για το τι συμβαίνει στον κόσμο των ελληνικών επιχειρήσεων. Και η επιδότηση κατά 70% σε μισθό άνω των 3.000 ευρώ για 12 μήνες είναι αμφίβολο αν θα λειτουργήσει ως κίνητρο επιστροφής, πέραν των καλών προθέσεων της κυβέρνησης. Όταν τα δομικά προβλήματα της ζωής και της εργασίας στην Ελλάδα, δηλαδή τα αίτια του brain drain, παραμένουν ακόμα άλυτα.

Οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται με κρατικές επιδοτήσεις μπορεί να βολεύουν κάποιες επιχειρήσεις που κυνηγούν τέτοια προγράμματα αλλά είναι προσωρινές και θνησιγενείς, αφού δεν αναφέρονται σε μια ρωμαλέα και υγιή αγορά εργασίας. Από την άλλη, η επιστροφή είναι μια πολύ προσωπική και πολυπαραμετρική υπόθεση στην οποία ο μισθός είναι μια παράμετρος. Για πολλούς και πολλές δεν είναι η πιο καθοριστική για τις αποφάσεις τους.

Όταν, για παράδειγμα, οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις υγείας αδυνατούν να οργανώσουν ορθολογικά τα απλά ραντεβού τους ταλαιπωρώντας στην αναμονή τους ασθενείς επί ώρες ολόκληρες, τι να συζητάμε; Όταν οι μισοί των εγγεγραμμένων φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια ανήκουν στην κατηγορία των «αιώνιων» ποια ανάπτυξη ψάχνουμε; Όταν οι προσοντούχοι νέοι πιστεύουν ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν θέτουν ως πρώτο το δημόσιο συμφέρον, δεν φέρονται καλά ούτε αξιοκρατικά στο προσωπικό τους και δεν διαθέτουν περιβάλλον ικανό να αξιοποιήσει το ταλέντο τους γιατί να επιστρέψουν; Ή καλύτερα γιατί να μη φύγουν; Για τον ήλιο και το τσίπουρο; Τα βρίσκουν και το καλοκαίρι.

Χαμηλές απολαβές, πολλές ώρες εργασίας, κακό εργασιακό περιβάλλον και ανασφάλεια συνθέτουν το σκηνικό της αγοράς εργασίας των μεγάλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα που συγκρινόμενες με τις αντίστοιχες του εξωτερικού φαντάζουν ως τρίτος κόσμος. Διότι σε μια χώρα που το δημόσιο ασθενεί βαριά είναι αδύνατον ο ιδιωτικός τομέας να χαίρει άκρας υγείας.  

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το καλοκαίρι στην Καθημερινή οι βασικότερες αιτίες μετανάστευσης είναι οι περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης και επαγγελματικής εξέλιξης (34,3%), οι χαμηλές απολαβές (29,9%), η αναξιοκρατία και η διαφθορά στη χώρα (27,2%). Αν σε αυτές προστεθούν η υψηλή φορολογία, το άθλιο εκπαιδευτικό σύστημα, το χάος της δικαιοσύνης, η χαμηλή ποιότητα της καθημερινότητας και η έλλειψη σεβασμού από τους κρατικούς φορείς διαμορφώνεται το κατάλληλο κλίμα για να φύγουν. Ποιοι; Οι νέοι, οι ικανοί, οι φιλόδοξοι και όχι μόνο.

Όταν ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος διοργανώνει στο Ζάππειο μια ημερίδα για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον χώρο της Υγείας και αριστεροί γιατροί των σωματείων αφού συγκρουστούν με τα ΜΑΤ και εισπνεύσουν τα σχετικά χημικά μπουκάρουν και διαλύουν τη συζήτηση, εμείς θέλουμε να γυρίσουν οι Έλληνες γιατροί στην Ελλάδα; Δεν είναι το γεγονός το ίδιο που θα τους αποτρέψει. Δεν είναι αυτή καθαυτή η πολιτική βία που θα τους φοβίσει. Είναι η ίδια η χώρα που παράγει την ανωμαλία. Γιατί μια χώρα της Ευρώπης που εξουσιάζεται από δυναμικές κομμουνιστικές μειοψηφίες το 2020 δεν μπορεί να δώσει καμιά προοπτική και σε κανέναν. Δεν μπορείς να την πάρεις σοβαρά. Κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει.  

Η πατρίδα μας μπορεί να γλίτωσε την ανοιχτή χρεοκοπία και την καταστροφική έξοδο από τη ζώνη του ευρώ, μπορεί να απαλλάχτηκε από μια κυβέρνηση άσχετων και ανερμάτιστων  πολιτικών, μπορεί να ανέκτησε την εμπιστοσύνη των αγορών, αλλά δεν παύει να είναι προβληματική ως το μεδούλι. Η ηγεσία του ικανού και χαλκέντερου Κυριάκου Μητσοτάκη, οι αρκετές ελπιδοφόρες επιλογές στελεχών, τα φιλόδοξα σχέδια και οράματα και οι όποιες επιτυχημένες δράσεις αρκούν για να ανεβάσουν τα ποσοστά αισιοδοξίας των πολιτών αλλά όχι για να καθορίσουν μια απόφαση ζωής ενός νέου ανθρώπου, πολίτη της Ευρώπης. Όταν μάλιστα εκεί που τώρα ζει και εργάζεται νιώθει ικανοποιημένος.

Ακούω από τους περισσότερους φίλους, γνωστούς, συγγενείς, παλιούς μου μαθητές ότι εκεί έξω τους σέβονται. Ναι, τα παιδιά αισθάνονται ότι τους σέβονται. Φροντίζουν ώστε το εργασιακό περιβάλλον να τονώνει το αίσθημα ασφάλειας που νιώθουν, να λύνει επιτόπου τα προβλήματα προσαρμογής που αντιμετωπίζουν και κάπως έτσι να βελτιώνουν καθημερινά την απόδοσή τους. Γιατί εκεί έξω, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, λειτουργεί ο οικονομικός αλλά και ο κοινωνικός φιλελευθερισμός. Και φροντίζουν τα προβλήματα να λύνονται αμέσως και εν λειτουργία. Διότι οι εργαζόμενοι εκεί παράγουν αλλά και νέμονται πλούτο.

Στην Ευρώπη και στην Αμερική δεν ψάχνουν τον νέο κόσμο που είναι εφικτός, δεν μηρυκάζουν τους ολοκληρωτισμούς του 20στού αιώνα. Οι «φάμπρικες της Γερμανίας» και «του Βελγίου οι στοές» έχουν ξεμείνει πίσω στη δεκαετία του ’60. Και ο Έλληνας μετανάστης δεν νιώθει παρατημένος στον σταθμό του Μονάχου με τη μαύρη τη μοίρα του και τη μάνα την κακομοίρα του. Είναι ένας σύγχρονος ευυπόληπτος κοσμοπολίτης. Από μια άποψη καλά θα κάνει να μείνει εκεί που βρίσκεται για να συνεχίσει να μεγαλουργεί.

Για να γυρίσει ο μεγάλος πρέπει να γίνουν και μεγάλες δουλειές στην Ελλάδα. Για να μη χαθεί στα ψιλικατζίδικα. Ένας μηχανικός στα Εμιράτα χτίζει σήμερα ολόκληρες πολιτείες μέσα στη θάλασσα, φτιάχνει δηλαδή ένα, δύο, τρία, πολλά project πολύ πιο σύνθετα από το «Ελληνικό» που για μας φαντάζει κάτι το εξαιρετικό και έτσι και αρχίσει θα βγούμε στους δρόμους να πανηγυρίζουμε. Εκεί έξω υπάρχει πάντοτε η προοπτική για κάτι ακόμα καλύτερο σε μια αγορά που τρέχει με ασύλληπτες ταχύτητες και ένα κράτος που στέκεται διακριτικά δίπλα σου αλλά όχι για να σου βάζει τρικλοποδιές.

Στο καφενείο «Η Ελλάς» είναι ευχάριστη η βραδινή έξοδος με τα φιλαράκια στα μπαράκια, ακόμα και τις καθημερινές, αυτό δηλαδή που νοείται ως καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά είναι και τα λεφτά, η αποταμίευση, τα ταξίδια, η άλλη κουλτούρα, τα σχολεία των παιδιών και το κέντρο της πόλης που είναι καθαρό, μοδάτο, άνετο και κυρίως ανοιχτό και ζωντανό μετά τη δουλειά. Βλέπεις, το ΠΑΜΕ δεν έφτασε ακόμα στο Λονδίνο. Είναι και η ίδια η δουλειά που καθημερινά σου μαθαίνει και νέα πράγματα, είναι το βιογραφικό που χτίζεις, αλλά και η ηδονή που νιώθεις όταν τα καταφέρνεις σε μεγάλα κόλπα στα κέντρα του κόσμου. Δεν θες να επιστρέψεις στη βαλκανική μιζέρια έστω κι αν είσαι στην πατρίδα και κοντά στους δικούς σου, κάτι που μπορεί τελικά και να μην το θέλεις. Να χώνουνε τη μούρη τους στη ζωή σου, με κείνη την ελληνική καχυποψία.   

Η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλη απόσταση να διανύσει για να γίνει ελκυστική. Τόσο για τους δικούς της όσο και για τους δυτικούς ταλαντούχους νέους. Εδώ δεν είναι ακόμα ελκυστική ούτε για τους Ασιάτες και τους Αφρικανούς μετανάστες. Μπορεί να μειώσει τη φορολογία και να επιταχύνει τη δικαιοσύνη, να μειώσει τη γραφειοκρατία και την πολυνομία, να φτιάξει τα πεζοδρόμια, αλλά σύγχρονη δυτική δημοκρατία σημαίνει άλλα πράγματα. Σημαίνει ελεύθερη οικονομία, βαρβάτος καπιταλισμός, συνεχής καινοτομία, κανόνες που τηρούνται, κράτος με συνέχεια, συνέπεια και σεβασμό στον πολίτη, αυστηρή αλλά διακριτική αστυνόμευση, ασφάλεια παντού, αληθινά σχολεία και πανεπιστήμια, μέτρηση και αξιολόγηση και κυρίως εθνική ομοψυχία. Αποθέωση της ατομικότητας αλλά και εμπιστοσύνη στη συνεργασία.  

Άμα το 50% των ψηφοφόρων σου ψηφίζει ρέπλικες κομμουνισμένων που αφού εκλεγούν κραυγάζουν για την πλάκα τους «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι», καταλαβαίνεις ότι έχεις μια κάποια απόσταση να διανύσεις και πρέπει να τρέξεις. Ως τότε καλά θα κάνουν τα παιδιά μας να κάτσουν εκεί που βρίσκονται και ας τα βλέπουμε στο skype. Να ωριμάσουν, να μάθουν περισσότερα, να κάνουν μεγαλύτερα, κι όταν εμείς αποφασίσουμε ότι θέλουμε να γίνουμε «χώρα νεωτερική» τότε θα έρθουν από μόνα τους. Αθόρυβα. Και θα φέρουν και τους φίλους τους. Και χωρίς επιδότηση.