Ο Τραμπ σε αποδρομή

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η επίθεση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων κατά των Κούρδων της Συρίας βρίσκεται σε εξέλιξη. Η απόφαση για την αποχώρηση των Aμερικανών από τα ορμητήριά τους ανατολικά του Ευφράτη ανακοινώθηκε την Κυριακή που μας πέρασε, ενώ στην Αθήνα βρισκόταν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο.

Η αποχώρηση αυτή άναψε το πράσινο φως για την υλοποίηση των σχεδίων του Ταγίπ Ερντογάν για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας με μεγάλο βάθος εντός της Συρίας και στις περιοχές που ελέγχονται από τις δυνάμεις των Κούρδων YPG, δηλαδή επί της ουσίας του ενόπλου βραχίονα του ΡΚΚ στα συριακά εδάφη.

Με λίγα λόγια το κυνικότατο ξεπούλημα των Κούρδων, συμμάχων των ΗΠΑ στη μάχη κατά του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ISIS), επιβεβαιώνει πως πέρα από τις ρητορικές προσεγγίσεις και τις επιφανειακές αναλύσεις ο Ταγίπ Ερντογάν επί της ουσίας και επί του πρακτέου «τα βρήκε» με τον Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος λόγω των επερχόμενων εκλογών, τον Νοέμβριο του 2020, υποχρεούται να χαλιναγωγήσει τις πολεμικές κραυγές στο εσωτερικό της διακυβέρνησής του. Πρόκειται για την απλή εφαρμογή της πολιτικής άλγεβρας.

Η Άγκυρα «έπαιξε» με τις καθυστερήσεις, μηρύκασε τον πολιτικό χρόνο, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τα κενά εξουσίας στην Ουάσινγκτον μεταξύ Λευκού Οίκου, State Department και Πενταγώνου (αλλά και Υπηρεσιών Ασφαλείας) για να κερδίσει στο τέλος την παρτίδα. Και τους ρωσικούς S400 προμηθεύτηκε, και την εισβολή στη Βόρειο Συρία υλοποιεί που ήταν το στρατηγικό της αίτημα, και στην Ανατολική Μεσόγειο κάνει παιγνίδι, δυστυχώς δε, επί ίσοις όροις, και μάλιστα με την ανοχή των ΗΠΑ.

Το αστείο είναι πως όλα τα παραπάνω εκτυλίχθηκαν εν είδει διπλωματικού σινεμά το διήμερο που ο Μάικ Πομπέο επισκεπτόταν την Αθήνα. Τότε, κατά την ομιλία του αμερικανού επισήμου στο ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ακούστηκε η φράση κλειδί «Να μη στρατιωτικοποιηθεί το ενεργειακό ζήτημα στην Ανατολική Μεσόγειο». Στη γλώσσα των «πετρελαιάδων» του Τέξας αυτή η φράση σημαίνει πολλά. Και επειδή ο Μάικ Πομπέο κατανοεί απόλυτα την ορολογία των πετρελαιάδων ο όρος «μη στρατιωτικοποίηση» αποκαλύπτει το στρατηγικό πλαίσιο που οι ΗΠΑ επιθυμούν να εφαρμόσουν στη ζώνη επιρροή τους, κάτω εκεί μεταξύ Σουέζ, Κύπρου, Τελ Αβίβ και Αττάλειας. «Μη στρατιωτικοποίηση» σημαίνει διάλογος και διάλογος σε ενεργειακά ζητήματα σημαίνει deals. Όπου deals, τώρα, μεταξύ των εμπλεκομένων σημαίνει χρήμα. Αυτό το οποίο εξ αρχής αναζητούσε ο Ταγίπ Ερντογάν. Μερίδιο και μάλιστα σημαντικό στα ενεργειακά αποθέματα. Τελικά οι Αμερικανοί (και προφανώς οι Γάλλοι, αλλά και οι Ισραηλινοί) αντιλαμβάνονται πως χωρίς τη συναίνεση της Τουρκίας οποιαδήποτε διευθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο θα αντιμετώπιζε ένα σοβαρό κενό ασφαλείας. Και τα κενά ασφαλείας κοστίζουν και διαμορφώνουν υψηλές τιμές βάσης στην εξόρυξη φυσικού αερίου αλλά και στις τιμές μεταφοράς του. Αυτό εννοούσε ο Μάικ Πομπέο με τη φράση κλειδί. Βεβαίως οι παρακαθήμενοι έλληνες πολιτικοί είτε δεν το «έπιασαν» είτε έκαναν πως δεν κατάλαβαν. Τότε ήταν λοιπόν που ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών φέρεται πως ζήτησε μεταξύ αστείου και σοβαρού από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει ό,τι μπορεί ώστε η Λευκωσία να μην προτείνει επιβολή σοβαρών κυρώσεων προς την Τουρκία λόγω των παράνομων γεωτρήσεων και πολιτικών πειρατείας στην κυπριακή ΑΟΖ. Τότε ήταν που ο Νίκος Αναστασιάδης έγινε έξαλλος (διά τηλεφώνου) μιλώντας με τον έλληνα πρωθυπουργό. Για να καλμάρουν τα πράγματα έφυγε επειγόντως ο Νίκος Δένδιας για την Κύπρο μπας και σβηστεί η διπλωματική φωτιά. Το πρόβλημα είναι πως η δυσφορία της Κύπρου είχε διαρρεύσει και τη διαρροή υιοθέτησε επαυξάνοντας η εφημερίδα «Φιλελεύθερος».

Η αμερικανική διπλωματία απώλεσε κάθε αξιοπιστία από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους, ή καλύτερα θυσιάστηκαν, οι Κούρδοι της Συρίας

Ο Μάικ Πομπέο αναχώρησε από την Αθήνα εν μέσω αυξανόμενης έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία δυσαρέστησε σφόδρα το Ισραήλ αλλά βεβαίως και τη Σαουδική Αραβία. Η αμερικανική διπλωματία απώλεσε κάθε αξιοπιστία από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους, ή καλύτερα θυσιάστηκαν, οι Κούρδοι της Συρίας οι οποίοι πολέμησαν κατά των Τζιχαντιστών του ISIS μαζί με τους Ρώσους, για να είμεθα ακριβείς, νίκησαν και στη συνέχεια αναθάρρησαν πολιτικά πιστεύοντας πως θα κέρδιζαν αν όχι μία κρατική οντότητα, τουλάχιστον μία πραγματική διοικητική αυτονομία στα εδάφη τους, στη Βόρεια Συρία. Τότε ήρθαν λοιπόν οι Τούρκοι με την άδεια των Αμερικανών, την ανοχή των Ρώσων και με τη σύμφωνη γνώμη του Προέδρου Άσαντ από τη Δαμασκό. Real Politik. Ή αλλιώς ο απόλυτος κυνισμός. Επί της ουσίας πρόκειται για το παραδοσιακό Βρετανικό Δόγμα που επέβαλε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο τη συνθήκη Σάικς-Πικό στην Εγγύς Ανατολή το οποίο επανέρχεται επί το νεωτερικότερον.

Στην ελληνική πρωτεύουσα πρώην και νυν, ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Δημοκρατία, εξέφραζαν την ικανοποίησή τους από την «αναβαθμισμένη ελληνοαμερικανική συμφωνία» και την έναρξη της 2ης φάσης του στρατηγικού διαλόγου (την πρώτη φάση ολοκλήρωσε ο Αλέξης Τσίπρας) μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής, λοιπόν, κουβέντα για τα ανταλλάγματα. Τόσο για τα πολιτικά όσο και για τα στρατιωτικά ανταλλάγματα. Με ή χωρίς τη νέα συμφωνία και τον στρατηγικό διάλογο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει και θα αντιμετωπίζει μοναχή της την επιθετική διπλωματία της Άγκυρας.

Το βράδυ της Δευτέρας που μας πέρασε (ήταν ακόμη μεσημέρι στην Ουάσινγκτον) η Χίλαρι Κλίντον αποκάλεσε τον Ντόναλντ Τραμπ «προδότη» και την αμερικανική στάση στη Συρία «προδοσία». Την ίδια ώρα ακόμη και Ρεπουμπλικάνοι πολιτικοί με επιρροή διαφωνούσαν δημόσια με την πολιτική του Λευκού Οίκου. Οι Υπηρεσίες Ασφαλείας του Ισραήλ εντωμεταξύ εργάζονταν σε καθεστώς συναγερμού. Η αλλαγή των στρατιωτικών δεδομένων στη Συρία καθώς και η επιβράβευση στην πράξη του τουρκικού αλλά και του ιρανικού παράγοντα από τις αμφιλεγόμενες, αμφίσημες και εν πάσει περιπτώσει αποσταθεροποιητικές για την Εγγύς Ανατολή αποφάσεις του αμερικανού προέδρου, όπως και κάθε αλλαγή στο status qvo στην περιοχή θα μπορούσε να φέρει τα πάνω κάτω στις πολιτικές του Ισραήλ.

Είναι φανερό πως στην Ουάσινγκτον δεν υφίσταται ενιαίο κέντρο εφαρμογής πολιτικής. Εξαρτάται με ποιον συνομιλείς κάθε φορά. Με τον Μάικ Πομπέο ή με το Πεντάγωνο. Με τη NSΑ ή τις επιτροπές της Γερουσίας.

Το πρωί της Τρίτης που πέρασε οι αναφορές των Υπηρεσιών Αφαλείας του Ισραήλ, κυρίως του στρατού, ήταν περισσότερο καθησυχαστικές αλλά και αντιφατικές. Κατά τους Ισραηλινούς η αποχώρηση των Αμερικανών από τη Συρία αφορούσε τη μετακίνηση 150-200 ανδρών ενώ η κύρια δύναμη των 2.500 ανδρών παρέμενε εκεί. Μάλιστα οι παραπάνω υπηρεσίες επισήμαιναν πως η απαγόρευση πτήσεων που επέβαλαν οι Αμερικανοί ανατολικά του Ευφράτη καθώς και η διακοπή αποστολής στρατιωτικών πληροφοριών προς την Τουρκία από την αμερικανική διοίκηση θα «τύφλωνε» την τουρκική αεροπορία και θα καθιστούσε εξαιρετικά παρακινδυνευμένη κάθε τουρκική εισβολή βαθιά στις κουρδικές θέσεις. Ωστόσο την Τρίτη τα ξημερώματα η τουρκική αεροπορία ανέλαβε δράση βομβαρδίζοντας κουρδικές θέσεις στη Ράκκα, βαθιά μέσα στη Συρία.

Είναι φανερό πως στην Ουάσινγκτον δεν υφίσταται ενιαίο κέντρο εφαρμογής πολιτικής. Εξαρτάται με ποιον συνομιλείς κάθε φορά. Με τον Μάικ Πομπέο ή με το Πεντάγωνο. Με τη NSΑ ή τις επιτροπές της Γερουσίας. Το μεσημέρι της Τρίτης το Βερολίνο προειδοποιούσε πως μία τουρκική εισβολή στη Συρία θα προκαλούσε περαιτέρω αποσταθεροποίηση και περισσότερη ανθρωπιστική καταστροφή σε όλη την Εγγύς Ανατολή. Στην Αθήνα ο πρωθυπουργός πετούσε για το Κάιρο όπου θα συναντούσε τους προέδρους τη Αιγύπτου και της Κύπρου στο πλαίσιο της «Τριμερούς». Με τη Συρία στις φλόγες και το Ισραήλ χωρίς κυβέρνηση εδώ και μήνες αλλά και χωρίς καμία προοπτική σχηματισμού κυβερνητικού σχήματος στο άμεσο μέλλον, με την Τουρκία να έχει σηκώσει μπαϊράκι και τον Τραμπ σε προεκλογική ψυχολογία, καμία «τριμερής» δεν θα είχε ενδιαφέρον σε τούτη τη χρονική συγκυρία.