The Guardian: Έτσι θα πολεμήσουμε τον λαϊκισμό της ευρωζώνης

Τον προηγούμενο μήνα, η γερμανική εκδοχή της εφημερίδας Sun, η Bild, πραγματοποίησε μία μεθοδευμένη επίθεση εναντίον του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi. Απεικονίζοντας τον κεντρικό τραπεζίτη ως «Κόμη Ντράγκιλα», με δόντια βαμπίρ και βελούδινο γιακά, το άρθρο παρουσίασε το «αφεντικό» της ΕΚΤ ως έναν δαίμονα που ρουφάει τους τραπεζικούς λογαριασμούς των Γερμανών που αποταμιεύουν, εξατμίζοντας δισεκατομμύρια ευρώ μέσω χαμηλών επιτοκίων. Μία μέρα αργότερα το ταμπλόιντ πήρε συνέντευξη από τον επικεφαλής της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας για να περάσει το μήνυμα στη χώρα του με τον τίτλο «Κινδυνεύουν τα λεφτά μας;». Υπάρχει μία αναμφίβολη άποψη εντός της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης ότι η ΕΚΤ τιμωρεί όσους αποταμιεύουν μέσα από πολιτικές «εύκολων χρημάτων», η οποία χάρισε στους λαϊκιστές ένα μέσο για να «χτυπάνε» τους συμβατικούς πολιτικούς. Ωστόσο, η δημοσίευση των τελευταίων οικονομικών δεδομένων δείχνει ότι ο κύριος Draghi είχε δίκιο και η αίσθηση των Γερμανών ήταν λανθασμένη.

Είναι όλο και πιο ξεκάθαρο ότι το ρίσκο ύφεσης στην Ευρώπη αυξάνεται. Η ανάπτυξη διασκορπίζεται, ενώ ο πληθωρισμός πέφτει. Ο κατασκευαστικός τομέας της ευρωζώνης υπέφερε τον χειρότερό του μήνα των τελευταίων εφτά χρόνων, ενώ ο πληθωρισμός έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τριών τελευταίων χρόνων. Ο κύριος Draghi έχει προσπαθήσει επί χρόνια να αναζωογονήσει τη νωθρή οικονομία της ευρωζώνης μέσω της νομισματικής του πολιτικής. Τον προηγούμενο μήνα η ΕΚΤ έριξε τα επιτόκια σε ακόμα πιο αρνητικές περιοχές και επανεκκίνησε το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της. Ωστόσο, όπως ένας οικονομολόγος το έθεσε, το πρόβλημα της ευρωζώνης είναι πως «η αδύναμη πιστωτική ανάπτυξη είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ζήτησης από αξιόπιστους δανειολήπτες, παρά του κόστους προσφοράς της οικονομίας». Αυτό μπορεί να λυθεί εν μέρει από τις κυβερνήσεις, αν λάβουν δράση ώστε να δώσουν ώθηση στην ζήτηση εντός της ευρωζώνης. Ο κύριος Draghi έχει δίκιο όταν αναφέρει πως πλέον δεν στέκει ο ισχυρισμός ότι μόνη της η νομισματική πολιτική μπορεί να αντιμετωπίσει τα εδραιωμένα προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Αντί αυτού, είναι σωστό να ζητάει η δημοσιονομική πολιτική να γίνει το βασικό οικονομικό όργανο διατήρησης της ζήτησης εντός της ευρωζώνης.

Δεκαεννέα χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιούν το ευρώ. Ωστόσο, για πολλούς λόγους η Ευρώπη έχει αρνηθεί στις κυβερνήσεις τη δυνατότητα χρήσης του προϋπολογισμού τους για ενίσχυση της ζήτησης. Οι αποκλίνουσες προτεραιότητες των ποικίλων τμημάτων της περιοχής του ευρώ προσθέτουν ένα ακόμα δίλημμα: η Γερμανία έχει χαμηλά επίπεδα ανεργίας, αλλά το ένα τρίτο των νέων εν δυνάμει εργαζόμενων είναι άνεργο στην Ιταλία και την Ισπανία. Τη στιγμή που οι οικονομίες του πυρήνα (χώρες που λειτουργούν ως πυρήνας του παγκόσμιου συστήματος) ανησυχούν για δάνεια ή πιστωτικές κάρτες με χαμηλό τόκο, με σκοπό την κάλυψη του κόστους αγοράς ακινήτων, οι οικονομίες της περιφέρειας (χώρες που κατέχουν ένα δυσανάλογα μικρό κομμάτι του παγκόσμιου πλούτου) υποφέρουν από τα υψηλά κόστη δανεισμού. Αυτός είναι ο λόγος που το «απαραίτητο αίτημα» του κύριου Draghi είναι προκλητικό.

Με τις απειλές που αντιμετωπίζει η ΕΕ απαιτείται να υπάρχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το άγχος και την αναστάτωση των ανθρώπων. Η αντικαταστάτρια του κύριου Draghi, η Christine Lagarde, λέει ότι η δημοσιονομική πολιτική είναι απαραίτητη « για την αντιμετώπιση της απειλής του λαϊκισμού». Στην ΕΕ, ο Emmanuel Macron της Γαλλίας αξίζει εύσημα καθώς πριν δύο χρόνια αναγνώρισε ότι «η δημοσιονομική πολιτική της Ευρώπης είναι υπερβολικά περιοριστική… και οι άνεργοί μας πληρώνουν το τίμημα». Παρά το γεγονός ότι πραγματοποίησε επίπονες μεταρρυθμίσεις στην χώρα του προκειμένου να πείσει τη Γερμανία υπέρ του σκοπού του, δυστυχώς ο κύριος Macron απέτυχε να κλείσει συμφωνία για μία δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης αρκετά μεγάλη ώστε να προσφέρει ένα βαρυσήμαντο κίνητρο που θα χρηματοδοτούταν από ένα μερίδιο της φορολογίας που τώρα πηγαίνει στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αντί ενός «μπαζούκα» με εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση, τον Ιούνιο τα έθνη της ευρωζώνης κατάφεραν να συμφωνήσουν μόνο σε ένα «φυσοκάλαμο» μίας χρηματοδότησης αξίας 17 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ίσως η δημοσιονομική πολιτική σε επίπεδο ευρωζώνης δεν χρειάζεται να συμβαδίσει με τα όρια της Γερμανίας. Θα ήταν καλύτερο αν επίπονοι δημοσιονομικοί κανόνες για τα κράτη, όσον αφορά τον δανεισμό και τα χρέη, ήταν χαλαροί. Από το 2008 έχει δημιουργηθεί ένα αναπτυσσόμενος πολιτικός διαχωρισμός. Για να γεφυρωθεί απαιτείται μία μετατόπιση της ισορροπίας εξουσίας και σκέψης εντός της Ευρώπης, ώστε να προωθηθεί η συνοχή και η αλληλεγγύη. Οι πολιτικοί θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία που δίνεται μέσα από τα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα της ηπείρου.       

Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε από την Guardian. Επιμέλεια: Νικολέττα Σταμάτη.