34 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη

Η στήλη στην οδό Ομήρου στο Κολωνάκι υπενθυμίζει σε περαστικούς και κάτοικους της πόλης το δυσάρεστο πρωινό. Εδώ δολοφονήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1989 ο βουλευτής Παύλος Μπακογιάννης, τρεις μόλις μήνες μετά την εκλογή του στη μονοεδρική της Ευρυτανίας. Ο πολιτικός χαμηλών τόνων που απέφυγε όσο λίγοι τον λαϊκισμό, που προσπάθησε πολύ για τη λεγόμενη «εθνική συμφιλίωση» ψηφίζοντας και αναλαμβάνοντας το ρόλο του εισηγητή στο σχέδιο νόμου για την άρση των συνεπειών του εμφυλίου και σεβάστηκε τους πολιτικούς αντιπάλους του, δέχτηκε πισώπλατα πυροβολισμούς στις 07.58 από τα 45άρια πιστόλια της «17 Νοέμβρη». Εκείνοι θα εξαφανιστούν κι αυτός θα ξεψυχήσει, μία ώρα αργότερα, στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» σε ηλικία 54 ετών. Είχε δεχθεί δύο σφαίρες στην πλάτη και μία ακόμη πλάγια πίσω, την θανατηφόρα, ενώ κείτονταν στο έδαφος.

Το προηγούμενο βράδυ της δολοφονίας του βρισκόταν στα γραφεία του Συνασπισμού κι έτσι το ξημέρωμα είπε στον φρουρό του να μην τον συνοδεύσει ως το γραφείο του, σύμφωνα με μαρτυρία της Ντόρας Μπακογιάννη. Στην προκήρυξη 12 σελίδων με τίτλο «Άρχισε η Κάθαρση» που εστάλη στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» στις 12 Οκτωβρίου 1989 με ημερομηνία 18.09.1989, η τρομοκρατική οργάνωση ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «αποφασίσαμε λοιπόν να εκτελέσουμε τον απατεώνα και ληστή του λαού Μπακογιάννη. Ο κύριος αυτός είναι υπεύθυνος όχι μόνο γιατί έκλεψε τα πρώτα 60 εκατομμύρια του ιδρυτικού κεφαλαίου της Γραμμής αλλά και για τις εκατοντάδες εκατομμύρια που είτε έκλεψε μαζί με τον συνεργάτη του Κοσκωτά για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου Γραμμής, αλλά και για την αγορά μέσω της Γραμμής της Τράπεζας Κρήτης».

«Η Νέα Δημοκρατία και ο Συνασπισμός εξαπάτησαν και εξαπατούν χυδαία τον λαό, αφού οδηγούν με τη στάση τους στην παραγραφή των εγκλημάτων, χωρίς να κρατάνε τα προσχήματα» γραφόταν για να «αιτιολογηθεί» το εν ψυχρώ έγκλημα που είχε «παγώσει» το πανελλήνιο προκαλώντας ερωτηματικά. Γιατί αυτός; Γιατί πάλι, λίγους μήνες μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του κατηγορούμενου βουλευτή και υπουργού του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Πέτσου; Γιατί αίμα;  

Γεννημένος στο χωριό Βελωτά της Ευρυτανίας στις 10 Φεβρουαρίου 1935, ο Παύλος Μπακογιάννης ήταν ο μεγαλύτερος γιος του παπα - Κώστα και της Ειρήνης Μπακογιάννη. Γυμνάσιο στο Αγρίνιο, στο Θέρμο Τριχωνίδας, στο Καρπενήσι και στην Πάτρα. Στρατιωτική θητεία στο Λιμενικό. Σπουδές Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο αλλά και στη Γερμανία όπου έλαβε πτυχίο Πολιτικής Οικονομίας και Πολιτικών Επιστημών των Πανεπιστημίων Μονάχου, Τύμπιγκεν και Κωνσταντίας (Konstanz) και ανακηρύχθηκε στη συνέχεια Διδάκτωρ των Κοινωνικών Επιστημών. Διδασκαλία Πολιτικών Επιστημών και Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Η πορεία του Παύλου Μπακογιάννη θυμίζει πολλά αντίστοιχα παραδείγματα ανθρώπων της μεταπολεμικής Ελλάδας που από τους χειμαζόμενους τόπους της περιφέρειας έγιναν πολίτες του κόσμου.

Δίδαξε Πολιτικές Επιστήμες και Δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και από τα μέσα των 60s θα διευθύνει σχεδόν για μια δεκαετία το ελληνόφωνο πρόγραμμα της ραδιοφωνίας της Βαυαρίας αντιτασσόμενος στο δικτατορικό καθεστώς της χούντας των συνταγματαρχών. Οι εκπομπές του με σχολιογραφία και ειδήσεις αναμεταδίδονταν και από την Deutsche Welle μετατρέποντάς τον σε μία από τις «φωνές» του αντιδικτατορικού αγώνα. Στερήθηκε την ελληνική υπηκοότητα κι έλαβε άσυλο από τη Δυτική Γερμανία.

Θα παντρευτεί το 1974 με την Ντόρα Μητσοτάκη, που σπούδαζε στο Μόναχο, και μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, θα επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου θα διατελέσει αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΕΙΡΤ (μετέπειτα ΕΡΤ), θα εργαστεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» και αργότερα, θα εκδώσει και θα διευθύνει το εβδομαδιαίο περιοδικό «ΕΝΑ», ιδιοκτησίας του Γιώργου Κοσκωτά, από το 1982 έως το 1985 όταν θα απολυθεί, στην εποχή που ο τραπεζίτης είχε αρχίσει να δείχνει την «αδυναμία» του στο ΠΑΣΟΚ.

Ανήσυχος τύπος, ο Παύλος Μπακογιάννης θα βάλει τελεία στη δημοσιογραφική του πορεία τον Φεβρουάριο του 1985 και από το Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς έως τον Σεπτέμβριο του 1989 θα διατελέσει πολιτικός σύμβουλος του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Στην ταραγμένη εποχή των «γαλάζιων» και «πράσινων» καφενείων, στη δεκαετία του νοσηρού «Αυριανισμού» που στοχοποιούσε πολιτικούς αντιπάλους με πηχυαίους τίτλους, φωτομοντάζ και αναπόδεικτα δημοσιεύματα στα πρωτοσέλιδα, στο «καυτό καλοκαίρι» του «βρώμικου ‘89» και με το σκάνδαλο Κοσκωτά να είναι το πρώτο θέμα συζήτησης στη δημόσια σφαίρα και τις ιδιωτικές κουβέντες, ο Παύλος Μπακογιάννης πίστευε πως η Ελλάδα έπρεπε να υπερβεί τις διαχωριστικές γραμμές που είχε αφήσει ο Εμφύλιος Πόλεμος και εργάστηκε ενεργά για τη επιτυχή συγκυβέρνηση Αριστεράς και Δεξιάς, συμμετέχοντας ως διαπραγματευτής μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του Ενιαίου Συνασπισμού (στον οποίο μετείχε και η ανανεωτική Αριστερά και άλλες μικρότερες οργανώσεις της) στο σχηματισμό της κυβέρνησης Τζανετάκη. Στα συγγραφικά του έργα ξεχωρίζουν το «Στρατοκρατία στην Ελλάδα», που εκδόθηκε στα Γερμανικά στη Δυτική Γερμανία το 1972, και «Ανατομία τής ελληνικής πολιτικής», που εκδόθηκε στην Ελλάδα το 1977.

Λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του, στην πρωινή συνεδρίαση της Βουλής ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εκφωνεί συγκλονισμένος και κομπιάζοντας μια σύντομη αλλά ιστορική ομιλία, χειροκροτούμενος από όλα τα πολιτικά κόμματα.

«Είναι μία πολιτική δολοφονία που προστίθεται σε μια μακρά αλυσίδα δολοφονιών που προηγήθηκαν. Αποτελεί σκληρό πλήγμα για τη Νέα Δημοκρατία. Κι αποτελεί δεινή δοκιμασία για μένα και την οικογένειά μου. Πρέπει όμως αυτή την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας να σταθούμε όλοι μας όρθιοι. Να προστατέψουμε τη Δημοκρατία και τους Θεσμούς της. Σε ό,τι με αφορά, εγώ μια ευχή έχω να εκφράσω. Να είναι το αίμα του Παύλου Μπακογιάννη το τελευταίο αίμα που χύνεται άδικα σε αυτό τον τόπο» είχε πει.

Για τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη καταδικάστηκαν στις 17 Δεκεμβρίου 2003, από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ο Ηρακλής Κωστάρης και ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος σε ισόβια κάθειρξη και ο Σάββας Ξηρός και ο Βασίλης Τζωρτζάτος σε κάθειρξη 15 ετών.

Σε μια χώρα όπου έχουν ακουστεί συνθήματα όπως «Μπακογιάννη, το αίμα σου δεν φτάνει» και «σε τούτα εδώ τα μάρμαρα καμιά σκουριά δεν πιάνει, αίμα για το αίμα του Παύλου Μπακογιάννη», ο πολιτικός που έδειξε έμπρακτα τι σημαίνει να αγαπάς τον τόπο σου πρωτοστατώντας στο αναπτυξιακό όραμα της Ευρυτανίας με την υποβολή σχετικού σχεδίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αφιερώνοντας το πρώτο του βιβλίο «Η Ευρυτανία και οι οικονομικές της δυνατότητες (Αθήνα, 1960)», ο μετριοπαθής εξ απορρήτων ενός πολιτικού αρχηγού που εκείνη την περίοδο ηγείτο μιας παράταξης στην οποία εμφιλοχωρούσαν ακόμα «βασιλοχουντικά» στελέχη, υπενθυμίζει με το σύντομο βίο του πως η Ελλάδα για να πάει μπροστά πρέπει να αφήσει πίσω της τον διχαστικό λόγο και το ανέξοδο μίσος που έρχεται από το παρελθόν.