Μερικοί επιλέγουν για ταυτότητα να προσβάλλουν την ταυτότητα των άλλων

Τώρα που έχουν περάσει λίγες μέρες, σκέφτομαι πιο ήσυχα, γιατί ενόχλησε τόσο πολύ κόσμο η μικρή παράσταση των κοριτσιών στη Νέα Φιλαδέλφεια; Ένα ειρηνικό χάπενινγκ ήταν στο κάτω-κάτω, ούτε μούντζες, ούτε υβριστικά συνθήματα, ούτε βία. Εντάξει, είναι η εχθροπάθεια των χρόνων της κρίσης, όταν οι μεν υποστηρίζουν κάτι, οι άλλοι θα πάρουν την αντίθετη θέση. Αλλά πέρα από την προφανή υποκρισία και την κομματική χειραγώγηση, πέρα από τις ακτιβιστικές αφέλειες και τις αναπόφευκτες νεανικές μεγαλοστομίες, τι ήταν αυτό που έκανε τόσο κόσμο να νιώθει προσβεβλημένος, γιατί ακόμα κι εγώ που κανονικά θα έπρεπε να χαμογελάω έμεινα με μια δυσάρεστη γεύση;

Νομίζω επειδή ήταν «so nineties». Ήταν από μια άλλη Ελλάδα και μια άλλη Ευρώπη, πριν από το 2001. Ήταν από μια εποχή που τα παιδιά της Δύσης ήξεραν ότι ανήκουν στους προνομιούχους, στους ισχυρούς του κόσμου. Και είχαν μέσα στην ευμάρειά τους, μέσα στη για δεκαετίες αδιάκοπη ειρηνική ζωή τους, την πολυτέλεια να αμφισβητούν τη χώρα τους, να είναι ειρηνιστές, αντιμιλιταριστές, αντιιμπεριαλιστές, αντικαταναλωτές, να είναι γενικά «αντί». Λίγο εκ του ασφαλούς, λίγο εφηβικά, λίγο ενάντια στον κόσμο των μεγάλων με τις πατρίδες, τις θρησκείες, τους στρατούς, τις παρελάσεις, τους σταυρούς. Βέβαιοι πως ούτε θα πολεμήσουν, ούτε θα πεινάσουν οι ίδιοι.

Τι σχέση έχει αυτή η εποχή με τον κόσμο μας σήμερα; Καμία, η παγκοσμιοποίηση έστρεψε το ποτάμι της ιστορίας ανατολικά, αλλού πια μεταφέρεται ο πλούτος και η δύναμη. Η παλιά γερασμένη Ευρώπη με τα ατομικά της δικαιώματα, το κράτος δικαίου, την κοινοβουλευτική δημοκρατία, την ελευθερία της έκφρασης, βρίσκεται συνεχώς σε άμυνα, Τραμπ, Πούτιν, Ερντογάν, Σι, η διεθνής του αυταρχισμού, βλέπει την Ευρώπη ως εχθρό και θήραμα. Τώρα η Ευρώπη έχει ανάγκη υποστήριξης από τα παιδιά της και όχι αμφισβήτησης.

Γιατί όσο κι αν δεν μας αρέσει ο όρος, υπάρχει ένας «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» κι αυτός κινδυνεύει να γίνει παρελθόν. Ο λαϊκισμός του αυταρχισμού μοιάζει να δένει πιο πολύ με τη νέα εποχή.

Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, η επανάσταση της πληροφορικής, η τεχνητή νοημοσύνη, εξαφανίζουν τα παλιά επαγγέλματα, εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων της Δύσης χάνουν τις δουλειές τους, χάνουν τον κόσμο τους, χάνουν τις σταθερές τους και μέχρι να ισορροπήσουν τα πράγματα σε μια νέα οικονομία με νέα επιχειρηματικά μοντέλα, η ανασφάλεια θα είναι εκρηκτική.

Κάποτε οι άνθρωποι είχαν ταυτότητες, είχαν μια συγκεκριμένη δουλειά, ήταν υπάλληλοι, ήταν μαγαζάτορες, τώρα έχουν χάσει το επάγγελμά τους, έχουν χάσει την τάξη τους, όλα έχουν γίνει ρευστά, υπερεθνικά, απομακρυσμένα. Έχουν χάσει ακόμα και σταθερές του πολιτισμού τους, πέρασαν τον 20στό αιώνα με αγώνες για να κατακτήσουν την ισότητα των ανθρώπων, τα ίσα δικαιώματα των γυναικών, τη σεξουαλική απελευθέρωση, πώς να δεχτούν τώρα έναν κόσμο με μαντήλες, πώς να συνηθίσουν ολόκληρες γειτονιές της πόλης τους μόνο με άντρες στους δρόμους γιατί οι γυναίκες είναι κρυμμένες στα σπίτια μακριά από τα βλέμματα; Οι άνθρωποι χάνουν τις ιδιότητές τους, τώρα ακόμα και το φύλο, λένε κάποιοι, είναι «επιλογή». Οι άνθρωποι είμαστε ευάλωτες ψυχές, νιώθουμε ανασφάλεια, τη γη να φεύγει κάτω από τα πόδια μας, θέλουμε στηρίγματα, θέλουμε να ανήκουμε σε μια ομάδα, θέλουμε ένα σύνολο μητρικό να μας περιέχει, θέλουμε μια πατρίδα.

Το «μανιφέστο κατά του μιλιταρισμού» έχει ξεμείνει από άλλον αιώνα, κανένα μιλιταρισμό δεν εκφράζει η προχθεσινή παρέλαση, κι αν έψαχναν να βρουν κάποιον, ο τελευταίος ήταν στην παρέλαση του 2015, τανκς και τσάμικα στην πλατεία Συντάγματος, στη λαμπρή τελετή της Εθνικολαϊκής Αρετής των Ελλήνων με ιμπρεσάριους το δίδυμο Πάνου - Ρένας. Τότε όμως κανένας ακτιβισμός δεν έγινε, καμία προοδευτική φωνή δεν είπε λέξη για τις παρελάσεις. Ο κόσμος έχει άλλες έγνοιες πια και αν θέλαμε πραγματικά να βρούμε τη χαρακτηριστική εικόνα της φετινής διαδήλωσης, δεν ήταν τα χάπενινγκ, δεν ήταν καν η έγχρωμη περήφανη σημαιοφόρος του σχολείου της. Ήταν τα δάκρυα της μητέρας της στο πεζοδρόμιο. Δάκρυα ανακούφισης και περηφάνιας, φύγαμε κυνηγημένοι, καταφέραμε να στεριώσουμε, να δουλέψουμε, να δείξουμε την αξία μας σε έναν νέο τόπο και η νέα πατρίδα μάς αναγνώρισε, μας δέχτηκε, μας εμπιστεύτηκε το σύμβολό της στα χέρια μας. Αυτή την αίσθηση του ανήκειν σ’ αυτό τον τόπο, κατοίκων παλιών και νέων, αυτή την αναζήτηση ταυτότητας, ποιος είμαι εγώ να την κοροϊδέψω; Ποιοι είμαστε εμείς που αντιμετωπίζουμε τόσο ειρωνικά την ανάγκη των ανθρώπων να δουν στην παρέλαση τα παιδιά τους με μια σημαία για συνδετικό κρίκο μπροστά, απόδειξη ότι ανήκουν κάπου; Εμείς που πηγαίνουμε στο gay parade; Εμείς που πηγαίνουμε στην πορεία - παρέλαση της 17ης Νοεμβρίου; Της 6ης Δεκεμβρίου; Που στην αναζήτηση ταυτότητας προσθέτουμε γράμματα στο LOATKI, ώσπου να φτάσουμε στις ταυτότητες του ενός, με ένα + για να χωράει στις αφίσες; Εμείς, με τα κασκόλ των ομάδων; Εμείς με τα χρώματα των κομμάτων;

Ας είμαστε καλύτερα όλοι λίγο πιο ψύχραιμοι. Κι ας αφήσουμε τους ανθρώπους να βρίσκουν στηρίγματα για να διαβούν αυτή την εποχή. Δεν είναι τόσο κακό. Ας μην κοιτάμε τόσο αφ’ υψηλού τους διπλανούς μας, εμείς είμαστε οι διπλανοί μας. Η αναβίωση της πολιτικής ορθότητας του προηγούμενου αιώνα είναι όπλο μόνο για την εχθροπάθεια του τωρινού. Και γίνεται μπούμερανγκ στο τέλος, ακόμα και τα κορίτσια της παρέλασης κατηγορήθηκαν ότι προσβάλλουν τα ΑΜΕΑ με τις κινήσεις τους. Ας μην κυνηγάμε συνεχώς μάγισσες και ας μην παίρνουμε τόσο στα σοβαρά τους εαυτούς μας. Κολακεύονται και οι επαναστάτες εκ του ασφαλούς, ο ακτιβισμός προϋποθέτει προσωπικό κόστος, η Τζέιν Φόντα στα 82 της έχει πάει φυλακή 4 φορές σε ένα μήνα διαδηλώνοντας για το κλίμα. Στη χώρα που η αυθαιρεσία και η παραβίαση των νόμων είναι κυρίαρχη ιδεολογία, ο ακτιβισμός χωρίς κόστος είναι τσάμπα μαγκιά, μοιάζει με εκείνους που κάνουν ακτιβιστικά μπάρμπεκιου όταν οι άλλοι νηστεύουν τη Μεγάλη Παρασκευή ή με εκείνους που κάνουν vegan παρεμβάσεις την Τσικνοπέμπτη. Όλοι αναζητούν μια ταυτότητα, μερικοί επιλέγουν για ταυτότητα να προσβάλλουν την ταυτότητα των άλλων.

Περάσαμε μια δεκαετία εχθροπάθειας. Κι ακόμα, κάθε βδομάδα στήνεται μια νέα παράσταση αντιπαράθεσης, ο Τζόκερ, το silly walk, τα ονόματα των σταθμών του μετρό, το μάθημα των Θρησκευτικών, η Ελένη Παπαδάκη, συγκρούσεις για αναζήτηση ταυτότητας περισσότερο, παρά για την επίλυση προβλημάτων. Την ίδια ώρα η ζωή περνάει ορμητικά από μπροστά μας, ο κόσμος αλλάζει ιλιγγιωδώς, αδιάφορος για τις δικές μας αδυναμίες. Συγκρουόμαστε συνεχώς με τους διπλανούς μας για να μην αλλάξουμε τους εαυτούς μας.