Ζακ Κωστόπουλος: «Η φρίκη που δεν χωράει μέσα σου»

Ποτέ δεν είδα το βίντεο. Ούτε η Μαρία το είδε. Δεν το συνεννοηθήκαμε, έτσι μας βγήκε. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι τόσο μεγάλη η φρίκη που δεν χωράει μέσα σου. Ειδικά όταν έχεις κι εσύ τη δική σου ιστορία καταπίεσης. Ποιος από εμάς δεν έχει; Όλοι και όλες κρυφτήκαμε, κραχτήκαμε, αμυνθήκαμε, φοβηθήκαμε, χτυπηθήκαμε, πέσαμε, σηκωθήκαμε – κάποιοι έμειναν κάτω. Όπως ο Ζακ.

Η πρώτη αίσθηση όταν έμαθα το φοβερό νέο ήταν ότι πρόκειται για άμεση επίθεση σε μένα και στον κύκλο μου. Τον χτύπησαν γιατί ήταν αυτό που ήταν. Όχι  γιατί πήγε να κλέψει. Του φαινόταν του Ζακ. Με το που τον έβλεπες καταλάβαινες.

Τον γνώρισα στην κοινότητα. Τον είχα δει σε πάρτι και σε διάφορες συγκεντρώσεις. Ήμασταν φίλοι στα social media. Μου ήταν πολύ συμπαθής, γιατί είχε χιούμορ και νοιαζόταν πολύ για όλους μας. Πιο πολύ για τις σεξεργάτριες και τους οροθετικούς.

Τον πάτησαν κάτω σαν μυρμήγκι. Τον έλιωσαν. Δεν του άφησαν κανένα περιθώριο να αντιδράσει. Ήταν να μην τον πετύχουν μόνο του. Τον βρήκαν και τον τσάκισαν.

Όταν μάθαμε ότι ο Ζακ δολοφονήθηκε οργανώθηκε κατευθείαν πορεία, νυχτερινή. Για μέρες έκλαιγα στο σπίτι, έκλαιγε και η Μαρία. Ήταν ένας πόνος βαθύς, πολύ βαθύς. Κλαίγαμε και γι’ αυτόν και για εμάς.

Σε εκείνη την πορεία και στις υπόλοιπες ένιωθα να με πνίγει ο θυμός, εξοργιζόμουν με την παθητικότητά μας. Μας τσακίζουν έναν-έναν και εμείς κάνουμε πορείες, ανάβουμε κεριά και φωνάζουμε συνθήματα, αυτό τους έλεγα.

Μου είναι δύσκολο να διαχειριστώ την οργή μου. Γίνομαι έξαλλη με όλους που δεν καταλαβαίνουν και με σένα που με ρωτάς πώς αποδεικνύεται ότι γνώριζαν.

Η ψυχοθεραπεύτριά μου επέμενε για καιρό ότι δεν πρέπει να καταστέλλω την οργή μου, ότι πρέπει να εκτονώνομαι και να εκφορτίζω την εσωτερική μου ένταση. Με έβαζε να παλεύω με ένα μαξιλάρι, να σκίζω χαρτιά και να τα πετάω στα σκουπίδια, να χορεύω με δυνατή μουσική για να εκτονωθώ, να τρέχω στο διάδρομο μέχρι να τα φτύσω. Καμία τεχνική δεν με βοήθησε. Ακόμη βράζω. Διακόψαμε αυτή τη συζήτηση τόσες φορές ακριβώς γιατί μου είναι δύσκολο να διαχειριστώ την οργή μου. Γίνομαι έξαλλη με όλους που δεν καταλαβαίνουν και με σένα που με ρωτάς πώς αποδεικνύεται ότι γνώριζαν.

Τη στιγμή που έμαθα ότι ήταν ο Ζακ, τη στιγμή εκείνη ήξερα ότι του την έπεσαν επειδή ήταν αυτό που ήταν, μια κουνιστή αντιφασίστρια. Τον μισούσαν. Χτυπούσαν τη θηλυπρέπειά του. Τόσο μένος δεν δικαιολογείται από τίποτα άλλο. Ένα εκατομμύριο ευρώ να είχε κλέψει δεν θα τους προκαλούσε τέτοιο τρόμο. Στ’ αλήθεια πιστεύεις ότι τους τρόμαξε έτσι όπως τρέκλιζε από τον πανικό του; Εκείνο που τους τάραξε ήταν η διαφορετικότητά του και τι σημαίνει για την αρρενωπότητά τους.

Το έχουμε δει τόσες και τόσες φορές. Οποιοσδήποτε είναι ασφαλής με τη σεξουαλικότητά του δεν έχει πρόβλημα με τη σεξουαλικότητα του άλλου. Ξέρεις πόσοι νοικοκυραίοι παίρνουν πίπα σε έναν μετανάστη για δέκα ευρώ και μετά γυρνάνε και βρίζουν τους ομοφυλόφιλους; Φιλήσυχοι οικογενειάρχες που αγοράζουν νεανικά κωλαράκια, σε πολλούς αρέσουν και τα παιδικά. Το κέντρο της Αθήνας είναι γεμάτο τέτοιους. Στους πιο χάι κύκλους γίνονται τα ίδια με πιο κυριλέ τρόπο, κρύβονται σε ακριβά σπίτια, αυτοκίνητα και σκάφη.

Στην κοινότητα αρκετοί το πήραν από την πρώτη στιγμή σαν ένα έγκλημα σεξιστικό και ομοφοβικό μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της αστυνομικής αυθαιρεσίας.

Στην κοινότητα αρκετοί το πήραν από την πρώτη στιγμή σαν ένα έγκλημα σεξιστικό και ομοφοβικό μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της αστυνομικής αυθαιρεσίας. Η θυληπρέπεια είναι ό,τι πιο απειλητικό για τους ακροδεξιούς, για τους σεξιστές, για τους ρατσιστές, για τους μπάτσους, για τους εθνικιστές, για τους πολύ άντρες. Μπορείτε να λέτε ό,τι θέλετε, ότι δεν τον γνώριζαν, ότι δεν κατάλαβαν την ταυτότητά του, ότι τον θεώρησαν απλώς ληστή, εγώ θα πιστεύω την αλήθεια και η αλήθεια είναι ότι ήξεραν ποιον κλωτσούσαν στο κεφάλι.

Την περισσότερη βία παγκοσμίως την υφίστανται οι τρανς γυναίκες. Ο ρυθμός με τον οποίο δολοφονούνται είναι κάτι ασύλληπτο. Δεν τα ξέρεις αυτά; Δεν έχεις κάνει ποτέ τέτοιο ρεπορτάζ; Να κάνεις, θα βρεις πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία, αν βρεις μέσο να τα προβάλεις.

Η αστυνομία άρχισε αμέσως να παραποιεί στοιχεία και να κουκουλώνει. Δεν μ’ ενδιαφέρει ότι δεν αντέδρασαν οι άνθρωποι που παρακολουθούσαν απαθείς. Αν ο κόσμος δει έναν ματσό στον δρόμο να ρίχνει σφαλιάρες σε μια γυναίκα δεν θα επέμβει. Πόσο μάλλον όταν βλέπει την αστυνομία να έχει αναλάβει δράση. Θα επενέβαινα εγώ μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό; Με τους Ζητάδες παραδίπλα; Μπορεί και όχι. Με τη μηχανή ήμουν, παραβίασε ένας αστυνομικός το ΣΤΟΠ, έβγαλα το κράνος κι άρχισα να τον βρίζω και ήθελε να με συλλάβει.

Δεν απαιτώ τίποτα από τους πολίτες, περιμένω όμως από τους θεσμούς να λειτουργούν και είναι το μόνο που ποτέ δεν συμβαίνει. Πόσες φορές τιμωρήθηκαν μπάτσοι για τη βία που άσκησαν; Μέχρι και η κατηγορία του Κορκονέα άλλαξε, ενδεχόμενος δόλος σου λέει, πυροβόλησε εν ψυχρώ το παιδί και η Δικαιοσύνη αποφαίνεται ότι δεν είχε πρόθεση, κατά λάθος έγινε το κακό, απλώς δικάζεται επειδή ενώ το προέβλεψε δεν το απέτρεψε.

Οι ομοφυλόφιλοι έχουν συνηθίσει τον φόβο. Δέχονται επιθέσεις μόνο και μόνο γι’ αυτό που είναι. Καλό ήταν ότι υπήρξαν αυτά τα αντανακλαστικά, για τον Ζακ, και βγήκαμε στους δρόμους. Δεν πιστεύω ότι είναι πλειοψηφικό το ρεύμα. Ούτε ότι θα γίνει αν ενημερωθούν οι πολλοί, αν μάθουν όλη την αλήθεια.

Αυτοί που πιστεύουν τα λάθος πράγματα δεν το κάνουν επειδή έχουν κακές πληροφορίες, αλλά επειδή αυτό θέλουν, αυτό τους καλμάρει.

Η αντίσταση της πατριαρχίας απέναντι στον φεμινισμό και τη θηλυπρέπεια είναι μεγάλη γιατί πνέει τα λοίσθια. Όσο πιο πολύ έδαφος κατακτά ο φεμινισμός, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση και η προσπάθεια να χτυπηθεί.

Μετά τις πορείες συνεχιζόταν η αίσθηση της ματαιότητας. Όταν σκοτώθηκε ο Ζακ φωνάζαμε «ο Ζακ ζει, τσακίστε τους ναζί». Τι να το κάνουμε όλο αυτό; Πώς ζει; Θα τον ξαναδούμε; 

Μετά τις πορείες συνεχιζόταν η αίσθηση της ματαιότητας. Όταν σκοτώθηκε ο Ζακ φωνάζαμε «ο Ζακ ζει, τσακίστε τους ναζί». Τι να το κάνουμε όλο αυτό; Πώς ζει; Θα τον ξαναδούμε; Πού ναι τος; Πρώτα γίνεσαι μονόστηλο, μετά πρωτοσέλιδο, μετά στένσιλ στον τοίχο, μετά επέτειος. Πόσες φορές θα το ζήσουμε αυτό; Δεν μπορώ άλλο τόση επανάληψη. Οι μικρότεροι στο κίνημα δεν έχουν βιώσει πολλές απώλειες, γι’ αυτό έχουν κουράγιο και πάθος. Εγώ είμαι 30 χρόνια στους δρόμους, κουράστηκα.

Ο αντιρατσιστικός νόμος, το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια και η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά δεν αρκούν. Είναι πολύ καλό να υπάρχουν νόμοι πριν να είναι έτοιμη η κοινωνία. Το οικογενειακό δίκαιο που κατάργησε τη μοιχεία και κατοχύρωσε την ισότητα των φύλων φτιάχτηκε χωρίς να υπάρχει ωριμότητα στην κοινωνική βάση. Και σήμερα αν κάνεις ένα γκάλοπ αν οι γυναίκες πρέπει να είναι ίσες με τους άντρες δεν είμαι αισιόδοξη για το αποτέλεσμα που θα βγει. Ο νόμος βοηθάει. Δεν είναι οι νόμοι εικόνα της κοινωνίας. Προηγούνται της αλλαγής  νοοτροπίας. Αλλά δεν αποτελεί ο νόμος απάντηση στον εκφασισμό της κοινωνίας που συντελείται πανευρωπαϊκά και παγκόσμια.

Αν μπορώ να πάω τον μητροπολίτη στα δικαστήρια, αυτό δεν με προστατεύει από το ξύλο που μπορεί να φάω στον δρόμο από έναν φασίστα που δεν με γουστάρει. Αυτοί που σκότωσαν τον Ζακ ήξεραν ότι ο νόμος δεν το επιτρέπει. Αλλά δεν τους ένοιαζε, αυτό που τους ένοιαζε ήταν να τον συντρίψουν. Και μετά θα έβλεπαν. Και θα δούμε όλοι μας.

Στην καινούργια μου δουλειά δεν ξέρουν ότι είμαι λεσβία. Κουράζομαι και μόνο που σκέφομαι τι θα λένε πίσω από την πλάτη μου, ήδη λένε διάφορα και μόνο επειδή υποψιάζονται ότι δεν είμαι στρέιτ

Στην καινούργια μου δουλειά δεν ξέρουν ότι είμαι λεσβία. Κουράζομαι και μόνο που σκέφομαι τι θα λένε πίσω από την πλάτη μου, ήδη λένε διάφορα και μόνο επειδή υποψιάζονται ότι δεν είμαι στρέιτ. Γι’ αυτό κάνουμε τις κοινότητές μας και τα γκέτο μας, για να είμαστε ήσυχες και ασφαλείς, είναι δύσκολα έξω. To coming out μου στους φίλους μου το έκανα μικρή, βασικά το έκανα εκεί που αισθανόμουν εμπιστοσύνη.

Στη δουλειά δεν το έχω πει ακόμη, όχι γιατί θεωρώ ότι θα έχω πρόβλημα, αλλά βαριέμαι να παλεύω συνέχεια, είναι εξουθενωτικό, πρέπει να απαντάς συνεχώς σε ερωτήσεις, να υποστείς την περιέργεια του άλλου, και καλόπιστος να είναι, γίνεται ενοχλητικό να είσαι συνεχώς αντικείμενο παρατήρησης. Άνοιξε στο γραφείο μια κουβέντα για τη Μακεδονία, δεν μπορούσα να μην παρέμβω, και κάποια στιγμή ανέβηκαν οι τόνοι πάρα πολύ, ήμουν μόνη μου απέναντι σε επτά, μειοψηφία σταθερά, σκέψου τι θα άκουγα για το λεσβιακό. Με τους γονείς μου ήρθε κάπως φυσικά. Δεν έκρυβα κάτι αλλά δεν έλεγα τίποτα.

Έφυγα από τη Λάρισα στα 18 και αυτό βόλεψε κι αυτούς κι εμένα. Κάποια στιγμή με ρώτησε η μάνα μου στα ίσα, της απάντησα και μετά συζητάγαμε τι θα μαγειρέψουμε. Ήμουν μεγάλη πια και δεν υπήρχε ένταση, το είχαν πάρει απόφαση χωρίς να τους έχω πει κάτι. Ο πατέρας μου δεν έχει αναφερθεί ποτέ στο θέμα κι εγώ δεν έχω πάει ποτέ σπίτι με τη Μαρία, ούτε τους μιλάω γι’ αυτή, στο κάτω-κάτω πόσο τους βλέπω. Το ίδιο έγινε και με τον αδελφό μου, μαλακά το πήραν, ήταν κι αυτός μεγάλος όταν τον ρώτησε η μάνα μου, είχε φύγει κι αυτός για Θεσσαλονίκη, από μακριά κι αγαπημένοι. Δεν μου έχουν πει ποτέ τι τους λένε οι διάφοροι στο σόι ή οι γείτονες και οι φίλοι. Εκτιμώ πολύ τη στάση τους. Είναι διακριτικοί και ήρεμοι.

Καμιά φορά μου φαίνονται πονεμένοι, αλλά μπορεί να είναι κι η ιδέα μου. Είμαι περήφανη που είχα το σθένος να υποστηρίξω την επιλογή μου παντού, στο φιλικό και στο επαγγελματικό μου περιβάλλον. Πολλοί ψιθύριζαν και με έδειχναν, είναι εξοντωτικό όλο αυτό, τώρα πια δεν έχω αντοχές. Η νομική κάλυψη είναι καλοδεχούμενη αλλά δεν έχω δυνάμεις για άλλες μάχες, ας το πάρουν πάνω τους οι νεότερες, εγώ έδωσα. Έχω φτιάξει το μικρόκοσμό μου για να το υποφέρω και δεν θέλω να βγαίνω παραέξω, είναι ανακουφιστικό να είσαι μέσα στην κοινότητα, νιώθεις εύκολη αποδοχή και δεν χρειάζεται να κοιτάς συνεχώς πίσω από την πλάτη σου και να προσέχεις.

Ότι πήρε μεγάλη δημοσιότητα ο Νιγηριανός μετανάστης που δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο από την αστυνομία έχει να κάνει με τον Ζακ. Αλλιώς, δεν θα είχε κουνηθεί φύλλο.

Ότι πήρε μεγάλη δημοσιότητα ο Νιγηριανός μετανάστης που δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο από την αστυνομία έχει να κάνει με τον Ζακ. Αλλιώς, δεν θα είχε κουνηθεί φύλλο. Τώρα έγιναν πορείες και επεισόδια για τον Εμπουκά. Τώρα όλοι έμαθαν ότι ένας 34χρονος Αφρικανός, πατέρας δυο παιδιών, το ένα νεογέννητο, σκοτώθηκε στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας. Τον πήγαν για εξακρίβωση στοιχείων και δεν γύρισε ποτέ στο σπίτι του. Μια γυναικεία οργάνωση Αφρικανών αποκάλυψε ότι έχουν σκοτωθεί άλλοι δύο χωρίς ποτέ να ακουστεί τίποτα. Η αστυνομία είπε πως ο Εμπουκά πέθανε ξαφνικά έτσι όπως καθόταν στην αίθουσα αναμονής. Μια τόσο γελοία δικαιολογία αλλά δεν τους νοιάζει γιατί ξέρουν ότι τελικά θα τη σκαπουλάρουν.

Στ’ αλήθεια δεν με ενδιαφέρει αν κινητοποιείται ο κόσμος, με ενδιαφέρει να μη με δέρνουν και να μη με σκοτώνουν στον δρόμο και αν θα τιμωρηθούν οι δολοφόνοι. Για κανένα από τα δύο δεν είμαι σίγουρη.