Τότε που αντί για το σχολικό ήρθαν τα τανκς

Πολυτεχνείο. Πορείες, κομματικές ανακοινώσεις, προσπάθεια ερμηνείας του γεγονότος, απολογισμοί. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες, αυτή είναι η μόνη επέτειος που την έχουμε ζήσει, που θυμόμαστε όχι μόνο τα συγκεκριμένα γεγονότα, αλλά ολόκληρη την εποχή η οποία ξεκίνησε ένα πρωί καθώς ετοιμαζόμασταν να πάμε στο σχολείο και, αντί για την εκπομπή «καλημέρα παιδάκια», ακούσαμε στο ραδιόφωνο εμβατήρια.

Η χούντα

Πολλά μεγάφωνα, πολλά δημοτικά τραγούδια, πολλά «των εχθρών τα φουσάτα περάσαν». Κάθε πρωί στο σχολείο έπαρση σημαίας από επίλεκτη ομάδα τυμπανιστών και ανάγνωση των εθνικών παροτρύνσεων που προέρχονταν από το υπουργείο, το νομάρχη, τον στρατιωτικό διοικητή και κάθε είδους επίσημο. Στο τέλος φωνάζαμε όλοι μαζί «ζήτω».

Στο πέτο σηματάκι με το όνομα του σχολείου και μια κουκουβάγια. Μόνο στο σπίτι επιτρεπόταν η αφαίρεση του. Όποιον συλλάμβαναν οι καθηγητές στο δρόμο χωρίς να το φοράει, την επόμενη ημέρα τον παρέδιδαν στη χλεύη και πάνω του έπεφτε βαρύς ο πέλεκυς της αποβολής. Oι αντιστασιακοί το φορούσαν στο πέτο μεν, αλλά από την μέσα μεριά.

Φαντάροι περνούσαν με ποδοβολητά στους δρόμους κρατώντας δάδες και φωνάζοντας «εικοσιμία τετάρτου εξήντα εφτά- ζήτω ζήτω η επανάστασις»- «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών». Το Σαββατοκύριακο έγραφαν τα ίδια λόγια με φωτιές στο βουνό.

Παντού φύτρωναν αψίδες με αρχαιοπρεπείς κίονες από νοβοπάν. Από την κορυφή τους μας κοιτούσε σκυθρωπός ο Παπαδόπουλος. Τον συνόδευαν αρχαία ρητά τύπου «Αιέν αριστεύειν» και «η Ελλάς προόρισται να ζήσει και θα ζήσει». Μερικά δεν ήταν αρχαία, αλλά έτσι μας φαίνονταν.

Στην έκθεση για την αποταμίευση, όποιος έγραφε ότι «η ελληνική οικονομία ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξίαν λόγω της αόκνου προσπαθείας της εθνικής μας κυβερνήσεως», έπαιρνε δώρο έναν κουμπαρά του ταχυδρομικού ταμιευτηρίου. Άδειο.

Ένας μαθητής έγραψε σε έκθεση με θέμα τη φιλία, ότι του έλειπε ο Ανδρέας. Εννοούσε φίλο του που οι γονείς του είχαν πάρει μετάθεση. Την επόμενη ήρθε ομάδα στρατιωτικών στο σχολείο και έκανε ανακρίσεις προσπαθώντας να ανακαλύψει παράνομη οργάνωση μαθητών-οπαδών του του Ανδρέα Παπανδρέου που επεδίωκε την ανατροπή του πολιτεύματος.

Υποχρεωτική παρακολούθηση όλων των ταινιών του Τζέιμς Πάρις. Άρεσαν γιατί χάναμε μάθημα. Πάντως η ταινία που μας επηρέασε περισσότερο ήταν «Οι γενναίοι του Βορρά». Το «χόρευε σκύλα» του Λάκη Κομνηνού έγινε σύνθημα και κανείς δεν μπορούσε να μας επιπλήξει.

Στα ξένα περιοδικά σαν το Stern που έφερνε το «βιβλιοπωλείο Σταθόπουλος», υπήρχαν πονηρές φωτογραφίες. Ένας μαύρος μαρκαδόρος ανελάμβανε  να προστατεύσει την δημόσια αιδώ.

Από το σχολείο μας είπαν ότι δεν έπρεπε να πηγαίνουμε στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο. Ο λόγος δεν ήταν τα γερμανικά περιοδικά με τους μαρκαδόρους.

Δασκάλα που φλεγόταν από τα επαναστατικά ιδεώδη, μας κάλεσε σε αίθουσα για να μας ανακοινώσει κάτι σημαντικό. Μας εξήγησε ότι έχουμε εθνικό χρέος να γραφτούμε στους Άλκιμους και μας έδειξε ένα πινγκ πονγκ με το οποίο θα περνούσαμε την ώρα μας. Η προσπάθεια ναυάγησε σύντομα γιατί οι πρόσκοποι διέθεταν ποδοσφαιράκια.

«Όλοι εις την πλατείαν Μιαούλη της Σύρου δια να υποδεχθώμεν τον θεμελιωτήν της νέας Ελλάδος Στυλιανόν Παττακόν». Η συγκέντρωση ήταν στις εφτά το πρωί, η πλατεία ήταν κατάμεστη, φαντάροι φώναζαν συνθήματα, σωματεία κράδαιναν τα λάβαρά τους, καλλιγραφικά πανό ζητούσαν να γίνει «γήπεδον διά να αθλείται η νεολαία μας», ο Παττακός είπε δυο κουβέντες και μετά ζήτησε από «τους αγρότας να επιστρέψουν εις τας εργασίας των διά να καλλιεργήσουν τας ονομαστάς πατάτας του νησιού». Νόμιζε ότι βρισκόταν στη Νάξο.

Στους πανκυκλαδικούς αγώνες δημιουργήθηκε ειδική κατηγορία για «ρίψη ακοντίου άνευ φοράς». Συμμετείχε μόνο ένας, ο οποίος και πήρε το χρυσό μετάλλιο. Ήταν ο γιος του στρατιωτικού διοικητή.

Ξαφνικά οι αναφορές για το φίλο του θείου που είχε περίπτερο, έγιναν ψίθυροι. Εκείνη την εποχή σταμάτησε να μπαίνουν «τα Νέα» στο σπίτι.

Μία πλαστική δισκοθήκη κρύφτηκε στην ντουλάπα με τα ρούχα. Από τότε ο πατέρας μου δεν ξαναάκουσε τον αγαπημένο του Μπιθικώτση.

Στο σπίτι μπήκε η εφημερίδα «Χριστιανική». Την είχε φέρει ο ξάδερφός μου που σπούδαζε στο Πολυτεχνείο. Καλούσε τους χριστιανούς να ψηφίσουν «Όχι» στο δημοψήφισμα. Με ένα τεράστιο «Όχι» στην πρώτη σελίδα κυκλοφόρησε και η «Βραδυνή». Ματιές επιδοκιμασίας  σε όσους τολμούσαν να την κρατήσουν ανοιχτή στο λεωφορείο.

Ένα τεράστιο ραδιόφωνο είχε εγκατασταθεί στο σαλόνι, μόνιμα συντονισμένο στην Ντόιτσε Βέλε. Η ελληνική εκπομπή ξεκινούσε με ένα τραγούδι του Θεοδωράκη. «Ποιος κατεβαίνει  στον Άδη, ποιον κουβεντιάζει η γειτονιά κι ανανταριάζει». Ακούγαμε για καταδίκες από ευρωπαίους, καταγγελίες για βασανισμούς, συλλήψεις και επιθέσεις.  «Χαμηλώστε το γιατί από κάτω μένει αστυνομικός», προειδοποιούσαν οι μεγάλοι και κάτι ήξεραν.

Τύποι με σηκωμένους γιακάδες χτυπούν την πόρτα, σπρώχνουν, αρχίζουν να κατεβάζουν τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη. Χαμογελούν με ικανοποίηση βλέποντας Λουντέμη. Το κόκκινο εξώφυλλο επιβεβαίωνε τις υποψίες τους. Ο ξάδερφος μου περνάει από το Αστυνομικό Τμήμα «διά υπόθεσίν του» και κρατείται.

Κόσμος στριμώχνεται στον κινηματογράφο για να δει τον «Ελευθέριο Βενιζέλο». Όταν ακούγεται η «Ξαστεριά», ξεσπάει σε χειροκροτήματα. Στο «Μεγάλο μας τσίρκο» οι ουρές είναι ακόμα πιο μεγάλες, ανάμεσα στους θεατές κυκλοφορούν σκιές που γράφουν συνθήματα, ο Παπαγιαννόπουλος ειρωνεύεται τον Ανδρόνικο και δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι αναφέρεται στον Παπαδόπουλο, ατελείωτα μπράβο, ρίγος όταν βγαίνει ο Ξυλούρης με τις ψηλές μαύρες μπότες. Κανένα τραγούδι δεν είναι η Ξαστεριά, αλλά όλα για αυτή μιλούν.

Το Πολυτεχνείο

Όταν έγινε γνωστό ότι οι φοιτητές συγκεντρώνονται στο Πολυτεχνείο, δεν υπήρχαν πολλές επιλογές.