Αρκετές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί στην Ελλάδα η πολιτική οικολογία, αλλά και τα κοινωνικά οικολογικά κινήματα, παραμένουν (σχετικά) στο περιθώριο, παρά τα σημαντικά θέματα ιδιαίτερου οικολογικού ενδιαφέροντος που μπαίνουν στην πολιτική και κοινωνική ατζέντα, παρά την «ευαισθητοποίηση» της κοινωνίας σε θέματα οικολογίας και παρά τον -κατά βάση- ελκυστικό και κοινά αποδεκτό χαρακτήρα των οικολογικών αιτημάτων για περιβαλλοντική βιωσιμότητα, διαγενεακή δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.
Αρκετές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί στην Ελλάδα η πολιτική οικολογία, αλλά και τα κοινωνικά οικολογικά κινήματα, παραμένουν (σχετικά) στο περιθώριο, παρά τα σημαντικά θέματα ιδιαίτερου οικολογικού ενδιαφέροντος που μπαίνουν στην πολιτική και κοινωνική ατζέντα, παρά την «ευαισθητοποίηση» της κοινωνίας σε θέματα οικολογίας και παρά τον -κατά βάση- ελκυστικό και κοινά αποδεκτό χαρακτήρα των οικολογικών αιτημάτων για περιβαλλοντική βιωσιμότητα, διαγενεακή δικαιοσύνη και αλληλεγγύη.
Ομολογώ ότι δεν έχω βρει καθαρές απαντήσεις, έχω όμως εντοπίσει ορισμένα σημεία που αποτελούν "αγκάθια" για το οικολογικό κίνημα και πιστεύω ότι εμείς οι (ρεαλιστές) οικολόγοι έχουμε χρέος να τα συζητήσουμε και -σε όποιο βαθμό μπορούμε- να τα αλλάξουμε.
Σημείο 1: Περιβαλλοντική Καταστροφολογία και Καταστροφο-λαγνεία
Συχνά τα επιχειρήματα των οικολόγων στηρίζονται σε εικόνες «βιβλικής» περιβαλλοντικής καταστροφής που μάλιστα περιγράφεται ως αναντίστρεπτη, δηλαδή τέτοιας έκτασης και βαθμού που δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκατασταθεί μέσω φυσικών μηχανισμών. Αυτό (επιστημονικά μιλώντας) σπάνια είναι αλήθεια. Η φύση έχει μοναδικούς μηχανισμούς αναγέννησης και επανάκαμψης σε νέες θέσεις ισορροπίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αγνοήσουμε τις ανθρώπινες (συχνά πολύ αρνητικές) επιδράσεις στο περιβάλλον, αλλά να προτείνουμε ένα διαφορετικό μοντέλο αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον στη λογική της βιωσιμότητας- δηλαδή συνεκτιμώντας –σε κάθε περίπτωση- το περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Θα πρέπει οι πολίτες να αντιληφθούν ότι οι οικολόγοι δεν είμαστε περιβαλλοντικοί «ταλιμπαν», αλλά ενδιαφερόμαστε για το συμφέρον της κοινωνίας που – πολύ απλά- δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με ένα βιώσιμο περιβάλλον!
Η καταστροφολογία έχει ένα επιπλέον αρνητικό αποτέλεσμα: ενισχύει την αντίληψη ότι στην σύγχρονη τεχνολογική εποχή είναι αδύνατον να αποφύγουμε την περιβαλλοντική υποβάθμιση – άρα θα πρέπει να την αποδεχθούμε, περίπου ως «αναγκαίο κακό», ενώ στην πραγματικότητα η τεχνολογική καινοτομία μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης για την περιβαλλοντική προστασία και αναβάθμιση.
Σημείο 2: Πόλεμος κατά των "μεγάλων επενδύσεων" παντού και πάντα! Αδυναμία αναγνώρισης και αξιολόγησης των προβλημάτων που αποτελούν πράγματι προτεραιότητα και απόδοσης των αντίστοιχων ευθυνών.
Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις τα τοπικά οικολογικά κινήματα αντιμετωπίζουν με μεγάλη εχθρότητα τις υποψήφιες επενδύσεις είτε σε ΑΠΕ, είτε σε μονάδες διαχείρισης αποβλήτων ή και σε πιο «βαριές» δραστηριότητες όπως η εξόρυξη. Αυτό συχνά γίνεται από κεκτημένη ταχύτητα! Το «όχι» έρχεται πιο γρήγορα στο χειλάκι των οικολόγων από το «ναι υπό όρους». Έχω συχνά ασχοληθεί με τις συνέπειες αυτού του «όχι» που τις βρίσκω σχεδόν τόσο καταστροφικές όσο και του «χωρίς όρους ναι». Τι θα έπρεπε να κάνουμε: Οι ώριμες και δημοκρατικές κοινωνίες μπορούν να παίρνουν αποφάσεις συζητώντας - σχεδιάζοντας - συναποφασίζοντας- αξιολογώντας - λογοδοτώντας - τροποποιώντας. Όλο αυτό το μοντέλο το ονομάζω «σχέδιο δράσης» για τοπικά ή υπερ-τοπικά θέματα. Η δημοκρατία επιβάλλει την συν-ευθύνη και συν-απόφαση με κριτήριο το κοινό συμφέρον και όχι την προώθηση είτε ιδιωτικών είτε μικροπολιτικών/ πελατειακών συμφερόντων, αλλά ούτε και τη δικαίωση της συμπεριφοράς του κοινωνικού «τσαμπουκά» όπως συχνά βλέπουμε στην Ελλάδα.
Σημείο 3: Είναι το περιβαλλοντικό lobbying λύση ή πρόβλημα;
Υποστηρίζω σταθερά τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές ΜΚΟ ως αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνίας των πολιτών. Έχω συμμετάσχει σε αρκετές από αυτές και τρέφω μεγάλη εκτίμηση τόσο στα στελέχη τους όσο και στα μέλη/υποστηρικτές τους. Το παραπάνω δεν με εμποδίζει να έχω μια κριτική στάση απέναντι τους και να αναζητώ ένα ρόλο πιο υγιή, πιο δημοκρατικό, πιο δημιουργικό και συμμετοχικό για την κοινωνία των πολιτών. Σημείο κλειδί για αυτό το ρόλο είναι η απόρριψη του κλειστού τους μοντέλου και της λειτουργίας τους ως λόμπυ που επιδιώκουν την πολιτική επιρροή σε κόμματα και θεσμούς διοίκησης, το απαραίτητο άνοιγμα τους στους πολίτες όχι ως ακροατήριο αλλά ως πραγματικούς συμμέτοχους σε μια πορεία αλλαγής. Η καχυποψία των πολιτών απέναντι στις ΜΚΟ συχνά εδράζεται σε αυτή την αδυναμία τους να ανοίξουν τις πόρτες και τα αυτιά τους στην κοινωνία. Δύσκολο; ναι, αλλά απαραίτητο!
Σημείο 4: Έλλειψη προτάσεων/ιδεών για έξυπνη καινοτομία, βιώσιμη επιχειρηματικότητα, καθώς και προτάσεων για τοπική ανάπτυξη
Το οικολογικό κίνημα οφείλει να είναι δημιουργικό, καινοτόμο, έξυπνο και να δίνει προτεραιότητα στις τοπικές λύσεις. Να μπορεί να πείσει τους πολίτες ότι το περιβάλλον είναι μέρος της λύσης και όχι εμπόδιο για την ανάπτυξη και την ευημερία. Να πείσει ότι στην εποχή της οικονομικής κρίσης οι οικολογικές λύσεις δεν είναι μια «ακριβή» επιλογή, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Να προβάλλει κάθε μέρα και σε κάθε ευκαιρία τα καλά παραδείγματα βιώσιμης επιχειρηματικότητας και καινοτομίας. Στα παραπάνω έχει (μέχρι τώρα) υστερήσει. Δεν είναι ο ρόλος μας "αμυντικός" όπως αυτός που παραδοσιακά υιοθέτησαν τα αριστερά κινήματα! Εμείς οφείλουμε να χτίζουμε γέφυρες επικοινωνίας να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για συναίνεση και συνεννόηση! Δικός μας ρόλος είναι η ανάδειξη εκείνων των ιδεών, προτάσεων και παραδειγμάτων που δίνουν λύσεις σε θέματα που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες..
Σημείο 5: Συχνά η πολιτική οικολογία δεν γίνεται αποδεκτή από την κοινωνία ως ένας αυτόνομος πολιτικός χώρος και μια διακριτή πολιτική θεωρία αλλά θεωρείται ότι θα πρέπει να ενσωματώνεται ως πολιτική πρόταση στα προγράμματα όλων των κομμάτων.
Το Πράσινο κίνημα έχει διανύσει δεκαετίες θετικής προσφοράς στις κοινωνίες που το αγκάλιασαν, αλλάζοντας και την ατζέντα των άλλων κομμάτων, ωστόσο στην Ελλάδα αργεί χαρακτηριστικά να ωριμάσει και να αποκτήσει μια πολιτική ταυτότητα/ ένα πολιτικό ρόλο. Αυτή η «ανωριμότητα» διαβάζεται από την ελληνική κοινωνία ως έλλειψη πολιτικού προσανατολισμού - σε ένα βαθμό αυτό ισχύει.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι ύστερα από περίπου τρία χρόνια δημιουργικής πορείας (2007-2010) σπαράσσονται σήμερα από ένα άγριο εσωκομματικό πόλεμο που έχει ουσιαστικά οδηγήσει στην πλήρη αποδυνάμωση και αυτοκατάργηση τους. Αυτός ο πόλεμος έχει βαθιές ρίζες - κυρίως οφείλεται σε προσωπικές αντιπαραθέσεις, μικροκομματικά παιγνίδια και άλλες ωραίες "οικολογικές" πρακτικές. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα: η επικράτηση της «αριστερής» πτέρυγας, της λεγόμενης «ριζοσπαστικής οικολογίας», μια πλήρης ήττα για τις μεταρρυθμιστικές, φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, μια μετατόπιση του οικολογικού κόμματος σε ένα αλλοπρόσαλλο αριστερισμό.
Η ήττα των Ο.Π δεν πρέπει να αποτελέσει ήττα της πολιτικής οικολογίας στην Ελλάδα! Υπάρχουν στον χώρο δημιουργικές δυνάμεις που μπορούν να συνεχίσουν από το σημείο που σταμάτησαν οι Ο.Π.
Η επαναφορά της οικολογίας στον κόσμο της ρεαλιστικής πολιτικής είναι ο στόχος του νέου κόμματος «Ευρώπη – Οικολογία» που εξαγγέλλεται σε λίγες μέρες. Μετά από 6+ χρόνια ύφεσης, αναγνωρίζουμε την κοινωνική πίεση για ανάκαμψη της οικονομίας και απορρόφηση της ανεργίας, και υπογραμμίζουμε την ανάγκη να είναι (και περιβαλλοντικά) βιώσιμη. Γι αυτό προτείνουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, δυναμικό και ταυτόχρονα συμβατό με την αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Η φιλοδοξία μας είναι να συνεργαστούμε με όλες τις ζωντανές δυνάμεις που ενδιαφέρονται να συμβάλλουν δημιουργικά σε αυτή την αναζήτηση!
12°
