Τώρα που χαμήλωσαν οι προβολείς της τελετής έναρξης, ας δούμε και την ουσία. Η 5η Ελληνική Προεδρία, όπως και κάθε προεδρία, μετά την αλλαγή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης έχει περιορισμένες δυνατότητες να επηρεάσει τον προκαθορισμένο σχεδιασμό της ΕΕ ή να αναδείξει δικές της θεσμικές πρωτοβουλίες.
Θεωρώ όμως ότι η συγκυρία, με τις ιδιαίτερα κρίσιμες για την προοπτική της Ευρώπης ευρωεκλογές και με προεδρεύουσα τη χώρα που αποτέλεσε το πεδίο ασκήσεων αντιμετώπισης της κρίσης, επιτρέπουν και επιβάλλουν μια ελληνική πρωτοβουλία έξω από τις διαδικασίες και κανόνες της ευρωγραφειοκρατίας. Μια εθνική παρέμβαση με διεθνή και ευρωπαϊκή διάσταση, υπό το φώς της προεδρίας.
Η πρόταση του ΔΝΤ για αναδιάρθρωση του χρέους, η σχετική ερώτηση του Έλληνα υπουργού Οικονομικών και η απάντηση του κ. Σόιμπλε «Forget it, Yannis», αποτυπώνουν το δράμα της Χώρας που συνεχίζει, τέσσερα χρόνια μετά, να βαδίζει χωρίς δικό της σχέδιο και με τους άλλους να ορίζουν την τύχη της. Ταυτόχρονα αναδεικνύουν την ανάγκη να υπάρξει μια δημόσια παρουσίαση θέσεων και υπεύθυνη συζήτηση πάνω σε τεκμηριωμένες εναλλακτικές προτάσεις που υπάρχουν για να βγούμε απο την κρίση και να μπούμε στην νέα εποχή. Οφείλουμε όλοι να εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα διεξόδου.
Η ιστορία μάς διδάσκει. Τόσο κατά τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στην Συνθήκη των Βερσαλλιών, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όσο και κατά τη συνδιάσκεψη του Μπρέτον Γούντ στη λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρξε σύγκρουση εθνικών συμφερόντων αλλά και αντιπαράθεση σε οικονομικά σχέδια που αφορούσαν στη παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη και ειρήνη.
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της συνδιάσκεψης του Μπρέτον Γουντς υπήρξαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις: το αμερικανικό σχέδιο Γουάιτ και το βρετανικό σχέδιο Κέινς.
Το πρώτο απέβλεπε στην ισχυροποίηση του δολαρίου και διατύπωνε ένα ελάχιστο θεσμικό πλαίσιο παρέμβασης που αφορούσε την ισορροπία στην παγκόσμια οικονομία. Το δεύτερο, που ήταν πολύ πιο φιλόδοξο και ήθελε να αποφύγει την επανάληψη των δεινών του μεσοπολέμου, προέβλεπε ένα λογιστικό παγκόσμιο νόμισμα, αλλά και τρόπους αντιμετώπισης των ελλειμμάτων ή πλεονασμάτων των ισοζυγίων πληρωμών, σχέδιο που προσέβλεπε στη μακροχρόνια ισορροπία των κρατών-μελών του συστήματος. Επεκράτησε το πρώτο, που αποτύπωνε τη βούληση της νέας αναδυόμενης δύναμης.
Σήμερα, μετά από τέσσερα χρόνια μη αποτελεσματικής αντιμετώπισης της κρίσης στην ΕΕ, από τη μια πλευρά υπάρχει η ομόφωνη (!) απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη δημοσιονομική προσαρμογή και από την άλλη ΔΝΤ, διεθνή ινστιτούτα, νομπελίστες και κορυφαίοι οικονομολόγοι που διαφωνούν, ανησυχούν ή προβλέπουν την καταστροφή, προτείνουν, χωρίς όμως να έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα μία ενιαία επεξεργασμένη αντιπρόταση. (Προφανώς δεν αναφέρομαι στις αδιέξοδες και ανέξοδες κορόνες λαϊκισμού σε Ελλάδα και Ευρώπη. Να θυμίσω όμως ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαΐου το 2010 επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την υπάρχουσα τότε ακαδημαϊκή έκθεση των “Bocconi Boys” Alesina - Ardagna, η οποία αναγόρευε τη δημοσιονομική προσαρμογή και τη λιτότητα ως μόνο τρόπο εξόδου από την κρίση.
Να ετοιμάσουμε λοιπόν και εμείς σήμερα ένα ακαδημαϊκό αντίπαλο δέος, που θα αποτελέσει πολιτικό εργαλείο για το Συμβούλιο Κορυφής του Μαΐου 2014. Αυτό που, αν θέλει, μπορεί να κάνει η ελληνική κυβέρνηση είναι να οργανώσει στο περιθώριο της προεδρίας μια διεθνή συνδιάσκεψη με θέμα την έξοδο από τη κρίση και τη διαχείριση του «εθνικού χρέους» στην ΕΕ.
Στη συνδιάσκεψη αυτή θα πρέπει να προσκληθούν και να απαντήσουν σε συγκεκριμένα ερωτήματα επιλεγμένα ινστιτούτα, ακαδημαϊκοί, νομπελίστες και πρώην αρχηγοί κρατών που δεν έχουν πια να διαχειριστούν εθνικές προτεραιότητες, και φυσικά παράγοντες του κοινωνικού και οικονομικού γίγνεσθαι. Το ζητούμενο θα είναι μια ακαδημαϊκή και πολιτική νέα πρόταση, με οικονομικά και κοινωνικά επιχειρήματα για την αντιμετώπιση του χρέους, μέσα από πολιτικές υποστήριξης της ανάπτυξης, με οργανωμένο σχέδιο για την παραγωγή, τις εξαγωγές και το αναγκαίο δίκτυο κοινωνικής συνοχής.
Ιδέες και θέσεις υπάρχουν πολλές. Π.χ. για τη διαχείριση του χρέους υπάρχουν σημαντικές προτάσεις από Έλληνες οικονομολόγους (όπως των Δ. Βαγιανού, Ν. Βέττα, Κ. Μεγήρ: Η πρόταση για τα συμβόλαια μείωσης του χρέους με βάση τις μεταρρυθμίσεις), μέχρι πολιτικές που είχαν εφαρμοστεί στο παρελθόν (όπως με την Γερμανία, που πλήρωνε για το χρέος της σε ετήσια βάση ποσό μικρότερο ή ίσο του 1/20 των εσόδων της από τις εξαγωγές).
Το σχέδιο αυτό για τη διαχείριση του χρέους, που θα συνδυάζεται με πολιτικές εξισορρόπησης των πλεονασμάτων και των ελλειμμάτων στην Ευρώπη, αλλά και με σχέδιο δημοσίων επενδύσεων ευρωπαϊκής κλίμακας με τα μεγάλα ευρωπαϊκά δίκτυα, βασίζεται στην παραμονή της χώρας στο ευρώ και μπορεί να δώσει τη βάση για την αναγκαία εθνική συναίνεση. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό αποτελεί τμήμα του εθνικού σχεδίου συγκρότησης της χώρας, όπου οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές είναι διαρκής και δική μας ευθύνη.
Συμβολικά, τη συνδιάσκεψη αυτή θα ονόμαζα «Σύνοδο Νυμφαίου», από τη μικρή κωμόπολη στη Βόρεια Ελλάδα που ήκμασε, κάηκε, εγκαταλείφθηκε και σήμερα αποτελεί και πάλι ένα κόσμημα αισθητικής και ένα παράδειγμα οικονομικής ανάπτυξης. Και αυτό γιατί τοπικοί ηγέτες και ενεργοί πολίτες ονειρεύτηκαν, σχεδίασαν, τόλμησαν και κυρίως συμφώνησαν μεταξύ τους στις δύσκολες στιγμές.
Τον Μάιο τελειώνει το μνημόνιο.Τον Μάιο η χώρα πρέπει να έχει μια ελληνική πρόταση με διεθνή υποστήριξη. Η πολιτική πρέπει και μπορεί να δώσει λύσεις εκτός του μονοδρόμου «Forget it, Yannis». Κάποιοι θα πουν ότι δεν χρειάζονται παρόμοιες πρωτοβουλίες, κάποιοι άλλοι ότι δεν προλαβαίνουμε, κάποιοι ότι υπάρχουν πιο καυτά θέματα... Αν νιώθουν έτσι, τότε μην απορούν γιατί ο λαός μας αναζητά την ελπίδα στο άγνωστο, γιατί ισχυροποιούνται οι αρνητές της Ευρώπης και της δημοκρατίας.
10°
