Η Γκρέτα και η κλιματική αλλαγή: Ποιο είναι το πρόβλημα;

Είναι ένα πράγμα να συζητάμε για το πρόβλημα και άλλο να παρουσιάζουμε την υποκειμενική μας αντίληψη ως ΤΟ πρόβλημα. Είναι ένα πράγμα η κλιματική αλλαγή και τελείως άλλο η Γκρέτα και όσα λέει. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα η οποία, όπως δείχνουν οι έρευνες, επηρεάζει την υγεία και την ψυχική υγεία έμμεσα και άμεσα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Σύμφωνα πάλι με τα ερευνητικά στοιχεία, τα ποσοστά της κατάθλιψης στους νέους 15-29 ετών έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια (σχεδόν διπλασιαστεί για την ακρίβεια) ενώ η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στους εφήβους 15-19 ετών, μετά τα τροχαία ατυχήματα.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία των νέων (και όχι μόνο, αλλά οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι) είναι και η κλιματική αλλαγή. Τα δεδομένα δείχνουν ότι αυτό συμβαίνει με δύο τρόπους:

α) λόγω των άμεσων περιβαλλοντικών επιδράσεων που έχει στην υγεία και την ψυχική υγεία (ακραία καιρικά φαινόμενα με επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης, αύξηση της θερμοκρασίας που επηρεάζει με τη σειρά μια σειρά από παράγοντες) και

β) έμμεσα, μέσω του τρόπου που ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ η κλιματική αλλαγή από τα media και το πώς προσλαμβάνουμε και επεξεργαζόμαστε την απειλή της κλιματικής αλλαγής.

Σε αυτό το τελευταίο θέλω να σταθώ. Ο τρόπος που παρουσιάζει η Γκρέτα την κλιματική απειλή (αναφέρεται στην κλιματική αλλαγή, αλλά μιλάει για κλιματική απειλή – ωστόσο δε με ενδιαφέρει να κρίνω τους λόγους που το κάνει) μπορεί να επηρεάσει το κατά πόσο αξίζει τελικά να ζεις.

Όταν λες ότι σου έχουν κλέψει την παιδική ηλικία (η οποία πάει, πέρασε, δεν γυρνάει πίσω, που σημαίνει ότι έχει ήδη συντελεστεί ένα κακό που δεν διορθώνεται),

Όταν λες ότι σου έχουν κλέψει τα όνειρα (που σημαίνει ότι το μέλλον σου είναι ήδη υπονομευμένο, δεν αξίζει καν τον κόπο να παλέψεις για αυτό, η κλιματική αλλαγή είναι πάνω από σένα και οι μόνοι που μπορούν να το κάνουν είναι οι ισχυροί της γης που δεν ενδιαφέρονται, για αυτό σε ανάγκασαν να αφήσεις το σχολείο γιατί εδώ παίζεται η ζωή σου -προσέξτε, όχι η ποιότητα ζωής σου, η ΖΩΗ σου), τότε δεν υπάρχουν και πολλά για να ελπίζεις.

Καλείς βέβαια σε δράση, λες στο τέλος ότι υπάρχει ακόμα χρόνος για να αλλάξει η κατάσταση, αλλά αναρωτιέμαι, πόσος; Ποια δράση θα αναστρέψει αυτήν την καταστροφική πορεία; Τι βαραίνει περισσότερο στη σκέψη ενός νέου; Η απελπισία για όσα θεωρεί ότι έχουν ήδη συμβεί ή η αισιοδοξία και η ελπίδα για όσα μπορούν να γίνουν;

Πολλά ΜΜΕ παρουσιάζουν επίσης το θέμα όπως η Γκρέτα (πουλάει φαίνεται) – κάνοντας μια προβολή των επιπτώσεων που έχει η κλιματική αλλαγή σε κοινωνικό, περιβαλλοντικό επίπεδο, σημειώνοντας και την επίδραση στην υγεία. Μετατρέπουν έτσι κι αυτά τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή, σε συζήτηση για την κλιματική απειλή.

Καθένας μας επεξεργάζεται και αξιολογεί διαφορετικά όλες αυτές τις πληροφορίες. Παίζει ρόλο το αν έχει ήδη προβλήματα υγείας και ψυχικής υγείας, σε ποιες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες ζει, αν αισθάνεται ότι μπορεί να έχει ένα στοιχειώδη έλεγχο σε όσα επηρεάζουν τη ζωή του ή όχι. Δεν αντιδρούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο.

Ειδικά οι έφηβοι, που ούτως ή άλλως έχουν αυξημένη ευαλωτότητα να εμφανίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας σε σχέση με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, επεξεργάζονται με τον δικό τους επίσης τρόπο αυτές τις πληροφορίες. Οι ψυχολόγοι περιγράφουν ήδη την κλιματική αλλαγή ως έναν από τους κύριους παράγοντες που προκαλεί συναισθηματική αναστάτωση και άγχος. Λένε μάλιστα ότι, φαίνεται να υπάρχει μια νέα διαταραχή (που δεν υπάρχει βέβαια στο DSM-V), την οποία ονομάζουν “ecoanxiety”. Τα άτομα που φαίνεται να έχουν ecoanxiety, παρουσιάζουν κοινά συμπτώματα τα οποία χαρακτηρίζονται από υπερβολική ανησυχία για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, υψηλά επίπεδα στρες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, κρίσεις πανικού, απώλεια της όρεξης για φαγητό, προβλήματα ύπνου (συχνότερα αϋπνία) και ψυχαναγκαστική σκέψη. Αυτή η κατάσταση δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το να έχει κάποιος αυξημένη ευαισθητοποίηση και ανησυχία για τα ζητήματα του περιβάλλοντος, τις επιπτώσεις που έχουν στην υγεία και την περιβαλλοντική αλλαγή.

Τι θέλω να πω; Η ανθρωπότητα έχει περάσει πολέμους, πείνα, επιδημίες, φρικτές καταστάσεις, αλλά οι άνθρωποι πάντα διατηρούσαν την ελπίδα τους για τη ζωή και πάλευαν για το καλύτερο. Όσο άσχημα και να είναι τα πράγματα, η ζωή καθενός και καθεμιάς είναι ΜΙΑ. Δεν μπορώ ειλικρινά να διανοηθώ ότι στον 21ο αιώνα, που ζούμε περισσότερο και καλύτερα από ποτέ, έχουμε αφήσει τους νέους να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει λόγος για να ζεις επειδή υπάρχει κλιματική αλλαγή.

Αν στόχος είναι να αλλάξει η κατάσταση, αυτό θα γίνει μέσα από τη δράση, όχι την απελπισία. Δεν έχουν κλαπεί κανενός τα όνειρα και η παιδική ηλικία. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που πέρασαν φρικτά παιδικά χρόνια με γονείς που τους μισούσαν, αλλά κατάφεραν να ζήσουν μια καλή ζωή ως ενήλικες, γιατί ΠΑΛΕΨΑΝ.

Η ζωή είναι εδώ, στο παρόν και κάθε άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τις συνθήκες που ζει στο βαθμό που το επιτρέπουν οι δυνάμεις του. Αξίζει αυτή η προσπάθεια, δεν είναι μάταιος κόπος. Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός, αλλά καθένας μας αναπτύσσει τη δική του υποκειμενική αντίληψη για το γεγονός. Ε σε ό,τι με αφορά, λοιπόν, η ελπίδα μου για τη ζωή θα χαθεί μαζί με εμένα. Όσο ζω θα παλεύω για το καλύτερο και κανείς δεν μπορεί να με πείσει ότι δεν αξίζει τον κόπο.