Τα άγνωστα θύματα του εμφυλίου

Πάνω από 100 χιλιάδες νεκροί, 3 εκατομμύρια πρόσφυγες στο εξωτερικό (από τους οποίους υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο έχει καταλήξει στον γειτονικό Λίβανο) και άλλα πέντε εκατομμύρια εσωτερικοί πρόσφυγες. Αυτός είναι μέχρι στιγμής ο τραγικός απολογισμός του εμφυλίου πολέμου που μαίνεται στη Συρία εδώ και τρία χρόνια και έχει φέρει αντιμέτωπους το καθεστώς Ασάντ (που στηρίζεται στους σιίτες, τους χριστιανούς και άλλες μειονότητες στο δυτικό τμήμα της χώρας) και τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες (που στρατολογούν κυρίως από τη σουνιτική πλειοψηφία της ενδοχώρας και λαμβάνουν βοήθεια από ισλαμικές ομάδες του εξωτερικού).

Καθώς οι γειτονικές χώρες και οι μεγάλες δυνάμεις είτε παραμένουν άπραγες, είτε εξοπλίζουν τα αντίπαλα στρατόπεδα και η βία συνεχίζεται ακάθεκτη, οι περισσότεροι σύριοι αναζητούν καταφύγιο στις εθνοτικές και θρησκευτικές τους κοινότητες. Σε αντίθεση όμως με άλλες μειοψηφίες όπως οι χριστιανοί, οι κούρδοι και οι αλεβίτες, οι σεξουαλικές μειονότητες δεν μπορούν να ελπίζουν στην προστασία των πολιτικών, εθνοτικών και θρησκευτικών θεσμών. Για τους ομοφυλόφιλους της Συρίας δεν υπάρχει ασφαλές καταφύγιο. Σε ολόκληρη τη χώρα έχουν βρεθεί στο στόχαστρο τόσο των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων όσο και των ισλαμιστών ανταρτών. Κάποιες φορές εξαιτίας του σεξουαλικού τους προσανατολισμού και άλλες επειδή θεωρούνται «αδύναμοι» και πρόσφοροι για εκβιασμό μέσα στο χάος του εμφυλίου.

Η πόλη της Ράκα στο βόρειο τμήμα της χώρας καταλήφθηκε από τους αντάρτες πριν από έναν χρόνο. Ο Αμίρ, ένας γκέι που ζούσε στην πόλη, θυμάται ότι αρχικά οι αντάρτες δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην ιδιωτική ζωή των κατοίκων, όμως αυτό γρήγορα άλλαξε. Καθώς ισλαμικές ομάδες συνδεδεμένες με την Αλ Κάιντα άρχισαν να παίρνουν το πάνω χέρι, οι αντάρτες αποφάσισαν να επιβάλλουν την πιο σκληρή εκδοχή του ισλαμικού νόμου στους κατοίκους της περιοχής. «Σε άλλα μέρη υπάρχουν δικαστήρια που σε δικάζουν, αυτοί απλώς σε πιάνουν και σου κόβουν το κεφάλι» διηγείται ο Αμίρ που πριν περάσει πολύς καιρός έφυγε για τη Βηρυτό. «Τουλάχιστον με την προηγούμενη κατάσταση μπορούσες να δωροδοκήσεις κάποιον και να την γλιτώσεις. Οι εξτρεμιστές είναι τόσο φανατικοί που ούτε αυτό δεν πιάνει».

Οι ομοφυλόφιλοι που παραμένουν στη χώρα δεν τρέμουν μόνο μήπως ανακαλύψουν τους ίδιους – η σύλληψη φίλων και γνωστών μπορεί να αποτελέσει επίσης θανάσιμη απειλή. Ο Αμίρ θυμάται την περίπτωση ενός φίλου του που αιχμαλωτίστηκε από ισλαμική ομάδα. Πριν τον εκτελέσουν, απέσπασαν πληροφορίες για άλλους ομοφυλόφιλους που ζούσαν στην πόλη μέσω βασανιστηρίων. «Μετά από λίγες μέρες μάζεψαν τον κόσμο στην κεντρική πλατεία και κατηγόρησαν έναν τύπο ότι πηγαίνει με άντρες. Τον έπιασαν και του έκοψαν το κεφάλι επί τόπου».

Μέσα στο χάος του εμφυλίου, οι γκέι πέφτουν πολύ συχνά θύματα σεξουαλικής βίας, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις εκείνων που κατατάσσονται σε ένοπλες ομάδες με σκοπό να εξασφαλίσουν χρήματα και προστασία. Ένα πρωινό μια φιλοκυβερνητική παραστρατιωτική ομάδα σταμάτησε σε ένα μπλόκο τον Νατζίμπ από τη Δαμασκό. Ανάμεσα στους ενόπλους αναγνώρισε κάποιον που πριν τον πόλεμο σύχναζε σε ένα πάρκο γνωστό ως χώρο γκέι γνωριμιών.

Οι ένοπλοι του έδεσαν τα μάτια και τον οδήγησαν σε ένα κτίριο όπου τον απείλησαν ότι αν δεν βρει να τους δώσει 15.000 δολάρια θα τον παραδώσουν στην κρατική ασφάλεια. Στη συνέχεια τον έγδυσαν και τον κακοποίησαν σεξουαλικά τραβώντας φωτογραφίες. Την επόμενη μέρα τους έφερε κάποια λεφτά πριν το σκάσει για τη Βηρυτό. Όπως λέει ο ίδιος «οι γκέι στη Συρία είναι παγιδευμένοι ανάμεσα σε δύο πυρά – της κυβέρνησης και των ανταρτών. Και οι δύο θεωρούν πως οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν θεμιτό στόχο».

Η ζωή των γκέι δεν ήταν ρόδινη ούτε πριν τον εμφύλιο, με τον ποινικό κώδικα να τιμωρεί τις «παρα φύσιν» σεξουαλικές πράξεις με τρία χρόνια φυλάκιση. Και τότε πολλοί αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν τη χώρα είτε εξαιτίας εκβιασμών με σκοπό την απόσπαση χρημάτων από αστυνομικούς και άλλους αξιωματούχους, είτε εξαιτίας του φόβου ενός «εγκλήματος τιμής» μέσω του οποίου οι ίδιες τους οι οικογένειες αναλάμβαναν να ξεπλύνουν την «ντροπή» της ομοφυλοφιλίας.

Ο Μοχαμάντ συνελήφθη από την αστυνομία μαζί με άλλους άντρες κατά τη διάρκεια ενός πάρτι. Αφού υπεβλήθη σε μια ταπεινωτική πρωκτική εξέταση αφέθηκε ελεύθερος. Λίγες μέρες μετά άρχισαν οι εκβιασμοί μέσω ανώνυμων τηλεφωνημάτων: «Αν θες να μείνεις στη Συρία θα πρέπει να πληρώσεις. Μπορούμε να σε σκοτώσουμε, να σε εξαφανίσουμε ή να σε προστατεύσουμε. Εσύ αποφασίζεις». Οι φίλοι του που είχαν συλληφθεί μαζί του άρχισαν και αυτοί να δέχονται απειλές και εκβιασμούς. Μετά από ένα ακόμα περιστατικό όπου άντρες με πολιτικά τον συνέλαβαν και τον εξανάγκασαν σε σεξουαλικές πράξεις τις οποίες βιντεοσκοπούσαν με το κινητό, έφυγε και αυτός για τον Λίβανο.

Αλλά και αφού φτάσουν στη Βηρυτό, οι γκέι της Συρίας ανακαλύπτουν ότι η ζωή τους δεν έχει αλλάξει δραματικά ούτε στην πόλη που θεωρείται ως η «πλέον ανεκτική» της Μέσης Ανατολής. Πολλοί αναγκάζονται να εκπορνευτούν για να επιβιώσουν, ενώ άλλοι προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες σε ντόπιους με αντάλλαγμα τη «φιλοξενία» τους.

Ο Χουσεΐν εγκατέλειψε τη βόρεια Συρία την περασμένη άνοιξη, όταν ένας συγγενής ανακάλυψε πως είναι γκέι και προσπάθησε να τον σκοτώσει. Στη Βηρυτό δεν είχε που αλλού να κοιμηθεί εκτός από την παραλία. Μια μέρα ψωνίστηκε με κάποιον για λεφτά και κατέληξε θύμα ομαδικού βιασμού. Μετά το περιστατικό επέστρεψε στην παραλία αφού δεν είχε που αλλού να πάει. Σε μεγάλο βαθμό οι οργανώσεις που παρέχουν βοήθεια στους πρόσφυγες δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις ιδιαίτερες ανάγκες και τους κινδύνους που διατρέχουν οι ομοφυλόφιλοι πρόσφυγες και οι άντρες που πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας, ούτε διαθέτουν τις απαραίτητες δομές για να τους παρέχουν ασφαλές καταφύγιο ή μετεγκατάσταση σε κάποια λιγότερο επικίνδυνη περιοχή του κόσμου.

Ο Ντάνι, 29χρονος δημοσιογράφος από τη Δαμασκό, διατηρεί επαφές με τους φίλους του που έμειναν πίσω. Και επιβεβαιώνει ότι, αν και οι ομοφυλόφιλοι αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες με τον υπόλοιπο πληθυσμό, «οι πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές και η τάση προς τον θρησκευτικό εξτρεμισμό εξαιτίας του εμφυλίου έχουν κάνει τη ζωή τους πιο επικίνδυνη από ποτέ».

Ο ίδιος δεν διακρίνει κάποια διαφορά ανάμεσα στους αντάρτες και την κυβέρνηση. «Και τα δύο στρατόπεδα μεταχειρίζονται τις ίδιες τρομοκρατικές μεθόδους. Το καθεστώς προπαγανδίζει συνεχώς ότι προστατεύει τον πληθυσμό από τους "τρομοκράτες". Ταυτόχρονα όμως δεν έχουν κανένα πρόβλημα να παρουσιάζουν την ομοφυλοφιλία ως αμάρτημα και να στοχοποιούν χωρίς έλεος τους ομοφυλόφιλους. Όσο για τους αντάρτες, πολλοί ανάμεσά τους είναι φανατικοί ισλαμιστές που θεωρούν ότι κάθε φορά που δύο άντρες κάνουν έρωτα "σείεται ο θρόνος του Αλλάχ." Πολλοί από αυτούς δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δολοφονούν τους ομοφυλόφιλους εν ψυχρώ στις περιοχές που ελέγχουν».

Πηγή: "Out and down in Syria's civil war", περιοδικό Foreign Policy "Les gays syriens craignent aussi la paix", περιοδικό Têtu. Στη φωτογραφία επάνω: Ο Ντάνι και ο Ααμέρ, ένα ζευγάρι γκέι προσφύγων από τη Συρία. Σήμερα ζουν στη Βηρυτό ελπίζοντας να πάρουν βίζα για τον Καναδά με τη βοήθεια μιας καναδικής γκέι οργάνωσης.