Πώς συζητούσαν την έξοδο από το ευρώ το 2015

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, κατά την παρουσίαση του βιβλίου «Η τελευταία μπλόφα» της Ελένης Βαρβιτσιώτη και της Βικτωρίας Δενδρινού, θύμισε όσα αναφέρουν από το 2016 στο βιβλίο τους με τίτλο «Ένας πρόεδρος δεν έπρεπε να πει κάτι τέτοιο…» οι Γάλλοι δημοσιογράφοι Ζεράρ Νταβέ και Φαμπρίς Λομ ως εξομολογήσεις του πρώην προέδρου της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Ο Ολάντ τους μίλησε για το τηλεφώνημα που δέχτηκε την επομένη του ελληνικού δημοψηφίσματος από τον Ρώσο πρόεδρο, ο οποίος τον ενημέρωσε ότι ο Αλέξης Τσίπρας επικοινώνησε μαζί του και διερεύνησε τη δυνατότητα να τυπωθούν δραχμές στη Ρωσία.

Ούτε ο Ολάντ ούτε ο Πούτιν είχαν κανένα λόγο να πουν ψέματα. Δεν είναι η μόνη μαρτυρία που δείχνει ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συζητούσε το 2015 το ενδεχόμενο της αποχώρησης της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ. Ο Αλέξης Τσίπρας από την εποχή της αντιπολίτευσης είχε δηλώσει ότι «το ευρώ δεν είναι φετίχ» και όταν επισκέφτηκε την Αγία Πετρούπολη στις 18/5/2015, στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε τη συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο, δήλωσε: «Βρισκόμαστε στη μέση μιας φουρτούνας, αλλά ο ελληνικός λαός είναι λαός της θάλασσας, δεν φοβάται και θα φτάσει σε νέα λιμάνια».

Ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχτηκε σε τηλεοπτική του συνέντευξη, αμέσως μετά τη συμφωνία του Ιουλίου του 2015, ότι ήταν ανοιχτό το ενδεχόμενο της εξόδου από το ευρώ, λέγοντας: «Και πράγματι, μου ήρθε μια στιγμή μια μελέτη που έδειχνε ποιες είναι οι επιπτώσεις, τι θα γίνει, τι δεν θα γίνει, πώς απαντά κανείς, και όταν το διάβασα φυσικά αυτό προφανώς κατάλαβα ότι δεν αποτελεί εναλλακτική. Όταν το διάβασα, πείστηκα». Η αντιπολίτευση τότε είχε ζητήσει να κατατεθεί η μελέτη αυτή στη βουλή.

Η εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» αποκάλυψε ηλεκτρονικό μήνυμα του Κορεάτη συμβούλου του Υπουργείου Οικονομικών Γκλεν Κιμ προς τον Γ. Βαρουφάκη, τον Απρίλιο του 2015, στην οποία ανέλυε την εμπειρία από την κυκλοφορία παράλληλου νομίσματος στο Εκουαδόρ και μεταξύ άλλων ανέφερε: «Μία έξοδος από το ευρώ αυτή τη χρονική περίοδο θα έθετε περισσότερες και όχι λιγότερες δυσκολίες και ρίσκα στις πλάτες μιας κακοποιημένης οικονομίας και των πολιτών της. Οποιαδήποτε λάθος κίνηση ή υπολογισμός σίγουρα θα επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τη χώρα και πιθανόν θα απέκλειε οποιοδήποτε όφελος από μία έξοδό της στο μέλλον. Τα ακραία κοινωνικά γεγονότα είναι μία πραγματική πιθανότητα στο εγγύς μέλλον λόγω της εξόδου της χώρας από το ευρώ, ανεξάρτητα από τον βαθμό σχεδιασμού (για την αποτροπή τους)».

Για την οργάνωση της μετάβασης σε νόμισμα εκτός του ευρώ εργάστηκε και ο Αμερικανός καθηγητής οικονομικών Τζέιμς Γκαλμπρέιθ ως στενός συνεργάτη του Βαρουφάκη. Σύμφωνα με το βιβλίο του με τίτλο «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα», την περίοδο του πρώτου εξαμήνου του 2015 είχαν συγκροτήσει μια μικρή ομάδα μέσα στο υπουργείο, που επεξεργαζόταν τι θα έπρεπε να γίνει στην περίπτωση ενός Grexit.

Σε εμπιστευτικό υπόμνημα του Γκαλμπρέιθ προς τον Βαρουφάκη, στις 2/5/2015, ο καθηγητής αναπτύσσει τα πλεονεκτήματα της μετάβασης της Ελλάδας σε δικό της νόμισμα, ενώ σε άλλο υπόμνημά του πέντε μέρες μετά το δημοψήφισμα προτείνει για τη μετάβαση να σφραγιστούν τα χαρτονομίσματα του ευρώ: «Το μόνο που χρειάζεσαι είναι μία σφραγιδοµηχανή. Θα μπορούσε να γίνει με το χέρι, η σφραγίδα δεν χρειάζεται να είναι περίτεχνη. Κανείς δεν θα πλαστογραφούσε μια Νέα Δραχμή σφραγίζοντας ένα γνήσιο χαρτονόμισμα ευρώ». Εδώ ο Γκαλμπρέιθ θεωρεί αυτονόητο ότι το νέο νόμισμα θα ήταν τόσο ασθενές, ώστε κανείς δεν θα ήθελε να αλλάξει ευρώ με νέες δραχμές.

Όλα αυτά φυσικά, υποστηρίζει ο Γκαλμπρέιθ, προϋποθέτουν κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης με μέτρα για την εγγύηση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας που θα αναλάβουν οι υπουργοί Άμυνας και Εσωτερικών. Τρεις μέρες πριν το δημοψήφισμα  σε επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας ο Πάνος Καμμένος δήλωνε: «Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας διασφαλίζουν τη σταθερότητα στο εσωτερικό, την προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, τη σταθερότητα σε σχέση με τις συμμαχίες της χώρας».

Η δήλωση αυτή του Καμμένου έρχεται να κουμπώσει με τη δήλωση του Γιάννη Δραγασάκη στις 30/11/2018: «Ο λόγος που απορρίψαμε το ενδεχόμενο συνολικής ρήξης, ή μάλλον την παράταση της συνθήκης ρήξης στην οποία βρισκόμαστε, δεν ήταν στενά οικονομικός, αλλά ήταν ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια κατάσταση τόσο χαοτική, που να μην μπορεί να ελεγχθεί με δημοκρατικά μέσα. Αυτό θα οδηγούσε σε μια πρόωρη απονομιμοποίηση της κυβέρνησης και του αριστερού εγχειρήματος για ίσως πολλά χρόνια».

Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι ο σχεδιασμός της εξόδου από το ευρώ ήταν υπαρκτός και ισχυρός, με την ανησυχία για τις χαοτικές καταστάσεις που θα ακολουθούσαν και την επιβολή της τάξης  να επανέρχεται συνεχώς στις συζητήσεις.

Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας στις 30/7/2015 είχε πει αναφερόμενος στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που διαφωνούσαν με τη συμφωνία που μόλις είχε υπογράψει: «Με ορισμένους συντρόφους, με πολλούς από αυτούς τους συντρόφους, δίναμε μάχες και καθόμασταν στο ίδιο τραπέζι με την ίδια αγωνία λίγες μέρες πριν. Με την αγωνία που εξέφραζαν και αυτοί, ότι αν κλείσει μια τράπεζα θα καταστραφούμε πολιτικά και ηθικά απέναντι στο λαϊκό κίνημα, στους εργαζόμενους και στην ιστορία της Αριστεράς». Ο Τσίπρας με αυτά τα λόγια παραδέχεται ότι η κυβέρνησή του δημιούργησε συνθήκες κατάρρευσης που δεν υπήρχαν προηγουμένως, αλλά και αποκαλύπτει γιατί αποφασίστηκε η κωλοτούμπα.

Από όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνεται ότι ο κίνδυνος για μια ολοκληρωτική καταστροφή ήταν υπαρκτός και ότι γλιτώσαμε παρά τρίχα γιατί οι πρωταγωνιστές της περιόδου εκείνης σκέφτηκαν το προσωπικό τους συμφέρον και την πολιτική τους επιβίωση. Γιατί τελικά κατάλαβαν –αφού έβαλαν τη χώρα σε μεγάλες περιπέτειες– ότι αν η Ελλάδα γινόταν Βενεζουέλα, τίποτε δεν θα τους έσωζε. Ούτε ο στρατός.